Τον Αύγουστο του 1940, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν στο τέλος του πρώτου του χρόνου, με τις δυνάμεις του Άξονα να επεκτείνονται σε όλη την Ευρώπη. Η Ελλάδα, υπό την διακυβέρνηση του Ιωάννου Μεταξά, προσπαθούσε να διατηρήσει μια προσεκτική ουδετερότητα, παρά τις πιέσεις και από τις δύο πλευρές. Ωστόσο, η ειρηνική της θέση θα διαταραχθεί δραματικά στις 15 Αυγούστου, ανήμερα της εορτής της Παναγίας, όταν το ιταλικό υποβρύχιο «Delfino» τορπιλίζει και βυθίζει στο λιμάνι της Τήνου το Ελληνικό καταδρομικό «Έλλη». Αυτή η πράξη, εκτός από μια τραγική απώλεια ανθρώπινων ζωών, αποτέλεσε ένα σημείο καμπής που θα οδηγούσε στην έκρηξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου λίγους μήνες αργότερα.
Η Ιταλία, είχε αρχίσει να επιδιώκει μια πιο επιθετική εξωτερική πολιτική, ελπίζοντας να επεκτείνει την επιρροή της στη Μεσόγειο. Ο διοικητής των Δωδεκανήσων, Cesare Maria De Vecchi, γνωστός από τις Ιταλικές πολεμικές επιχειρήσεις στην Αφρική, ένοιωθε εξορισμένος στα Δωδεκάνησα και προσπαθούσε να αποδείξει την αξία του. Χωρίς εντολή από τη Ρώμη, ο De Vecchi διέταξε την επιχείρηση του «Delfino», με σκοπό να χτυπήσει στόχους στο Αιγαίο.
Το υποβρύχιο αυτό, ήταν ένα από τα τέσσερα κλάσης Squalo που ναυπηγήθηκαν το 1920 και ονομάσθηκε προς τιμήν του πρώτου Ιταλικού υποβρυχίου που λεγόταν Delfino και έδρασε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το «Delfino», υπό τη διοίκηση του υποπλοιάρχου Giuseppe Aicardi, αναχώρησε από τη ναυτική βάση του Παρθενίου στη Λέρο τη νύχτα της 14ης Αυγούστου. Η αποστολή του ήταν διττή: να επιτεθεί σε πλοία που θεωρούνταν εχθρικά (συμπεριλαμβανομένων των επιβατηγών «Έλση» και «Έσπερος», τα οποία μετέφεραν προσκυνητές αλλά οι Ιταλοί τα θεωρούσαν οπλιταγωγά) και στη συνέχεια να αποκλείσει τη Διώρυγα της Κορίνθου. Ωστόσο, η τύχη θα οδηγούσε το υποβρύχιο σε μια πολύ πιο τραγική συνάντηση.
Το πρωί της 15ης Αυγούστου, η Τήνος ήταν γεμάτη πιστούς που είχαν συρρεύσει για τις εορταστικές εκδηλώσεις της Παναγίας. Το καταδρομικό «Έλλη», ένα ελαφρύ πολεμικό πλοίο (γνωστό και ως «εύδρομο»), είχε καταπλεύσει στο λιμάνι για να συμμετάσχει στις τελετές. Ο Aicardi, παρατηρώντας από το περισκόπιο του, αποφάσισε να το χτυπήσει, θεωρώντας το ως στρατιωτικό στόχο.
Στις 8:25 π.μ., ενώ οι πιστοί ετοιμάζονταν για τη λιτάνευση της εικόνας της Παναγίας, το «Delfino» εξαπέλυσε τρεις τορπίλες. Μία από αυτές χτύπησε το «Έλλη» στο μηχανοστάσιο και τις δεξαμενές καυσίμων, προκαλώντας μια καταστροφική έκρηξη. Οι άλλες δύο τορπίλες αστόχησαν και εξερράγησαν στην προκυμαία, τραυματίζοντας αμάχους. Το πλοίο, παρά τις τιτάνιες προσπάθειες του πληρώματος να το σώσει, βυθίστηκε μέσα σε μία ώρα.
Το ανθρώπινο κόστος ήταν βαρύ: ένας υπαξιωματικός και οκτώ ναύτες έχασαν τη ζωή τους, ενώ 24 άτομα τραυματίστηκαν. Μεταξύ των θυμάτων ήταν και μια γυναίκα στην παραλία, η οποία πέθανε από καρδιακή προσβολή λόγω του σοκ των εκρήξεων.
Η Ελληνική κυβέρνηση, αν και γνώριζε από τις πρώτες στιγμές ότι η επίθεση προήλθε από ιταλικό υποβρύχιο (όπως αποδείχθηκε από τα υπολείμματα των τορπιλών), επέλεξε να διατηρήσει σιγή για να μην κλιμακώσει την κατάσταση. Ο Μεταξάς φοβόταν ότι μια δημόσια καταγγελία θα χρησιμοποιούνταν ως πρόσχημα για πόλεμο. Ωστόσο, η Ελληνική κοινή γνώμη δεν είχε αμφιβολίες για την εθνικότητα των δραστών.
Στην Ιταλία, η επίθεση προκάλεσε σκάνδαλο. Ο υπουργός Εξωτερικών Galeazzo Ciano κατέγραψε στα ημερολόγιά του ότι ο De Vecchi ενήργησε αυθαίρετα, χωρίς την έγκριση της Ρώμης. Το επιτελείο Ναυτικού ωστόσο, δεν τιμώρησε τους υπεύθυνους, γεγονός που ενίσχυσε τις επιθετικές τάσεις εντός του ιταλικού στρατού.
Μετά το τέλος του πολέμου, η Ιταλία αναγκάστηκε να πληρώσει πολεμικές αποζημιώσεις και το 1950, παρέδωσε στην Ελλάδα το καταδρομικό «Ευγένιος της Σαβοΐας», το οποίο μετονομάστηκε σε «Έλλη» ως συμβολική επανορθωτική πράξη. Το ναυάγιο του αρχικού «Έλλη» ανελκύστηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’50 και διαλύθηκε για σκραπ, αλλά μικρά τμήματά του και της τορπίλης, εκτίθενται στην Εκκλησία της Μεγαλόχαρης στην Τήνο.
Η βύθιση του «Έλλη» δεν ήταν απλώς μια μεμονωμένη και άνανδρη τραγωδία, αλλά ένα σημάδι των επικείμενων γεγονότων. Δύο μήνες αργότερα, στις 28 Οκτωβρίου 1940, η Ιταλία θα εισβάλει στην Ελλάδα, ανοίγοντας ένα νέο μέτωπο στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Πολεμική Θεία Δίκη, βύθισε το Delfino το 1943, μετά από σύγκρουση με ένα Ιταλικό πλοίο!
