Ο οικονομικός αντίκτυπος της λεγόμενης “maximum pressure on Iran” θα είναι σημαντικός, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump έχει θέσει ως στόχο μηδενικές εξαγωγές.
Την Τρίτη, ο Trump υπέγραψε οδηγία με την οποία επαναφέρει την πολιτική της «μέγιστης πίεσης» από την πρώτη του θητεία, προειδοποιώντας για «καταστροφικές» συνέπειες εάν η Τεχεράνη δεν καταλήξει σε συμφωνία για το πυρηνικό της πρόγραμμα. Ο στόχος του να εξαλείψει τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός για την Τεχεράνη, καθώς θα εξαλείψει σχεδόν τα μισά από τα έσοδα της κυβέρνησης κατά τη διάρκεια μιας επταετούς οικονομικής κρίσης.
Σε πρώτη φάση, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε την Πέμπτη κυρώσεις σε ένα διεθνές εμπορικό δίκτυο, υποστηρίζοντας ότι διευκόλυνε την αποστολή ιρανικού πετρελαίου στην Κίνα. Σε ένα συντονισμένο βήμα, το υπουργείο Οικονομικών και το State Department ανακοίνωσαν κυρώσεις με στόχο δίκτυα που εμπλέκονται στη μεταφορά ιρανικού πετρελαίου στην Κίνα. Τα μέτρα καλύπτουν πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας, της Ινδίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, και επηρεάζουν αρκετά πλοία που συνδέονται με τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν.
Ο αντίκτυπος αυτής της εντολής, εάν εφαρμοστεί πλήρως, θα είναι σημαντικός για τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, όμως υπάρχει αμφιβολία για το αν θα μειώσει πραγματικά τις εξαγωγές πετρελαίου στο μηδέν ή στα επίπεδα που παρατηρήθηκαν το 2020, το τελευταίο έτος της προηγούμενης προεδρίας του Trump. Το 2017, πριν από την επιβολή των αμερικανικών κυρώσεων, το Ιράν εξήγαγε 2,5 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως (bpd). Μέχρι το 2020, ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί κατακόρυφα σε περίπου 350.000 bpd.
Καθώς ο Biden ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2021, οι εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν ανέκαμψαν, με αποτέλεσμα να κορυφωθούν σε σχεδόν 1,9 εκατομμύρια bpd το καλοκαίρι του 2024. Μετά την επιβολή κυρώσεων από την κυβέρνηση του προέδρου Biden σε δεκάδες δεξαμενόπλοια που εμπλέκονται σε εμπόριο ιρανικού πετρελαίου, οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 500.000 bpd το τελευταίο τρίμηνο του 2024.
Ωστόσο, τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, οι εξαγωγές εκτοξεύθηκαν και πάλι σε 1,6 εκατομμύρια bpd.
Η εταιρεία παρακολούθησης πλοίων Tanker Trackers δήλωσε στο Iran International ότι οι πρόσφατες διακυμάνσεις στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν είναι τυπικές, σημειώνοντας ότι τέτοιες διακυμάνσεις είναι συνηθισμένες. «Είδαμε μια παρόμοια πτώση κατά τους τελευταίους μήνες της προεδρίας του Biden, ακολουθούμενη από μια ανάκαμψη. Δεν υπάρχει τίποτα ασυνήθιστο σε αυτό. Ο μέσος όρος για τις εξαγωγές αργού πετρελαίου κατά το περασμένο έτος είναι 1,572 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα και από τον Ιανουάριο, είναι 1,567 Mbpd. Επομένως, είναι πολύ νωρίς για να βγάλουμε συμπεράσματα», δήλωσε η εταιρεία.
Η οργάνωση United Against Nuclear Iran (UANI), μια μη κερδοσκοπική ομάδα αφιερωμένη στην αποτροπή του Ιράν από την απόκτηση πυρηνικών όπλων, σε συνεργασία με εταιρείες παρακολούθησης δεξαμενόπλοιων, έχει εντοπίσει σχεδόν 400 πλοία που εμπλέκονται στο εμπόριο ιρανικού πετρελαίου, συλλογικά γνωστά ως «σκοτεινός στόλος» επειδή προσπαθούν να διακινήσουν ιρανικό πετρέλαιο κρυφά, απενεργοποιώντας τα συστήματα αυτόματης αναγνώρισής τους (AIS).
