Στις 17 Σεπτεμβρίου 2022 οι στρατηγιστές της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ανακοίνωσαν την πλήρη άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων που είχε επιβληθεί στην Κύπρο το 1987. Πριν δύο χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 2022, είχε προηγηθεί η μερική άρση αυτού του εμπάργκο με την ενεργοποίηση της πώλησης αμερικανικών μη-φονικών όπλων στην Κύπρο.

Η εξήγηση της επιβολής αυτού του εμπάργκο πώλησης όπλων από τις ΗΠΑ στην Κυπριακή Δημοκρατία υπάρχει αναλυτικά στο πόρταλ dialogos.com.cy, όπου αναφέρεται ότι αυτή η απαγόρευση απόκτησης αμερικανικού στρατιωτικού εξοπλισμού προς την Κύπρο και την Τουρκία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974.

Ειδικότερα για την τουρκία αυτό το εμπάργκο κράτησε μόνο τέσσερα (4) χρόνια και ήρθη το 1978 μετά από αναιτιολόγητη απόφαση του Αμερικανού Προέδρου Τζίμι Κάρτερ. Πάλι αναιτιολόγητα για την Κύπρο το εμπάργκο παρέμεινε από το 1987 έως σήμερα προσανατολίζοντας τους Κύπριους στις προηγούμενες δεκαετίες στην αγορά κυρίως ρωσικών και σερβικών οπλικών συστημάτων. Βέβαια σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν υπάρχουν αναιτιολόγητες αποφάσεις των αμερικανών προέδρων αλλά απλές υπογραφές τους σε έγγραφα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής που έχουν συσταθεί πολύ προσεκτικά από μια πλειάδα αξιωματούχων που απασχολούνται στην εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.

Ο Ελληνικός τύπος κάλυψε αυτό το πρόσφατο γεγονός της άρσης του εμπάργκο με διθυραμβικά σχόλια, ανακοινώνοντας την πλήρη σύσφιξη των σχέσεων των ΗΠΑ με την Κύπρο. Βέβαια για να συνεχίζεται αυτή η σύσφιξη η αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει θέσει κάποιες προϋποθέσεις όπως την ανανέωση αυτού του εμπάργκο σε ετήσια βάση, καθώς ο νόμος "East Med Act" του 2019 και ο Νόμος για το Αμυντικό Προϋπολογισμό (NDAA) για το έτος 2020 προβλέπουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος θα πρέπει να πιστοποιεί στις αρμόδιες επιτροπές του Κογκρέσου ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να συνεργάζεται με τη κυβέρνηση των ΗΠΑ σε μια σειρά από κρίσιμους τομείς.

Ειδικότερα, προβλέπεται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ θα πρέπει να ελέγχει κάθε χρόνο ότι η κυπριακή κυβέρνηση:

1. Συνεργάζεται για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων πάνω στους κανονισμούς για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και τη χρηματοοικονομική ρυθμιστική εποπτεία.

2. Συνεχίζει να λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα για την απαγόρευση πρόσβασης στα λιμάνια ρωσικών πολεμικών πλοίων για ανεφοδιασμό και εξυπηρέτηση.

Επιπροσθέτως το Ελληνικό και Κυπριακό πολιτικό σύστημα εμφανίστηκε εξαιρετικά ευχαριστημένο από αυτή την εξέλιξη.

Ο πραγματικός λόγος της άρσης του εμπάργκο για στρατιωτικά συστήματα

Αυτός ο ελιγμός της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής είχε κύριο στόχο τον εκφοβισμό της τουρκίας μέσω ήπιας δύναμης και δευτερεύοντα ρόλο την πιθανή ενίσχυση της αμερικανικής οικονομίας με κάποιες πιθανές αγορές αμερικανικών όπλων από την Κύπρο.

Αναλυτικά η τουρκία έχει παραβεί αρκετές φορές την αμερικανική κόκκινη γραμμή όμως η Αμερική δεν θέλει να την χάσει από το ΝΑΤΟ. Από τις διαμαρτυρίες για την ύπαρξη αμερικανικών δυνάμεων στην Ελλάδα που θα μπορούσαν να στραφούν εναντίον της βάσει πάντοτε των λεγόμενων στα τουρκικά κανάλια ειδήσεων, τις εξυπηρετήσεις των ρωσικών συμφερόντων εν μέσω των δυτικών κυρώσεων έως και την πρόσφατη μετάβαση του Ερντογάν στην Shanghai Cooperation Organisation Summit 2022, η αμερικανική εξωτερική πολιτική δεν βλέπει ακόμη σοβαρό λόγο για την δραστική μείωση της δύναμης της Τουρκίας.

Τώρα βάσει πληροφοριών από το αμυντικό πόρταλ www.defence-point.gr η συντήρηση των ρωσικών όπλων έχει γίνει πολύ δύσκολη λόγω μη-συνεργασίας των ρωσικών εμπλεκόμενων εταιριών στην συντήρηση τους. Όμως οι αιτίες αυτής της έλλειψης προσοχής στα ρωσικά όπλα της Κύπρο από τις κατασκευάστριες εταιρίες μπορεί να οφείλεται στην αντίστοιχη έλλειψη προσοχής που έδειξε η Κύπρος στις καταθέσεις των ρωσικών συμφερόντων όταν έγινε η μετάβαση στο ευρώ και επεβλήθη μνημόνιο στην Κύπρο. Τότε εγκλωβίστηκαν αρκετά τέτοια κονδύλια στις Κυπριακές τράπεζες που σίγουρα θα δυσαρέστησαν τους ρώσους κατόχους τους.

Συμπερασματικά η άρση του εμπάργκο κινείται πιο πολύ προς τον εκφοβισμό της τουρκίας με ήπια δύναμη, αφού έτσι κι αλλιώς η Κύπρος δεν επενδύει σημαντικά κονδύλια στις στρατιωτικές της δυνατότητες (1.8% του ΕΑΠ). Για παράδειγμα για τα έτη 2018-2019-2020 ο μέσος όρος επενδύσεων στην άμυνα για την Κύπρο ήταν στα $0.42 δισ, ενώ για παράδειγμα μόνο για το 2021 το αντίστοιχο ποσό για το Ισραήλ ήταν $24.3 δισ.

Η επιβολή του μνημονίου από την Ευρωπαϊκή Ένωση στην Κύπρο δυσχέρανε τις οικονομικές σχέσεις της με την Ρωσία, γεγονός που είχε προεκτάσεις και σε άλλους νευραλγικούς τομείς, όπως η συντήρηση των ρωσικών όπλων της Εθνικής Φρουράς.

Η αλλαγή των οπλικών συστημάτων της Εθνικής Φρουράς με αντίστοιχα αμερικάνικα θα έρθει με τεράστιο κόστος, μιας και τα αμερικανικά όπλα διέπονται από τις ιδιωτικές αμυντικές βιομηχανίες των ΗΠΑ που απαιτούν υπερκέρδη από τους πελάτες τους.

Μετά από αυτή την εξέλιξη δεν υπάρχει σοβαρή ένδειξη ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική έχει αποφασίσει να υπερασπιστεί με τα όπλα της το ελεύθερο τμήμα της Κύπρου ή να βοηθήσει στην απελευθέρωση του κατεχόμενου από τους τούρκους τμήμα της νήσου.

Επιγραμματικά ίσως αυτή η άρση του εμπάργκο να είναι πολύς ντόρος για το τίποτα.

Θεόδωρος Κωστής