Η στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι προφανές ότι ανέτρεψε το διεθνές σύστημα ασφαλείας μετά το 1945, τον αμερικανικό εξαιρετισμό και την τάση των ΗΠΑ για παγκόσμια κυριαρχία.
Η κρίση στην Ουκρανία έχει ευρύτερες επιπτώσεις, επηρεάζοντας όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και την περιοχή του Ινδού-Ειρηνικού.

Πρώτον, η προοπτική μιας παρατεταμένης και ανήσυχης αντιπαράθεσης μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ στην Ευρώπη σημαίνει ότι οι ΗΠΑ βρίσκονται, όπως και κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, στρυμωγμένες μεταξύ αντιπάλων σε δυο μέτωπα, στην Ευρώπη και στην Ασία.

Δεύτερον, οι ΗΠΑ θέλουν να εκμεταλλευτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία, αποδυναμώνοντας την ρωσική οικονομία και υποβαθμίζοντας τις δυνατότητες προβολής ισχύος της Μόσχας μεσομακροπρόθεσμα. Με αυτό τον τρόπο η Ουάσιγκτον προσπαθεί να διευκολύνει και να συνεχίσει την στροφή της προς την Ασία (pivot to Asia), μια στροφή που έχει ως κύριο ανταγωνιστή-αντίπαλο την Κίνα.

Επ’ αυτών, θεωρείται δεδομένο ότι η Μόσχα βασίζεται στην Κίνα για να της παράσχει κάλυψη πολιτικά και οικονομικά. Η στενότερη ευθυγράμμιση μεταξύ Ρωσίας και Κίνας υποστηρίζεται από πολιτικές συγγένειες, οικονομικές συμπληρωματικότητες και συγκλίσεις εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής.
Χαρακτηριστικό αυτής της ευθυγράμμισης είναι η κοινή αντιπάθεια προς τις ΗΠΑ και η επιθυμία να αναδιαμορφωθεί η παγκόσμια τάξη σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους. Σύμφωνα με πρόσφατη κοινή δήλωση των Πούτιν-Σι Τζινπίνγκ: «Η στρατηγική εταιρική σχέση Ρωσίας-Κίνας δεν γνωρίζει κανένα όριο». Αυτό σημαίνει ότι το Πεκίνο καλύπτει την πλάτη της Ρωσίας στον πόλεμο της Ουκρανίας, προσφέροντας μια σημαντική εναλλακτική αγορά για την ενέργεια και τις πρώτες ύλες της Ρωσίας και διασφαλίζοντας μια πηγή σύγχρονης τεχνολογίας.

Ο απώτερος στόχος της Ουάσιγκτον είναι η αντιμετώπιση της Κίνας, ακόμη κι αν αυτό μερικές φορές μένει ανείπωτο. Αυτό αναμφίβολα ισχύει μεταξύ της πανδημίας, της φύρδην μίγδην αποχώρησης από το Αφγανιστάν και του πολέμου στην Ουκρανία. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην ατζέντα εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον, ωστόσο έχει προσφέρει στο βαθύ κράτος την ευκαιρία να ενισχύσει τις συμμαχίες στην Ευρώπη, δημιουργώντας ένα ευρύ φάσμα ενσωμάτωσης και συμβίωσης με την στρατηγική των ΗΠΑ. Παρά ταύτα, ένα βασικό ερώτημα στην ακολουθούμενη στρατηγική είναι εάν αυτή είναι μια προσωρινή παρενέργεια της στρατιωτικής επιχείρησης της Ρωσίας ή μια μακροχρόνια επανευθυγράμμιση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε αυτή την σχέση υπάρχουν ρωγμές που σύντομα θα γίνουν ενεργές και θα αποκαλυφθούν.

Η ρωσική ηγεσία τουλάχιστον από τις αρχές του 21ου αιώνα έχει λόγους να αισθάνεται περικυκλωμένη από το ΝΑΤΟ, αυτός ο επίμονος φόβος της Μόσχας για την δυτική στρατιωτική συμμαχία αποτελεί μια σκληρή πραγματικότητα και μια σεισμική εξέλιξη για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Οι Ρώσοι αξιωματούχοι τα τελευταία χρόνια επανειλημμένα δήλωναν ξεκάθαρα ξανά και ξανά ότι θεωρούν την επέκταση του ΝΑΤΟ απειλή για την ασφάλεια της χώρας τους. Ακόμη και μια βασική ανάγνωση της ρωσικής ιστορίας αποκαλύπτει πόσο τρομερή είναι μια τέτοια απειλή στα μάτια των Ρώσων που θεωρούν καθήκον τους να προστατεύσουν το έθνος τους.

Ομοίως η κινεζική ηγεσία έχει καταστήσει πέραν πάσης αμφιβολίας σαφή τα συναισθήματα της για την επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ασία. Η στροφή των ΗΠΑ προς την Ασία, η οποία συνεχίζεται παρά τα γεγονότα στην Ευρώπη, αποτελεί υπαρξιακή απειλή για την ασφάλεια στα μάτια των Κινέζων ηγετών.
Τούτο προκύπτει από την βασική κατανόηση της γεωπολιτικής και της οικονομικής γεωγραφίας.
Οι εμπορικοί δρόμοι της Θάλασσας της Νότιας Κίνας είναι ζωτικής σημασίας για την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας. Κάθε στρατιωτική παρουσία στην περιοχή που λειτουργεί εκτός συνεργασίας με το Πεκίνο μοιάζει με σφιγκτήρα στο λαιμό της κινεζικής οικονομίας.

Η συμφωνία AUKUS προσθέτει στην αίσθηση περικύκλωσης που αισθάνεται σαφώς η Κίνα, μια αντίληψη πολύ παρόμοια με αυτή που είχε η Ρωσία με την διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τα σύνορα της. Η έναρξη του δρόμου προς έναν μελλοντικό πόλεμο στην Ασία εκτείνεται σήμερα ενώπιον μας με τον ίδιο τρόπο που τα γεγονότα πριν από σχεδόν 25 χρόνια στην Ευρώπη οδήγησαν στον σημερινό πόλεμο της Ουκρανίας. Η διεύρυνση του 1999 με την Τσεχία, Πολωνία, Ουγγαρία, η μεγαλύτερη διεύρυνση με ακόμα επτά χώρες το 2004, συμπεριλαμβανομένης της Εσθονίας, Λιθουανίας και Λετονίας, και η προαλειφόμενη της Ουκρανίας μετά το δυτικό πραξικόπημα το 2014 στο Κίεβο είχαν τεράστια στρατηγική και συμβολική σημασία για την Ρωσία. Ουσιαστικά η σχεδιαζόμενη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ τερμάτισε την όποια ρωσική ανοχή προς την δυτική συμμαχία.

Η επέκταση του ΝΑΤΟ ώθησε την Ρωσία σε εκτεταμένες στρατιωτικές δαπάνες, στην ανάπτυξη υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων και στην συγκέντρωση της στρατιωτικής δύναμης στα δυτικά της σύνορα. Το ίδιο είδος συγκέντρωσης δυνάμεων παρατηρούμε τώρα στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Οι σημερινές εκκλήσεις αμερικανών αξιωματούχων για στροφή προς την Ασία απηχούν ρητορείες δυτικών ηγετών που επεδίωκαν την επέκταση του ΝΑΤΟ την δεκαετία του 1990 με τρόπους που η ηγεσία στο Πεκίνο σίγουρα αντιλαμβάνεται.
Η ανακοίνωση της συμφωνίας AUKUS για την Ασία το 2021 μοιάζει πολύ με την διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη που ξεκίνησε το 1999. Μόνο που ο ερχομός ενός μελλοντικού πολέμου στην Ασία είναι πιθανό να είναι πολύ πιο γρήγορος απ’ ότι αυτός της Ουκρανίας στην Ευρώπη.