Πάντως, σε λιγότερα από τα μισά από αυτά τα πλοία έχουν επιβληθεί κυρώσεις.
Επί του παρόντος, η Κίνα είναι ουσιαστικά ο μοναδικός πελάτης πετρελαίου του Ιράν. Ωστόσο, δεν αγοράζει πετρέλαιο απευθείας από το Ιράν. Αντ’ αυτού, το ιρανικό πετρέλαιο πωλείται μέσω μεσαζόντων και αλλάζει έγγραφα ιδιοκτησίας, μετονομάζεται σε πετρέλαιο από το Ιράκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Ομάν και κυρίως τη Μαλαισία πριν πωληθεί στα μικρά, ανεξάρτητα διυλιστήρια της Κίνας.
Η Κίνα έχει ήδη δηλώσει επανειλημμένα ότι η εισαγωγή πετρελαίου είναι θέμα εθνικής ασφάλειας, ανεξάρτητα από την πηγή.
Η Wood Mackenzie δήλωσε ότι «δεδομένων των πρόσφατων αμερικανικών κυρώσεων κατά της Κίνας και των ανταποδοτικών δασμών του Πεκίνου, δεν αναμένουμε ότι η Κίνα θα συμμορφωθεί με την πολιτική “μέγιστης πίεσης” του Trump στο Ιράν».
Ο ανώτερος αναλυτής εμπορευμάτων Homayoun Falakshahi από την Kpler, μια εταιρεία πληροφοριών εμπορευμάτων, δήλωσε στο Iran International ότι οι ημερήσιες εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν ανήλθαν σε 1,66 εκατομμύρια bpd τον περασμένο μήνα. Ωστόσο, προέβλεψε ότι λόγω της επαναφοράς της πολιτικής μέγιστης πίεσης του Trump, οι εξαγωγές θα μπορούσαν να μειωθούν σε περίπου 500.000 bpd τους επόμενους μήνες. Πρόσθεσε ότι η έκταση αυτής της μείωσης εξαρτάται από τη συνεργασία του Πεκίνου με τις αμερικανικές κυρώσεις.
Η Κίνα και οι ΗΠΑ διεξάγουν ετήσιο εμπόριο εμπορευμάτων και υπηρεσιών ύψους 750 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που ευνοεί σε μεγάλο βαθμό την Κίνα. Ωστόσο, ο Trump διέταξε πρόσφατα αύξηση των δασμών στις κινεζικές εισαγωγές, γεγονός που οδήγησε το Πεκίνο να απειλήσει με αντίποινα.
Αν και η Κίνα έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν αναγνωρίζει τις μονομερείς κυρώσεις των ΗΠΑ κατά του Ιράν, η πρόσφατη απαγόρευση του ελλιμενισμού των πλοίων που υπόκεινται σε κυρώσεις από τις ΗΠΑ στα λιμάνια της, υποδηλώνει ότι λαμβάνει κάπως σοβαρά υπόψη τις κυρώσεις της Ουάσινγκτον.
Το μερίδιο του Ιράν στις εισαγωγές πετρελαίου της Κίνας υπερβαίνει το 10%, με ετήσια αξία περίπου 40 δις δολαρίων. Η Κίνα είναι επίσης ο μεγαλύτερος αγοραστής ιρανικών προϊόντων που υπόκεινται σε κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων των μετάλλων και των πετροχημικών προϊόντων. Επιπλέον, ένα σημαντικό μέρος των ιρανικών προϊόντων διύλισης πετρελαίου, όπως το μαζούτ (mazut) και το υγραέριο (LPG), αποστέλλεται στην Κίνα.
Τα τελωνειακά στοιχεία του Ιράν δείχνουν ότι, εξαιρουμένου του αργού πετρελαίου, η χώρα εξήγαγε αγαθά αξίας 12,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Κίνα και εισήγαγε 14,4 δισεκατομμύρια δολάρια από την Κίνα κατά τους πρώτους δέκα μήνες του τρέχοντος ιρανικού ημερολογιακού έτους (το οποίο άρχισε στις 21 Μαρτίου 2024).
Συνεπώς, η μείωση εξαγωγών του Ιράν και μάλιστα «στο μηδέν» όπως προσδοκά ο Trump, εξαρτάται βασικά από την Κίνα. Και προφανώς εντάσσεται στον γενικότερο εμπορικό πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Τα παραπάνω μυρίζουν έντονα εξελίξεις στο «μέτωπο της Taiwan».
