[...] Υπάρχουν περισσότεροι από ένας λόγοι για να σχηματίσουν τα έθνη στρατιωτικές συμμαχίες, ως εκ τούτου προκύπτει ότι υπάρχουν περισσότερα είδη στρατιωτικών συμμαχιών που μπορούν να δημιουργηθούν με διαφορετικό σκοπό. Σε γενικές γραμμές υπάρχουν τρία είδη στρατιωτικών συμμαχιών:

• Συμμαχία άμυνας.
Όλα τα μέλη δεσμεύονται για την υπεράσπιση του άλλου από εξωτερικές απειλές.

• Συμμαχία ασφαλείας.
Όλα τα μέλη δεσμεύονται να συμμορφώνονται σε κοινές αρχές και συμφωνημένους κανόνες, συμπεριλαμβανομένης της μη επιθετικότητας εναντίον του άλλου.

• Πολυμερής συμμαχία.
Όλα τα μέλη δεσμεύονται να προωθήσουν συμφωνημένα συμφέροντα ασφαλείας σε περιφερειακό επίπεδο, συχνά και σε παγκόσμιο.


Η ιστορική ανάλυση των τριών τύπων συμμαχιών που προαναφέρθηκαν, η αντοχή αυτών στον χρόνο, οδηγεί σε ορισμένα βασικά συμπεράσματα σχετικά με την δυνητική βιωσιμότητα του ΝΑΤΟ. Τους τελευταίους 5 αιώνες (1500 μ.Χ. έως σήμερα) δημιουργήθηκαν 63 μεγάλες στρατιωτικές συμμαχίες, εκ των οποίων οι 43 ανήκαν στην κατηγορία «συμμαχία άμυνας». Όμως η πιο κοινή μορφή στρατιωτικής συμμαχίας δεν την καθιστά την πιο ανθεκτική στον χρόνο. Οι πολυμερείς συμμαχίες είναι αυτές που έχουν την μεγαλύτερη μακροζωία. Από τις 63 συμμαχίες οι 10 υφίσταντο για 40 έως 250 χρόνια. Από αυτές τις 10 μακρόβιες στρατιωτικές συμμαχίες, οι 9 περιελάμβαναν τον σκοπό της πολυμερούς συμμαχίας. Οι συμμαχίες άμυνας είχαν μέσο όριο ηλικίας τα 15 έτη, ενώ οι συμμαχίες ασφαλείας είχαν μέσο όριο ηλικίας τα 17 έτη.

Η στατιστική υποδεικνύει μια τάση αναφορικά με την ανθεκτικότητα αυτών των τριών τύπων συμμαχιών.
Πρώτον, οι συμμαχίες άμυνας και ασφαλείας είναι οι λιγότερο ανθεκτικές στον χρόνο. Σχηματίζονται όταν οι χώρες, τα έθνη, αμφισβητούνται από έναν επιθετικό εχθρό και διαλύονται κατά τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Δεύτερον, αποδεικνύεται από την στατιστική ότι οι πολυμερείς συμμαχίες είναι οι πλέον ανθεκτικές στον χρόνο.
Με βάση τα ευρήματα αυτά, το ηλικίας 70 ετών ΝΑΤΟ είναι μια από τις 6 πιο μακρόχρονες συμμαχίες των
τελευταίων 500 ετών. Για να ρίξουμε άπλετο φως στους λόγους για τους οποίους το ΝΑΤΟ έχει απολαύσει αυτή την μακροζωία, πέραν του στατιστικού μέσου όρου, και για να εξάγουμε συμπεράσματα για την δυνητική του βιωσιμότητα θα πρέπει να κατανοήσουμε σε ποιόν τύπο συμμαχίας εντάσσεται η Ατλαντική Συμμαχία.

• Συμμαχία άμυνας.
Το άρθρο 5 της Συνθήκης του ΝΑΤΟ δεσμεύει όλα τα μέλη για την υπεράσπιση των άλλων. Αυτό το άρθρο προφανώς καθορίζει το ΝΑΤΟ ως συμμαχία άμυνας, καθώς αναλυτικά αναφέρει ότι: «Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι μια ένοπλη επίθεση εναντίον ενός ή περισσοτέρων μελών στην Ευρώπη ή Βόρεια Αμερική θα θεωρείται επίθεση εναντίον όλων και κατά συνέπεια όλοι συμφωνούν ότι αν συμβεί τέτοια ένοπλη επίθεση, καθένα από τα μέλη κατά την άσκηση του δικαιώματος του της ατομικής ή συλλογικής αυτοάμυνας που αναγνωρίζεται από το άρθρο 51 της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών, θα βοηθήσει το συμβαλλόμενο μέρος ή τα μέρη που δέχονται ένοπλη επίθεση, λαμβάνοντας ατομικά και σε συνεννόηση με τα άλλα μέρη, τα μέτρα που κρίνει αναγκαία, συμπεριλαμβανομένης της
χρήσης ένοπλης δύναμης για την αποκατάσταση και την διατήρηση της ασφάλειας της περιοχής του Βορείου Ατλαντικού».

