Η εκκίνηση της Εθνεγερσίας του 1821 βρήκε το πολυπληθές ελληνικό στοιχείο της Χίου (120.000 Έλληνες έναντι 3.000 Τούρκων) να ακμάζει, ενώ οι Χιώτες με τον στόλο τους, την ναυτική τους δεινότητα και την μεγάλη ικανότητά τους στο εμπόριο και στην διπλωματία, κυριαρχούσαν στον Εύξεινο Πόντο, το Αιγαίο πέλαγος και σε ολόκληρη την Μεσόγειο θάλασσα.

Την 10^η Μαρτίου του 1822 ο Σάμιος επαναστάτης οπλαρχηγός Λυκούργος Λογοθέτης, με την προτροπή του Χιώτη πολέμαρχου Χατζηαντώνη – Αντωνίου Μπουρνιά, αποβιβάστηκε στο πανέμορφο νησί με 1.500 άνδρες, πυροδοτώντας  το εξεγερτικό πνεύμα που διακατείχε τον σύνολο Ελληνισμό και οι Τούρκοι τύραννοι του νησιού κλείστηκαν στο κάστρο της πρωτεύουσας.

Μόλις η είδηση της εξεγέρσεως έφθασε στην Κωνσταντινούπολη, ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β’ αμέσως διέταξε να φυλακιστούν οι επιφανείς Χιώτες της Βασιλευούσης και εξήντα από αυτούς να αποκεφαλισθούν, ως αντίποινα για την εξέγερση των συμπατριωτών τους, προς παραδειγματισμό και εκφοβισμό. Κατόπιν έδωσε  εντολή στον Καπουτάν Πασά – ναύαρχο Καρά-Αλή να καταπλεύσει στον νησί και να συντρίψει ως τιμωρός τους γκιούρηδες, τις Ελληνίδες και τους Ελληνες, όπως άλλωστε έγινε και σε πολλές παρόμοιες περιπτώσεις εναντίον των αμάχων, κατά την διάρκεια της Επαναστάσεως (Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, Σμύρνη, Κυδωνιές, Κρήτη, Κασσάνδρα, Θεσσαλονίκη, Ανδρίτσαινα, Μεσολόγγι, Σαμοθράκη, Νάουσα, Κάσος, Ψαρά, Κύπρος).

Η διαταγή του αθλίου Σουλτάνου ήταν η πλήρης καταστροφή του νησιού. Με … μογγολική αβρότητα έδωσε εντολή να σφάξουν τα βρέφη έως τριών ετών, τα αγόρια και τους άνδρες άνω των δώδεκα ετών, τις γυναίκες άνω των σαράντα, να αιχμαλωτίσουν τα κορίτσια και τις γυναίκες από τριών έως σαράντα ετών και τα αγόρια από τριών έως δώδεκα ετών. Επίσης είχε δοθεί εντολή στα στρατεύματα να χαριστεί η ζωή μόνο σε όσους δέχονταν να αλλαξοπιστήσουν, οπότε αυτοί που  ήταν πρόθυμοι να ασπαστούν το Ισλάμ θα εξαιρούντο της σφαγής.

Ο στόλος των σφαγέων έφθασε στο νησί στις 30 Μαρτίου του 1822 και μετά από κανονιοβολισμός από τη ναυαρχίδα που ήταν το εναρκτήριο σύνθημα, ο αρχιδολοφόνος «ναύαρχος» του … οντά Καρά-Αλής αποβίβασε στράτευμα επτά χιλιάδων, αρχίζοντας αμέσως την εκτέλεση της εντολής του Σουλτάνου. Αφού η πρωτεύουσα και τα χωριά του νησιού πυρπολήθηκαν συστηματικά, άρχισε η λεηλασία των περιουσιών και παράλληλα  οι … «γενναίοι» άνδρες του Καρά Αλή προέβησαν στην σφαγή των αμάχων : Από τους 120.000 Ελληνες του νησιού, 50.000 εξοντώθηκαν (τα ιερά οστά πολλών θυμάτων ευρίσκονται στην Νέα Μονή και στην Μονή του Αγίου Μηνά). Άλλοι 50.000 αιχμαλωτίσθηκαν, ενώ διέφυγαν και σώθηκαν 10.000 και μόνο χίλιοι επέζησαν στο νησί.

