«Προσεγγίστε τους λίγους γνήσιους φιλοσόφους, η Πυθαγορική Ζωή ανήκει σ΄ εσάς: Αλλά μακριά, πολύ μακριά από το χυδαίο βέβηλο κοπάδι. Γιατί μάταια του ακούγεται η φωνή της Σοφίας. Εσύ μόνος σου, χαμηλότερε κρίκε και τέλος ζοφερό του Νου, μπορείς να φτιάξεις Καλούς Κυβερνήτες, Παραδόσεις και Νόμους!»
Αυτή η αυστηρά προσφώνηση με την οποίαν ο Τόμας Τέιλορ (1758 – 1835), ο μεγάλος Άγγλος πλατωνιστής, επρολόγισεν την μετάφρασή του έργου του Ιαμβλίχου «Περί του πυθαγορικού βίου», πιθανότατα αντανακλά την άποψη του Έβολα για τους σημερινούς επικριτές του. Ο Βαρώνος ήταν δεδηλωμένος ελιτιστής. Ήταν ενάντιος στην «δημοκρατία» (φιλελεύθερη – αστική και σοσιαλκομμουνιστική – «λαϊκή»), στις αβρααμικές θρησκείες και στον εξισωτισμό, εν ολίγοις, ήταν σφόδρα ενάντιος στα κρατούντα σύγχρονα συστήματα πεποιθήσεων. Οι απόψεις του εκκινούν από τον Πλάτωνα, του οποίου τους διαλόγους απερρόφησεν ευλαβώς ως νέος, ομού με άφθονα φιλοσοφικά αναγνώσματα στην λατινική, γαλλική και γερμανική. Ο Έβολα ημπορεί να συζητηθεί εκτενώς και να επικριθεί εντόνως, (κάτι που έχει γίνει ευρέως από μελετητές, λογίους, δημοσιογράφους και φιλοσόφους). Ωστόσον, η σημασία του ως φιλόσοφου της Παραδοσιοκρατικής κοσμοθεωρίας δεν ημπορεί να αμφισβητηθεί.
Είχα την εξαιρετική τύχη να έλθω σε επαφή με το έργον του μεγάλου Ιταλού στοχαστή στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια, (όταν ήταν σχεδόν παντελώς άγνωστο στην πατρίδα μας), μέσω ενός αγαπητού΄Ελληνος φίλου Εθνικιστή, φοιτητή στην Ιταλία, που ανήκε στην μεγαλυτέρα γενεά των ομοεθνών μας οι οποίοι εβίωσαν τα «μολυβένια χρόνια» στην δυτική γείτονα, διωκόμενοι ανηλεώς και αδίκως από τους καθεστωτικούς παρανόμους του αριστερού παρακράτους ως …. διαφωνούντες. Ο εν λόγω φίλος με εισήγαγε στην αποκαλυπτική, πολυεπίπεδο και πολυσύνθετο σκέψη του Ιουλίου Έβολα, την οποίαν έκτοτε προσπαθώ να προσεγγίσω πληρέστερον.
Ο Ιούλιος Έβολα, συνεχίζει να είναι ένα λίαν αμφιλεγόμενο και εξόχως παρεξηγημένο πρόσωπο, τόσον κατά την διάρκειαν της ζωής του όσον και στις ημέρες μας. Η πολυσημία, η έκταση και το βάθος της σκέψεώς του συνιστά και χαρακτηρίζει την ιδία διαμάχη που εταλαιπώρησεν τον Έβολα κατά την διάρκειαν της ζωής του και συνεχίζει έως τώρα να προκαλεί τους ανθρώπους που ιχνηλατούν την σκέψη του. Εκτός του ότι υπήρξεν βαθύς γνώστης τόσον του ανατολικού όσον και του δυτικού εσωτερισμού, ο Έβολα ήταν επίσης σκληρός και ένθερμος κριτής του συγχρόνου κόσμου.
Για να τον διαβάσει και να τον κατανοήσει κάποιος απαιτείται ένα ικανό βάθος γνώσεως και αναγνωρίσεως άλλων πολιτισμών, γλωσσών, φιλοσοφιών, εσωτερικής και παγκοσμίου ιστορίας, δηλαδή ένα σύμπλοκον ουσιώδες διανοητικό στοιχείον που σήμερον δεν είναι αμέσως παρόν. Στην πραγματικότητα, η διαμάχη γύρω από το έργον του Έβολα αποτυπώνει πλήρως γιατί ο Έβολα επανεστάτησεν ενάντια στον σύγχρονο κόσμο.