Αν και δεν αναφέρεται ρητά στο άρθρο 5, ο λόγος για την δέσμευση όλων των μελών για την υπεράσπιση των άλλων ήταν για να αξιοποιήσει την συλλογική δύναμη της Συμμαχίας ενάντια στην κοινή απειλή της Σοβιετικής Ένωσης και στην συνέχεια του Συμφώνου της Βαρσοβίας, κάτι για το οποίο το ΝΑΤΟ ήταν επιτυχημένο σε αυτό τον ρόλο τα πρώτα 40 χρόνια της ύπαρξης του.

• Συμμαχία ασφαλείας.
Ο δεύτερος σημαντικός λόγος για την δημιουργία του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με τις δηλώσεις αυτών που σχεδίασαν την σύσταση του, ήταν να τεθεί τέλος στους τρομερούς πολέμους που διεξήχθησαν μεταξύ των ευρωπαϊκών εθνών κατά τους τελευταίους αιώνες, τον 20ο αιώνα με την μορφή δυο παγκοσμίων πολέμων. Χαρακτηριστική ως προς αυτό είναι η φράση του πρώτου γενικού γραμματέα της Συμμαχίας Λόρδου Ismay, ο οποίος είχε παρατηρήσει σκωπτικά ότι «ο σκοπός του ΝΑΤΟ είναι να κρατά τους Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω».
Η φράση αυτή κωδικοποιεί την υιοθέτηση του δεύτερου σκοπού της Συμμαχίας, τουτέστιν την μείωση της έντασης μεταξύ των κρατών μελών, ιδιαιτέρως αναφορικά με την Γερμανία. Αυτή η έννοια μείωσης των εντάσεων για την αύξηση της σταθερότητας μεταξύ των κρατών μελών πληροί τα κριτήρια του ορισμού για μια συμμαχία
ασφαλείας, ένας ρόλος που το ΝΑΤΟ με εξαίρεση την διένεξη Ελλάδας-Τουρκίας κατάφερε να εκπληρώσει.

• Πολυμερής συμμαχία.
Η Συνθήκη της Ουάσιγκτον του 1949 για το ΝΑΤΟ περιγράφει ρητά την Συμμαχία ως ιδεολογική βάση, δεδομένης της υπόσχεσης να προωθήσει την ελευθερία, το κράτος δικαίου και την δημοκρατία. Συνεπώς από την ίδρυση του το ΝΑΤΟ ανέλαβε επίσης το έργο μιας πολυμερούς συμμαχίας, με σκοπό την προώθηση κοινών ιδανικών και συμφερόντων, έχοντας ως αντίπαλο δέος την κομμουνιστική ιδεολογία. Στα πρώτα 40 χρόνια η πολυμερής
δραστηριότητα της συμμαχίας επικεντρώθηκε κατά κύριο λόγο στην οικοδόμηση διαλειτουργικότητας των στρατευμάτων των κρατών μελών της. Οι προσπάθειες για την προώθηση των αρχών της δημοκρατίας, της ελευθερίας και του κράτους δικαίου επιφυλάσσονταν για την ενίσχυση αυτών των συστημάτων στο πλαίσιο της ιδιότητας του μέλους.

Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, μετά την διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το ΝΑΤΟ αύξησε τις δραστηριότητες του ως πολυμερής συμμαχία για να δικαιολογήσει την ιμπεριαλιστική του δομή και την διεύρυνση προς άλλες χώρες. Συγκεκριμένα, υπό τον μανδύα των αρχών της «ελευθερίας», «δημοκρατίας», «κράτος δικαίου» διενήργησε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν, στα Βαλκάνια, στην Λιβύη και αλλού, επιπροσθέτως προώθησε τις
«μεταρρυθμίσεις» στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες με αντικειμενικό σκοπό την ένταξη τους στην Συμμαχία.

Από τα συμπεράσματα της ιστορικής ανάλυσης των τριών τύπων στρατιωτικών συμμαχιών προκύπτει ότι ο ρόλος του ΝΑΤΟ ως συμμαχίας συλλογικής άμυνας και συλλογικής ασφαλείας κινδυνεύει, δεδομένης της μη ύπαρξης εξωτερικής κύριας απειλής ή εσωτερικής απειλής, καθώς οι εντάσεις του 20ου αιώνα μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών μελών του έχουν παντελώς εκλείψει, με εξαίρεση όπως πάντα τις εντάσεις μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας, τις οποίες όμως το ΝΑΤΟ ούτως ή άλλως αδυνατεί ή δεν θέλει να επιλύσει τα τελευταία 45 χρόνια, από την
τουρκική εισβολή στην Κύπρο.

Στην πραγματικότητα το ΝΑΤΟ σήμερα χαρακτηρίζεται καλύτερα ως μια πολυμερής συμμαχία, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων του μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης στηρίζεται στην διεύρυνση του με αντικειμενικό σκοπό την ιμπεριαλιστική νομή της παγκόσμιας εξουσίας.
Η παρατήρηση αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική όταν αντιμετωπίζεται με τα αίτια μιας πιθανής διάλυσης της Συμμαχίας. 

---
Απόσπασμα από το βιβλίο του Γ.Λιναρδή: "NATO ΑΜΥΝΤΙΚΟΣ Ή ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ"
έκδοση 2019 από το Ευρωπαικό Κοινοβούλιο