Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο σημερινός πρόεδρος της Ουκρανίας, έχει απεικονιστεί ευρέως στα δυτικά μέσα ενημέρωσης ως ένας ηρωικός υπερασπιστής της ουκρανικής κυριαρχίας. Ωστόσο, μια πιο προσεκτική εξέταση της πολιτικής ανόδου του, των αποφάσεων του και της ηγεσίας του κατά τη διάρκεια του πολέμου αποκαλύπτει μια πολύ πιο κυνική πραγματικότητα: Ο Ζελένσκι δεν ήταν ποτέ ανεξάρτητος ή πατριωτικός ηγέτης για την Ουκρανία. Αντίθετα, η προεδρία του διαμορφώθηκε από ολιγαρχική χορηγία, δυτικά γεωπολιτικά συμφέροντα και μια προθυμία να θυσιάσει Ουκρανούς πολίτες σε έναν πληρεξούσιο πόλεμο κατά της Ρωσίας. Αυτό το άρθρο θα αναλύσει την άνοδο του Ζελένσκι στην εξουσία, τις αθετημένες υποσχέσεις του, την υποταγή του σε δυτικές απαιτήσεις και τις στρατηγικές επιπτώσεις των πολιτικών του για το μέλλον της Ουκρανίας.
Οι Ολιγαρχικές Ρίζες της Προεδρίας του Ζελένσκι
Η πολιτική καριέρα του Ζελένσκι δεν προέκυψε από ακτιβισμό βάσης (grassroot) ή μια πραγματική δημοκρατική εντολή. Αντίθετα, κατασκευάστηκε μέσω της οικονομικής στήριξης του ολιγάρχη Ιχορ Κολομοΐσκι, του οποίου η αυτοκρατορία των μέσων ενημέρωσης, ιδιαίτερα το τηλεοπτικό κανάλι 1+1, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της δημόσιας εικόνας του Ζελένσκι (Kudelia & Kuzio, 2020). Πριν εισέλθει στην πολιτική, ο Ζελένσκι ήταν κωμικός χωρίς καμία προηγούμενη κυβερνητική εμπειρία, γνωστός κυρίως για το ρόλο του στην σατιρική σειρά “Υπηρέτης του Λαού”, όπου υποδυόταν έναν δάσκαλο που κατά λάθος γίνεται πρόεδρος.
Ο Κολομοΐσκι, που είχε προσωπικό συμφέρον στην τοποθέτηση ενός υπάκουου ηγέτη, χρηματοδότησε την προεδρική εκστρατεία του Ζελένσκι (Rojansky, 2019). Μόλις ανέλαβε την εξουσία, η διοίκηση του Ζελένσκι γρήγορα εμπλέχθηκε με ολιγαρχικά συμφέροντα, παρά τις προεκλογικές του υποσχέσεις να καταπολεμήσει τη διαφθορά. Αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ανεξαρτησία του και το αν εκπροσωπούσε πραγματικά τη βούληση του ουκρανικού λαού.
Η Αθετημένη Υπόσχεση για Ειρήνη με τη Ρωσία
Μία από τις κύριες προεκλογικές υποσχέσεις του Ζελένσκι ήταν να τερματίσει τις επιθέσεις την Ουκρανίας στο Ντονμπάς μέσω διαπραγματεύσεων με τη Ρωσία. Αναλυτικά το 2019, εξέφρασε την προθυμία να εφαρμόσει τις Συμφωνίες του Μινσκ, οι οποίες προέβλεπαν αποκέντρωση και ειδικό καθεστώς για τις περιοχές του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ (Wilson, 2022). Ωστόσο, υπό πίεση από σκληροπυρηνικούς εθνικιστές και δυτικούς παράγοντες, ο Ζελένσκι εγκατέλειψε αυτό το μονοπάτι. Επιπροσθέτως, κατά ομολογία της CIA, οι Ουκρανοί εθνικιστές βοηθήθηκαν από την “εταιρία” σε μεγάλο βαθμό ακόμη από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Η πιο σοβαρή προδοσία των υποσχέσεων του Ζελένσκι για ειρήνη ήρθε τον Απρίλιο του 2022, όταν η Ουκρανία και η Ρωσία φαίνονταν κοντά σε μια διμερή συμφωνία κατά τη διάρκεια συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με πολλές αναφορές, ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον παρενέβη, διατάσσοντας τον Ζελένσκι να εγκαταλείψει τις συνομιλίες και να συνεχίσει τον πόλεμο (The Guardian, 2022). Αυτή η απόφαση καταδίκασε την Ουκρανία σε έναν παρατεταμένο και καταστροφικό πόλεμο, υποδηλώνοντας ότι η πίστη του Ζελένσκι δεν ανήκει στους δικούς του πολίτες, αλλά στις δυτικές δυνάμεις που επιθυμούν να αποδυναμώσουν τη Ρωσία με κάθε κόστος για τις ουκρανικές ζωές.
Η Αναστολή της Δημοκρατίας: Η Άρνηση Διεξαγωγής Εκλογών
Η προεδρική θητεία του Ζελένσκι έληξε επίσημα στις 20 Μαΐου 2024, ωστόσο αρνήθηκε να διεξαγάγει εκλογές, επικαλούμενος τον στρατιωτικό νόμο (BBC, 2024). Αν και οι συνθήκες του πολέμου παρουσιάζουν λογιστικές προκλήσεις, άλλες δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ και της Βρετανίας, έχουν διεξάγει εκλογές κατά τη διάρκεια μεγάλων συγκρούσεων. Η άρνηση του Ζελένσκι υποδηλώνει μια βαθύτερη αυταρχική τάση, που ευθυγραμμίζεται με τα δυτικά συμφέροντα να διατηρηθεί ένας υπάκουος δικτάτορας που να συνεχίζει τις εχθροπραξίες, αντί να επιτραπεί στους Ουκρανούς ψηφοφόρους να επιλέξουν από εδώ και πέρα το δικό τους μονοπάτι.