Ως επίμονος μελετητής και βαθύς θαυμαστής του έργου του ομολογώ πως δεν συμφωνώ απολύτως με όλες τις ιδέες του τιτανίου στοχαστή (πως θα ημπορούσα άλλωστε με τα συγκριτικώς πενιχρά γνωστικά μου εφόδια και τις ασήμαντες εμπειρίες μου). Επι πλέον, επισημαίνω πως οι ιδέες του ανεπτύχθησαν σε ένα ευρύτατο χρονοτροπικό συνεχές, από τις πρώτες ημέρες του ως Ντανταϊστή έως την εκ μέρους του υπεράσπιση και προώθηση των ιδεών της Παραδόσεως. Πρέπει να μελετούμε εμβριθώς τον Έβολα διότι πέραν της ευρυτάτης και σκιαλυτικής ιδεολογικοπολιτικής του καθοδηγήσεως, είναι ένας από τους σημαντικοτέρους αριστοκρατικούς και εσωτεριστές φιλοσόφους του εικοστού αιώνος, μας κατέλειπεν δε ένα τεράστιον και πολυσήμαντον έργον.
Για πολλούς, η σαγήνη του έργου του έγκειται στην ικανότητά του να παρουσιάζει, να αναπτύσσει και να εξηγεί περίπλοκα εσωτερικά δόγματα, τόσον, από την Ανατολή όσον και από την Δύση, με εξαιρετική σαφήνεια και διανοητικήν επιμέλεια την οποίαν ο μείζων μελετητής του έργου του, καθηγητής Τζόσλιν Γκόντγουιν (Joscelyn Godwin), περιέγραψεν ότι «κόβει ωσάν λεπίδα την προχειρολόγο, ατημέλητη σκέψη και τον συναισθηματισμόν που επικρατούν ομοίως σε θρησκευομένους και Νεοεποχίτες τύπους». Τα βιβλία του Έβολα είναι ιδιαιτέρως σεβαστά από ερμητιστές και πνευματικούς φιλοσόφους, είναι δε πράγματι πολύπλευρα μυητικά έργα που έχουν τη δύναμη να εξυψώσουν το άτομο από την εγκόσμιον ύπαρξη σε μια προοπτικήν υψηλοτέρας διαστάσεως, όπου καθίστανται ορατές οι εσωτερικές λειτουργίες των θεμελιωδών αρχών της αυτοπραγματώσεως.
[Ο Τζόσλιν Γκόντγουιν, μουσικολόγος, ομότιμος καθηγητής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιον του Κλήβελαντ και του Πανεπιστημίου Κολγκέητ της Νέας Υόρκης,είναι μεταφραστής των Έβολα, Ροζενκρώυτς. Φαμπρ ντ’ Ολιβέ, Ρενέ Γκενόν Φραντσεσκο Κολόνα και άλλων διασήμων συγγραφέων, καθώς και συγγραφεύς πολλών βιβλίων, όπως «Η χρυσή ακτίς», «Το μυστήριον των επτά φωνηέντων», «Οι μείζονες και οι ελάσσονες κόσμοι του Ροβέρτου Φλαντ», «Η αρμονία των σφαιρών», «Η κοσμική μουσική», «Οι αρμονίες του ουρανού και της γης» και το «Θέατρον του Κόσμου του Αθανασίου Κίρχνερ».]
Βεβαίως, κατά την ανέντιμο και διαστρεβλωτική προσέγγιση της οχλοδιανοήσεως, είναι πολύ ευκολότερον να κρίνει κάποιος τον Έβολα παρά να ασχοληθεί με τις ιδέες του. Η ανάγνωση και η κατανόηση του Έβολα είναι όντως μια κοπιώδης εργασία. Οι ιδέες του και η ίδια η πορεία του στον κόσμο …. δεν είναι για όλους. Δεδομένης της σφοδράς επίθεσεώς του ενάντια στις σύγχρονες ιδέες και στους συγχρόνους θεσμούς, ο Έβολα είναι αναθεματισμένος γιά πλείστους συγχρόνους λογίους και «ιδεολόγους». Ωστόσον, ανεξαρτήτως από τον κοσμοθεωρητικόν και φιλοσοφικόν προβληματισμόν ενός εκάστου, τα έργα του Έβολα ασφαλώς είναι απαράμιλλα στο βάθος τους.