Ο Καρά Αλή για να αποδείξει το «κατόρθωμά» του στον αφέντη του, απέστειλε στην Κωνσταντινούπολη, φορτία με κομμένα κεφάλια και κομμένα αυτιά, ενώ διέταξε τον απαγχονισμό των σαράντα εννέα επιφανών ομήρων, μεταξύ των οποίων και ο αδάμαστος Αρχιεπίσκοπος Πλάτων, οι οποίοι κρατούνταν στο κάστρο της πρωτευούσης του νησιού. Την 20η Απριλίου η σφαγή διαρκούσε ακόμη. Ειδήσεις που έφτασαν από την Κωνσταντινούπολη τις επόμενες μέρες αναφέρουν την δημόσια πώληση γυναικών και παιδιών από τη Χίο στα παζάρια. Μάλιστα κάποιοι φανατικοί μουσουλμάνοι πλήρωναν 30 γρόσια για να αγοράσουν ένα θύμα και το έσφαζαν αμέσως, για να εξασφαλίσουν μια θέση στον παράδεισο, όπως υπόσχεται το κοράνι για κάθε «πιστό» που θα έχει φονεύσει έναν «άπιστο».

Η κτηνώδης σφαγή των ανυπεράσπιστων, το αληθές «Ολοκαύτωμα της Χίου» συνεκλόνισε την χριστιανική Ευρώπη, όπου συνεκλονίσθη η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, η στάση της οποίας μετεστράφη απέναντι στην Ελληνική Επανάσταση και πλέον υπήρξε ιδιαιτέρως, ενώ επύκνωσαν οι τάξεις των φιλελλήνων. Αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τις φρικιαστικές σκηνές στις εφημερίδες, ζωγράφοι (όπως ο μεγάλος εληνολάτρης Γάλλος Ευγένιος Ντελακρουά) τις απεικόνισαν και ποιητές (όπως ο διάσημος Γάλλος Βίκτωρ Ουγκώ-με το περίφημο ποίημά του «Το Ελληνόπουλο»- ή ο γενικώς άγνωστος στην πατρίδα μας Αμερικανός Γουίλιαμ Κάλεν Μπράιαντ) έψαλλαν την τρομερή καταστροφή.

Ο Αγγλος πρόξενος στη Σμύρνη Φράνσις Πήτερ Γουέρυ (1745-1832) γράφει σε αναφορά του ότι «στο δρόμο των Φράγκων οδηγούνται πάνω-κάτω “κοπάδια” από παιδιά της Χίου για πώληση», ενώ πολλές γυναίκες αυτοκτόνησαν κατά την μεταφορά για να γλυτώσουν τον εξευτελισμό. Δημοσιεύτηκε κείμενο όπου ανεφέρετο ότι πολύ μικρά παιδιά κάτω των επτά ετών τα οποία ήταν ακατάλληλα για δουλεμπόριο δένονταν και ρίχνονταν στη θάλασσα ! Το σκηνικό του τερατώδους δουλεμπορίου περιέγραψε και ο Ιρλανδός ιερεύς της αγγλικής πρεσβείας, ιστορικός και ιατρός Ρόμπερτ Γουώλς («Residence at Constantinople during the Greek and Turkish Revolutions») αναφέρων ότι από την 1^η  Μαΐου 1822 εξεδόθηκαν 41.000 έγγραφα «ιδιοκτησίας δούλων» (!) και ότι 5.000 επωλήθησαν στην Κωνσταντινούπολη.

Σύμφωνα με την (τουρκόφιλη) γαλλόφωνη εφημερίδα της Σμύρνης «Spectateur Oriental», έως την 10^η  Μαΐου 1822 στο τελωνείον της Σμύρνης είχαν καταβληθεί δασμοί για 40.000 σκλάβους, τα δε μικρότερα παιδιά οδηγούνταν κατά ομάδες για εξισλαμισμό. Μάλιστα ο Γουώλς γράφει χαρακτηριστικά ότι : «μέσα σε μιαν ημέρα έγιναν περισσότεροι προσηλυτισμοί από το Ευαγγέλιο στο Κοράνι από όσοι είχαν γίνει από το Κοράνιο στο Ευαγγέλιο σε έναν αιώνα»!