Μισθοφόροι, στρατεύματα του ΝΑΤΟ και Κλιμάκωση
Η κυβέρνηση του Ζελένσκι έχει καλωσορίσει ενεργά ξένους μισθοφόρους και στρατιωτικό προσωπικό του ΝΑΤΟ, εμπλέκοντας περαιτέρω την Ουκρανία σε έναν πληρεξούσιο πόλεμο υπό την ηγεσία της Δύσης. Η παρουσία ομάδων όπως η Γεωργιανή Λεγεώνα, η Διεθνής Λεγεώνα και ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες (PMCs) υπογραμμίζει τον βαθμό στον οποίον η άμυνα της Ουκρανίας έχει εκποιηθεί (The Economist, 2023). Πιο πρόσφατα, η Δανία ανακοίνωσε ότι θα στείλει στρατιωτικό προσωπικό για να εκπαιδεύσει τις ουκρανικές δυνάμεις στη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (Reuters, 2024), μια σαφής κλιμάκωση που κινδυνεύει να εμπλέξει το ΝΑΤΟ σε άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία.
Επιπλέον, ο Ζελένσκι έχει ζητήσει επανειλημμένα πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, όπως τα ATACMS, για να χτυπήσουν βαθιά σε ρωσικό έδαφος (The Washington Post, 2024). Τέτοιες ενέργειες δεν εξυπηρετούν τις αμυντικές ανάγκες της Ουκρανίας, αλλά ευθυγραμμίζονται με τα στρατηγικά συμφέροντα των δυτικών ελίτ που επιδιώκουν να υποβαθμίσουν τις στρατιωτικές δυνατότητες της Ρωσίας—ανεξάρτητα από το κόστος για τους ουκρανούς πολίτες που υφίστανται άμεσα αντίποινα.
Στρατηγικές Επιπτώσεις: Η Ουκρανία ως Θυσιάζομενο Πιόνι
Από μια επιθετική ρεαλιστική σκοπιά (Mearsheimer, 2001), οι μεγάλες δυνάμεις επιδιώκουν την ηγεμονία αποδυναμώνοντας τους αντιπάλους τους. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους στο ΝΑΤΟ έχουν προσωπικό συμφέρον να χρησιμοποιήσουν την Ουκρανία για να προκαλέσουν στρατηγική ήττα στη Ρωσία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει την καταστροφή της Ουκρανίας ως λειτουργικού κράτους. Οι πολιτικές του Ζελένσκι—παράταση του πολέμου, απόρριψη διαπραγματεύσεων και πρόσκληση για βαθύτερη εμπλοκή του ΝΑΤΟ—υποδηλώνουν ότι είναι συνένοχος σε αυτήν την ατζέντα.
Αν η Ουκρανία βγει από αυτόν τον πόλεμο ως ονομαστικά κυρίαρχο (sovereign) αλλά εντελώς ερειπωμένο έθνος, θα λειτουργήσει ως πελάτης κράτος των ΗΠΑ στα σύνορα της Ρωσίας, εκπληρώνοντας τη στρατηγική επέκτασης του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, αν η Ρωσία τελικά εξασφαλίσει τους στόχους της—ουδετερότητα για την Ουκρανία και έλεγχο σε κύριες περιοχές—θα σηματοδοτήσει μια αποτυχία της δυτικής πίεσης. Σε κάθε περίπτωση, οι απλοί Ουκρανοί πολίτες είναι αυτοί που θα υποφέρουν από αυτόν την κύρια γεωπολιτική αναταραχή.
Συμπέρασμα
Η προεδρία του Ζελένσκι αποτελεί μια τραγική φάρσα για την Ουκρανία. Η άνοδος του σκηνοθετήθηκε από ολιγάρχες με ιδιαίτερα συμφέροντα, οι πολιτικές του υπαγορεύονταν από δυτικούς προστάτες και η στρατιωτική του στρατηγική σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί δυτικά εξωτερικά συμφέροντα και όχι την ουκρανική κυριαρχία. Με την αθέτηση των υποσχέσεων για ειρήνη, την αναστολή των εκλογών και την επιθυμία για κλιμάκωση της σύγκρουσης με πυρά μεγάλου βεληνεκούς, ο Ζελένσκι έχει αποδειχθεί όχι πατριώτης, αλλά υπάκουο πιόνι σε ένα μεγαλύτερο παιχνίδι γεωπολιτικής αντιπαλότητας. Ο ουκρανικός λαός αξίζει ηγέτες που θα δίνουν προτεραιότητα στην επιβίωση των Ουκρανών πολιτών έναντι των γεωπολιτικών φιλοδοξιών των δυτικών ελίτ.
Πηγές
- BBC. (2024). Ukraine’s Zelensky says no elections during war.
- Kudelia, S., & Kuzio, T. (2020). The rise of Ukraine’s political outsiders. Post-Soviet Affairs.
- Mearsheimer, J. (2001). The Tragedy of Great Power Politics. W.W. Norton.
- Rojansky, M. (2019). The oligarchic roots of Zelensky’s victory. Carnegie Endowment.
- The Economist. (2023). Foreign fighters in Ukraine: Who are they?
- The Guardian. (2022). Boris Johnson told Zelensky to keep fighting, scuttling peace talks.
- The Washington Post. (2024). Zelensky presses U.S. for long-range missiles.
- Wilson, A. (2022). The Minsk Accords and the failure of peace in Donbass. Chatham House.