Ο Έβολα έχει κατηγορηθεί και συνεχίζει να κατηγορείται ότι είναι «ναζιστής» και «φασίστας», παρ΄όλον που έχει γράψει εκτενώς θαραλέες παρατηρήσεις και σχόλιά του εναντίον αυτών των δύο ιδεολογιών. Βεβαίως τα γραπτά του, όπως άλλωστε και πολλά αποκρυφιστικά έργα, έχουν ενίοτε χρησιμοποιηθεί από διαφόρους εξτρεμιστές ακτιβιστές για να προωθήσουν τις πράξεις, τις προσωπικότητες και τα δόγματά τους. Κατανοούμε, με βάση τα γραπτά του ιδίου του Έβολα και των μελετητών που διενήργησαν εκτενή ανασκόπηση της ζωής και του έργου του, καθώς και από ανθρώπους που τον εγνώρισαν στα τελευταία του χρόνια, ότι δεν ήταν απλώς ούτε ναζί ούτε φασίστας. Είναι παροιμιώδης και μοναδικός ο μεταπολιτικός του αυτοπροσδιορισμός κατά την δίκη του από το μεταπολεμικόν ιταλικό κράτος (ως υμνητή και υποκινητή εγκληματικών φασιστικών ενεργειών) το 1951, οπότε εδήλωσεν σαφέστατα «Είμαι πάνω από φασίστας !». Συμφώνως προς τα λόγια του ιδίου του Έβολα η πεμπτουσία της πολιτικής του αποδίδεται σαφώς ως εξής: «Είμεθα σε ανοικτήν αντίθεση με έναν συγκεκριμένο μύθο: Αυτόν που θέλει να μετατρέψει την πνευματικότητα και τον πολιτισμό σε ένα βασίλειον εξαρτώμενον από την πολιτική. Εμείς, αφ΄ετέρου, ισχυριζόμεθα ότι η πολιτική είναι εκείνη που πρέπει να εξαρτάται από την πνευματικότητα και από τον πολιτισμόν».
Στο πρόσφατο παρελθόν εδημοσίευσα μια σειράν άρθρων με τίτλον «Τ.Ρ.Ρ. Τόλκιν ο Άρχων της Μεσογαίας», όπου λίαν συνοπτικώς ανεφέρθην στο έργο του μεγάλου Άγγλου συγγραφέως Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν (John Ronald Reuel Tolkien, 1892–1973) και την ουσιώδη σημασία του γιά του συγχρόνους Εθνικιστές. Η τριλογία του «Ο Άρχων των Δακτυλιδιών», πρωτοδημοσιευμένη το 1954, εγνώρισεν τεραστίαν αύξηση των πωλήσεών της στην δεκαετία του ’60, κυρίως λόγω της μείζονος δημοφιλίας της στον χώρο της Αριστεράς «κουλτούρας» στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Χαρακτηριστικώς ο «Άρχων των Δακτυλιδιών» έφθασε να αναφέρεται και ως «η βίβλος των χίπις». Ενώ η τριλογία προσέφερε στους αναγνώστες της μιαν απόδραση από τον πραγματικόν κόσμον, η ιστορία και τα πρόσωπά της κατέστησαν επίσης εξόχως πολιτικοποιημένα και σε αρκετές δυτικές χώρες ο Άγγλος συγγραφεύς έγινε σύμβολον της διαμαρτυρίας των αριστερών φοιτητών. Κατά την περίοδον της κορυφώσεως του πολέμου στο Βιετνάμ ο Σάουρον (ο επικεφαλής κακός του έργου) απετέλεσεν την προσωποποίηση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, ενώ στους σταθμούς του μετρό της Νέας Υόρκης διεσπάρησαν συνθήματα του τύπου «Ο Φρόντο ζει» και «Γκάνταλφ για Πρόεδρος».
Εξετάζοντες την σύγχρονο πολιτικοπολιτιστική δημιουργία και ειδησεογραφία η πολιτική προσαρμογή του διηγήματος του Τόλκιν φαίνεται ότι ήγγισε και κατέλαβεν επίσης το αντίθετο άκρον. Πρωτίστως η Ακροδεξιά πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι, πρώην απροκάλυπτος θαυμάστρια του Μπενίτο Μουσολίνι και μέλος του χαρακτηρισθέντος ως νεοφασιστικού κινήματος «Μέτωπον της νεολαίας» εδήλωσεν φανατική λάτρις του «Άρχοντος των Δακτυλιδιών». Κατά την Μελόνι, τα βιβλία του Τόλκιν αντιπροσωπεύουν ένα είδος «ιερών κειμένων» τα οποία επηρέασαν σφόδρα την προσωπικήν της κοσμοαντίληψη. Μάλιστα τον Νοέμβριον του 2023 εγκαινίασε στην Ρώμη μιαν έκθεση περί του Τόλκιν, η οποία συνεκροτήθη και υπεστηρίχθη από το ιταλικόν υπουργείον Πολιτισμού και ελειτούργησεν έως τα τέλη Φεβρουαρίου του 2024.
Βεβαίως η εξέχουσα δημοφιλία του Τόλκιν στο περιβάλλον της ιταλικής Εθνικιστικής ακροδεξιάς δεν είναι κάτι νέο. Μάλλον χρονολογείται προς τα οπίσω κατά την πρώτην ιταλική έκδοση του έργου του το 1970. Ο Μάρκο Τάρκι, ένα εξέχον πρόσωπο του Κινήματος Νεολαίας στην δεκαετία του 70 και κατόπιν καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης στο πανεπιστήμιον της Φλωρεντίας, έγραψε στα 1975 στην επισκόπησή του επί του Άρχοντος των Δακτυλιδιών: «Το βιβλίο δεν είναι μόνον το πλέον φαντασμαγορικό βιβλίο που είχαμε στα χέρια μας, αλλά είναι το πρώτο κατάλληλο βιβλίο για την ακροδεξιά νεολαία, δίχως το φορτίο ενός φασιστικού παρελθόντος». Η αντίληψη του Τόλκιν και η προσαρμογή του στους στόχους και στις ανάγκες διαφορετικών και αντιθέτων πολιτικών άκρων φέρει στο προσκήνιον τις αφηγήσεις στο έργον του που εσαγήνευσαν ιδιαιτέρως την ιταλική ακροδεξιά. Έτι περεταίρω εγείρεται ακόμη ένα ερώτημα σχετικό με την αιτία και τον τρόπον δια των οποίων ειδικώς στην Ιταλία επήλθε μία ευρεία αποδοχή των διηγημάτων του Τόλκιν από ένα «ακροδεξιό» ακροατήριο, μια αποδοχή η οποία στις ημέρες μας είναι πλέον ένα παγκόσμιο φαινόμενο.
Η αναζήτηση ακριβολόγων και ορθών απαντήσεων μας οδηγεί στην προαναφερθείσα πρώτην ιταλικήν έκδοση του Άρχοντος των Δακτυλιδιών από τις εκδόσεις Ρουσκόνι, έναν νεόδμητο τότε εκδοτικό οίκο με έκδηλο προτίμηση στην ακροδεξιά. Ο πρόλογος του βιβλίου είχε γραφεί από τον φιλόσοφον, ιστορικόν των θρησκειών, μυστικιστή και εσωτεριστή δοκιμιογράφο Ελεμίρ Ζόλα (1926-2002). Εν αντιθέσει προς τον Τόλκιν ο οποίος απέρριπτεν οιοδήποτε βαθύτερο σύγχρονο νόημα στο βιβλίο του, ο Ζόλα ισχυρίζετο ότι οι μύθοι του Άρχοντος των Δακτυλιδιών αντεπροσώπευαν μία διαχρονικήν, αιωνία φιλοσοφία η οποία πρέπει να ειδωθεί ως μία απευθείας απόλυτος απόρριψη του συγχρόνου κόσμου. Επιπλέον κατά τον Ζόλα το διήγημα ήταν μία ιστορία γύρω από τον τελικόν θρίαμβον του Καλού επί του Κακού.
Με δεδομένο το κοινωνικοπολιτικόν υπόστρωμα του Τόλκιν η ερμηνεία του Ζόλα δεν ήταν υπερβολική. Ο Τόλκιν ήταν ένας συντηρητικός συγγραφεύς του οποίου οι πολιτικές και κοινωνικές ιδέες ηδράζοντο στην αγγλοκεντρική και Χριστιανική – Καθολική του κοσμοθεώρηση, αναπτυχθείσα σε αντίθεση προς την Αγγλικανικήν εκκλησία. Ο συγγραφεύς υπήρξε φορεύς και απολογητής πολλών σκεπτικιστικών απόψεων σχετικών με την οικονομική και τεχνολογική πρόοδο, τόσον λόγω της απειλής που αυτές συνιστούν για την ανθρωπίνη ψυχή όσον και για την ζημία που προξενούν στο περιβάλλον του ανθρώπου. Επίσης ο Τόλκιν απέρριπτεν τον Σοσιαλισμό, τον Εθνικοσοσιαλισμό και τον Αμερικανικό καπιταλισμό και εθεώρει την Ιστορίαν ως μίαν «ήττα μακράς διαρκείας». Ωστόσον διετήρει ακόμη την ελπίδα. Ανεγνώριζεν μεταξύ του Δυτικού πολιτισμού μιαν ισχυρά ρομαντική ιπποτική παράδοση ηρωισμού και θυσίας, η οποία εν τέλει θα εβοήθα για την αλλαγή πορείας του ανθρώπου.