Η Νέμεση για τη σφαγή ήλθε πολύ σύντομα, με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας του Καρά-Αλή από τον Κωνσταντίνο Κανάρη την νύχτα της 6^ης  προς την 7^η Ιουνίου 1822. Ο εκτελεστής του Ολοκαυτώματος θα πεθάνει μαζί με πολλούς από τους σφαγείς. Ο ελληνικός στόλος ήταν πολύ μικρότερος σε αριθμό από τον οθωμανικό και με πλοία μικρότερης χωρητικότητας οπότε, κατά συνέπεια, δεν μπορούσε να τον αντιμετωπίσει σε απευθείας μάχη. Για τον λόγο αυτό ελήφθη η απόφαση από τους Έλληνες να εκδικηθούν την καταστροφή της Χίου με πυρπολικά. Ο Κωνσταντίνος Κανάρης από τα Ψαρά και ο Ανδρέας Πιπίνος από την Ύδρα κατόρθωσαν με τα πυρπολικά τους να εισάλθουν στο λιμάνι της Χίου, την νύκτα της 6^ης  Ιουνίου (1822), όταν οι Τούρκοι γιόρταζαν το Μπαϊράμ και συμποσίαζαν στα πλοία τους. Ο ναύαρχος Καρα Αλής είχε καλέσει στη ναυαρχίδα τους αξιωματικούς του στόλου για ολονύχτιο γλέντι.

Ο Κανάρης εκατόρθωσε να  αγκιστρώσει το πυρπολικό του στη ναυαρχίδα και να του βάλει φωτιά. Ο Πιπίνος το κόλλησε στην υποναυαρχίδα, αλλά δεν το αγκίστρωσε καλά, οπότε αυτό εξεκόλλησε και παρασυρόμενο από τον αέρα εκάη χωρίς συστυχώς να κάνει ζημιά. Όμως, το πυρπολικό του Κανάρη μετέδωσε την φωτιά στη ναυαρχίδα και γρήγορα ανεφλέγη η πυριτιδαποθήκη της, ανατινάζοντας την ναυαρχίδα στον αέρα. 2.000 Τούρκοι βρήκαν το θάνατο, μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο αρχιδολοφόνος ο Καρά Αλής, ο οποίος κτυπήθηκε από ένα φλεγόμενο κομμάτι καταρτιού την στιγμή που έμπαινε σε μία βάρκα και μόλις έφτασε στην ακτή του αιματοβαμμένου νησιού ξεψύχησε.

Εν κατακλείδι, φαίνεται πως το τραγικό, φρικιαστικό και απάνθρωπο έγκλημα στη Χίο δυστυχώς δεν ετιμωρήθη επαρκώς, εκατό δε ακριβώς έτη αργότερον επανελήφθη στην ιδία μείζονα περιοχή: στην Σμύρνη. Μία επιπλέον τραγωδία είναι ότι οι δειλοί και αιμοσταγείς δολοφόνοι του χθες, ως οι ατιμώρητοι «Γκρίζοι Λύκοι» του σήμερα, ελπίζουν να επαναλάβουν τα εγκλήματά τους και εμφανίζονται ανερυθρίαστοι και άνετοι ως …. Ειρηνοποιοί φίλοι μας, απαιτούντες γη και ύδωρ στην Θράκη, στην Κύπρο, στο Αιγαίο.

Ο Ελληνισμός έχει το χρέος να αντιστέκεται για την επιβίωση, την τιμή του, την ιστορία και το δίκαιο, πιστός στην μνήμη των μαρτύρων της σφαγής στην Χίο! Καμία ανοχή στην αμνησία και στον ενδοτισμό προς τους Τούρκους ! Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΔΟΣΙΑ !