Οι χώρες των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική) έχουν ξεπεράσει την οικονομική ισχύ του G7 σε όρους ΑΕΠ (Παροχής Ισχύος Αγοράς), με το μερίδιό τους να φτάνει το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ έναντι 29% για το G7. Αυτή η ιστορική μετατόπιση οφείλεται κυρίως στην ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Κίνας και της Ινδίας, οι οποίες αποτελούν τους κύριους κινητήρες της ομάδας. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το ΑΕΠ των BRICS αυξήθηκε από το 16% της παγκόσμιας παραγωγής το 2000 σε 35% μέχρι το 2022, προκαλώντας μια σημαντική πρόκληση στην κυριαρχία των δυτικών οικονομιών.
Οικονομική επαν-ισορρόπηση και Γεωπολιτικές Εντάσεις
Η άνοδος των BRICS σημειώνεται ταυτόχρονα με αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις, ιδιαίτερα τις αμερικανικές κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας και τους εμπορικούς πολέμους μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας. Καταδεικνύοντας έτσι την αδυναμία των ΗΠΑ και των δεμένων σε αυτές οικονομιών να αξιολογήσουν ορθά, τις σύγχρονες οικονομικές προκλήσεις. Το 2023 καταγράφηκε πτώση 10% στο “δολαριακό” εμπόριο μεταξύ των χωρών BRICS σε σχέση με το 2019, ενδεικτικό των προσπαθειών “αποδολαριοποίησης”. Η Ρωσία και η Κίνα έχουν εντατικοποιήσει τη χρήση εθνικών νομισμάτων σε διμερείς συναλλαγές, ενώ οι BRICS προωθούν την χρήση κοινής πλατφόρμας διακανονισμών, σταθερά μειώνοντας την εξάρτηση από το δολάριο.
Ιστορικό Πλαίσιο και Δημογραφική Δύναμη
Ιδρυθείσα το 2006, η ομάδα BRICS εκπροσωπεί πλέον πάνω από το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού, όπως επισημαίνει και σχετική μελέτη του ΟΗΕ το 2024. Αυτή η δημογραφική υπεροχή, σε συνδυασμό με τον έλεγχο κρίσιμων πόρων (π.χ. ρωσικοί υδρογονάνθρακες, κινεζικές σπάνιες γαίες), ενισχύει τη θέση τους ως παγκόσμιους παράγοντες. Επιπλέον, η πρόσφατη ένταξη νέων μελών (π.χ. Αιγύπτου, Ιράν, ΗΑΕ) από τον Ιανουάριο του 2024 δείχνει τη μακροπρόθεσμη στρατηγική επέκτασης της επιρροής τους.
Προκλήσεις και Αμφιβολίες
Δυτικοί αναλυτές επισημαίνουν εσωτερικές ανισότητες (π.χ. ανεργία στη Ν. Αφρική, χρέος της Κίνας, ετερογένεια των πολιτικών συστημάτων) παραμένοντας έτσι τυφλοί στην νέα δυναμική, λες και η Δύση είναι ελεύθερη τέτοιων προβλημάτων… Ωστόσο, παρά την περιορισμένη οπτική των “δυτικών αναλυτών” η κοινή αντίθεση στη δυτική υπεροψία φαίνεται να ενώνει τα μέλη, με πρωτοβουλίες όπως η Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης των BRICS (συνολικές δανειακές δεσμεύσεις 32 δισ. δολάρια από το 2015) να υπογραμμίζουν την αυτονομιστική τους πορεία.
Δεν είναι καθόλου τυχαία η πολύ πρόσφατη ανάρτηση του Προέδρου των ΗΠΑ, στην οποία απειλεί τις οικονομίες άλλων χωρών. Δεν είναι τυχαία αλλά χαρακτηριστική του πανικού και της οικονομικής αρτηριοσκλήρωσης :
Προοπτικές μιας Πολυπολικής Τάξης
Η συγκριτική αδυναμία του G7 σε όρους ΑΕΠ είναι περίπου συμβολική, όμως ξεκάθαρα αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη τάση: την πολύ-πολοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας. Με την Ασία να αντιπροσωπεύει πλέον το 50% του παγκόσμιου GDP και τη Δύση να αντιμετωπίζει δημογραφικές και παραγωγικές προκλήσεις, οι BRICS ενδέχεται να επαναπροσδιορίσουν τους κανόνες του παγκόσμιου οικονομικού παιχνιδιού. Ωστόσο, η μακροπρόθεσμη επιτυχία τους εξαρτάται από την ικανότητά τους να μετατρέψουν την οικονομική μάζα σε πολιτική και τεχνολογική ηγεμονία.
Η κατάσταση υπογραμμίζει την γερασμένη και πλέον αναποτελεσματική οικονομική ηγεμονία των ΗΠΑ, βασισμένη στην σκληρή επεμβατική πολιτική υπεροψία, που απέκτησαν μετά τον Β’ ΠΠ.
Πρόσθετα Στοιχεία:
- Επενδύσεις σε Υποδομές: Η Κίνα έχει επενδύσει πάνω από 1 τρις. δολάρια στη “ζώνη και οδό” (Belt and Road Initiative), ενισχύοντας τη σύνδεση με άλλες χώρες BRICS.
- Τεχνολογικός Ανταγωνισμός: Η Ινδία και η Κίνα αποτελούν πλέον το 25% των παγκόσμιων εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης (UNCTAD, 2023).
- Ενεργειακή Μετάβαση: Οι BRICS ελέγχουν το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (IRENA, 2024), θέτοντας τις βάσεις για μια πιθανή “πράσινη συμμαχία”.