Όμως δεν ήταν η ερμηνεία του Ζόλα για τον Άρχοντα των Δακτυλιδιών η αιτία λόγω της οποίας ανεκαλύφθη και έγινε αποδεκτή από την άκρα δεξιά η κοσμοθεώρηση του Άγγλου συγγραφέως, όπως αυτή αποδίδεται στον μυθικό κόσμο του. Σε πολλές περιπτώσεις οι φαντασιακές αφηγήσεις του Τόλκιν αλληλεπικαλύπτονται με την φιλοσοφία του Βαρώνου Έβολα ο οποίος υπήρξεν η κυρίαρχος καθοδηγητική προσωπικότης για την νεολαία της ιταλικής ακροδεξιάς στην δεκαετία του 70, μια νεολαία που απεκαλείτο σκωπτικώς «τα ανήψια του Έβολα».
Υπενθυμίζεται και πάλιν εδώ ότι ο Εβολα ουδέποτε υπήρξε μέλος ενός πολιτικού κόμματος, παρά τις πασίγνωστες και απροκάλυπτες ιδεολογικοπολιτικές του συγγένειες με τους Φασίστες συμπατριώτες του, τους Ευρωπαίους Εθνικοσοσιαλιστές και διάφορα μέλη της Ρουμανικής Σιδηράς Φρουράς. Απέρριπτε την περιβόητη πορεία προς την Ρώμη του Μουσολίνι (1922) ως «καρικατούρα μιας επαναστάσεως» και το φασιστικό καθεστώς του Ντούτσε ως ιδιαίτερα λαϊκιστικό και στερούμενο κάθε πνευματικότητος. Συνεπώς επέκρινε σφόδρα την επίμονη νοσταλγία του Iταλικού Κοινωνικού Κινήματος (Movimento Sociale Italiano – MSI) και την αποτυχία του να δημιουργήσει μιαν ενιαία συμπαγή ιδεολογία η οποία θα περιελέμαβανε τις παγανιστικές και πνευματικές ιδέες του ιδίου του Εβολα. Αυτή ακριβώς η δυσχερής σχέση μεταξύ του Εβολα και του MSI τον κατέστησε σύμμαχο της αποπροσανατολισμένης ριζοσπαστικής νεολαίας του κόμματος, η οποία ησθάνετο εγκαταλελειμμένη και προδοθείσα από την ηγεσία.
Όταν επισκοπούμε και αναλύουμε τον φαντασιακό κόσμο του Τόλκιν αλληλεπικαλυπτόμενο με την αφηρημένη και συχνάκις πολυσύνθετο και εν πολλοίς δυσδιάκριτο ιδεολογία του Εβολα (στην οποίαν αναμειγνύονται διάφορες σχολές των παραδόσεων, περιλαμβάνουσες τον Βουδισμό, ανατολικά δόγματα, την παραδοσιοκρατία του Ρενέ Γκενόν και όρους της Γερμανικής Συντηρητικής επαναστάσεως της Μεσοπολεμικής περιόδου) δυνάμεθα να αποκωδικοποιήσουμε τα μηνύματα και τις αφηγήσεις που συμπεριλαμβάνονται στον κόσμο του Τόλκιν τα οποία ηδυνήθησαν να χρησιμοποιηθούν από την Εθνικιστικήν Άκρα Δεξιά επ’ωφελεία των σκοπών της. Στην συνέχεια θα εστιάσουμε στα τρία κομβικά χαρακτηριστικά αυτών των συστατικών: Αιωνία πάλη μεταξύ Καλού και Κακού και ο ρόλος των αδυνάμων και ασθενεστέρων σε αυτήν, Αρρενωπότης και Πατριαρχία και τέλος, Αντιμοντερνισμός.
(Μέρος 1)
Αθανάσιος Κωνσταντίνου