Ολόκληρη η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας βρίσκεται στα χέρια μιας κούρσας εξοπλισμών, με την Κίνα να κατέχει ήδη έναν τρομερό στρατό ικανό να αντιμετωπίσει τις αμερικανικές δυνάμεις στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Τα πολεμικά παιχνίδια προβλέπουν αναμέτρηση στο Στενό της Ταϊβάν, όπου οι εδαφικές διαφωνίες αποτελούν πηγή συνεχιζόμενων τριβών. Σε περίπτωση σύρραξης αναλυτές προβλέπουν ότι οι αμερικανικές δυνάμεις θα υποστούν σοβαρές απώλειες, με πολλά αεροπλανοφόρα και περιφερειακές αεροπορικές βάσεις να έχουν παραλύσει ή να έχουν καταστραφεί.

Τα ρεαλιστικά σενάρια για παρατεταμένη σύγκρουση μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας δεν περιλαμβάνουν πόλεμο ξηράς η πυρηνικό πόλεμο, πράγμα που σημαίνει ότι η σύγκρουση θα είναι στην θάλασσα και στον αέρα.
Σημαίνει επίσης ότι οι εμπορικοί δρόμοι του Ειρηνικού Ωκεανού θα γίνουν ζώνες συγκρούσεων, προκαλώντας τεράστιες οικονομικές απώλειες στις ΗΠΑ, την Κίνα και σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό θα έφερνε τον πόλεμο στο κατώφλι των ΗΠΑ, όπως καμία άλλη σύγκρουση στην πρόσφατη ιστορία.

Η σύγκρουση θα είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικονομικής σχέσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας και θα ισοδυναμούσε με το χειρότερο οικονομικό σοκ που έχουν αισθανθεί ποτέ οι ΗΠΑ μετά την Μεγάλη Ύφεση της δεκαετίας 1929-1939. Οι οποιεσδήποτε υφέσεις των τελευταίων δεκαετιών που προκάλεσαν τόσες απώλειες θέσεων εργασίας θα φαίνονταν ήπιες σε σύγκριση με τις οικονομικές καταστροφές που θα προκαλούσε ένας σινοαμερικανικός πόλεμος. Αμερικανοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το συνολικό αποτέλεσμα θα μείωνε το αμερικανικό ΑΕΠ πάνω από το 10%, περίπου 9 δισεκατομμύρια κινεζικών επενδύσεων στις ΗΠΑ θα εξαφανιστούν εν ριπή οφθαλμού, ενώ στην αμερικανική αγορά θα υπάρξει έλλειψη αγαθών ύψους 440 δισεκατομμυρίων ετησίως που προέρχονται από κινεζικές εξαγωγές.

Ένας τέτοιος πόλεμος γίνεται ολοένα και πιο πιθανός, εκτός αν βρεθεί τρόπος να σταματήσει η τρέχουσα δυναμική που οδηγεί προς την σύγκρουση. Αν οι ΗΠΑ ακολουθήσουν στην Ασία την πεπατημένη της Ευρώπης, τότε η κατάσταση θα καταστεί ανεξέλεγκτη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία πρέπει να επισημάνει στις ΗΠΑ ότι μια σύγκρουση στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού που διαφαίνεται στον ορίζοντα δεν μπορεί να κερδηθεί, καθώς η παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων έχει υποστεί θεμελιώδη αλλαγή, μετατοπιζόμενη εις βάρος της Ουάσιγκτον.

Αναμφισβήτητα στην Ουάσιγκτον υπάρχουν κέντρα που θεωρούν πως η στρατιωτική, οικονομική και τεχνολογική άνοδος της Κίνας είναι άμεση απειλή για την παγκόσμια κυριαρχία που οραματίζονται και ότι αυτή η απειλή θα πρέπει να αντιμετωπιστεί πριν είναι πολύ αργά. Θέτοντας όμως στο λανθάνον ηγεμονικό τους στόχαστρο την Κίνα, με την ελπίδα να διατηρήσουν με κάθε κόστος την μονοπολική τους κυριαρχία, ερωτοτροπούν με την πιθανότητα μιας ήττας, μόνο που αυτή δεν θα αφορά αντιπροσώπους Ουκρανούς αλλά τις ίδιες.

Γ. Λιναρδής