Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν εξακολουθεί να μαίνεται πάνω από ενάμιση χρόνο, χωρίς να διαφαίνεται τέλος. Η σύγκρουση μεταξύ των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) έχει οδηγήσει στη χειρότερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο και σε «μια κρίση πείνας ιστορικών διαστάσεων», σύμφωνα με τρεις διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Πάντως, η δυναμική επί του πεδίου έχει αλλάξει δραστικά από τα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν μετά από πάνω από ένα χρόνο στρατιωτικής κυριαρχίας οι RSF αντιμετώπισαν τη μεγαλύτερη πρόκλησή τους με τις SAF να προελαύνουν στο Khartoum και τις «Κοινές Δυνάμεις του Darfur» (συνασπισμός ένοπλων ομάδων από το Darfur), που έχουν συμμαχήσει με τις SAF, να ανοίγουν πολλαπλά μέτωπα εναντίον των RSF στην περιοχή. Επιπλέον, οι SAF ανέκτησαν τον έλεγχο της στρατηγικής σημασίας περιοχής Jebel Moya, η οποία συνδέει τρεις πολιτείες του Σουδάν: Sennar, White Nile και Gezira. Η περιοχή είναι ζωτικής σημασίας για τον έλεγχο της πρόσβασης και των γραμμών ανεφοδιασμού σε αυτές τις περιοχές.
Η RSF αντιμετώπισε επίσης αυξανόμενη απομόνωση εκτός του πεδίου της μάχης. Το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων (OFAC) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε κυρώσεις στον Algoney Dagalo, τον επικεφαλής προμηθειών του RSF και νεότερο αδελφό του ηγέτη του RSF Mohammad Hamdan Dagalo (επίσης γνωστού ως «Hemedti»), για «ηγετικές προσπάθειες προμήθειας όπλων» στην παραστρατιωτική ομάδα.
Προσθέτοντας στις στρατιωτικές προκλήσεις της, η RSF δέχθηκε ένα τεράστιο πλήγμα με την αποστασία του Abu Aqla Kikal, ενός ανώτερου διοικητή και του προσώπου της RSF στο κεντρικό Σουδάν, ο οποίος παραδόθηκε με τις δυνάμεις του στο στρατό στις αρχές Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με ένα πρώην μέλος της συμβουλευτικής ομάδας του Hemedti, το οποίο ζήτησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, αυτή είναι η αρχή μιας τάσης που πιθανότατα θα συνεχιστεί, καθώς οι RSF θα εκτοπιστούν αναπόφευκτα από το Κεντρικό Σουδάν και θα αποδυναμωθούν σε ολόκληρη τη χώρα. «Η RSF δεν πέτυχε ποτέ το αρχικό της σχέδιο για τη συντριβή της SAF. Τώρα που χάνει εδάφη, ειδικά στο Κεντρικό Σουδάν, θα υπάρξουν περισσότερες αποστασίες από στρατιώτες και διοικητές της RSF για να σωθούν», γράφει το New Arab.
Η αποστασία του Kikal εξαπέλυσε κύματα εθνοτικά υποκινούμενων εξάρσεων από τις δυνάμεις της RSF στην ανατολική Gezira, μια περιοχή όπου ζει η φυλή Shukriya του Kikal.
Οι επιθέσεις είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο περισσότερων από 1.200 αμάχων και τον εκτοπισμό περισσότερων από 130.000 ανθρώπων, εγείροντας ανησυχίες ότι το Σουδάν μπορεί να οδεύει προς μια σύγκρουση που θα μπορούσε να εμπλέξει περαιτέρω τους αμάχους κατά μήκος φυλετικών γραμμών.
Ο Bakry Eljak Elmedni, εκπρόσωπος της «Taqaddum», μιας συμμαχίας πολιτικών και πολιτικών ομάδων που αντιτίθενται στον πόλεμο, προειδοποίησε πρόσφατα ότι η σύγκρουση στο Σουδάν κινδυνεύει να μετατραπεί σε «εμφύλιο πόλεμο πλήρους κλίμακας». Προειδοποίησε επίσης ότι στις περιοχές που ελέγχονται από τις SAF, «η κινητοποίηση και η στρατολόγηση πραγματοποιούνται σε εθνοτική και φυλετική βάση. Οι ανησυχίες αυτές απορρέουν από τις πρόσφατες δηλώσεις του αρχηγού της φυλής Shukriya, Ahmed Abu Sin, ο οποίος κάλεσε τα μέλη της φυλής να κινητοποιηθούν και να συμπαραταχθούν με τις SAF «για να αποκρούσουν τη βίαιη επίθεση» των RSF.
Αυτό έρχεται να προστεθεί στην εκπαίδευση και κινητοποίηση από τις SAF πολλών φυλών στο ανατολικό Σουδάν, συμπεριλαμβανομένων των Hadendawa, Bani Amer και Rashaida, οι οποίες έχουν δείξει προθυμία να πάρουν τα όπλα για να υπερασπιστούν τις κοινότητές τους από πιθανές επιδρομές των RSF.
Ενώ ο πόλεμος στο Σουδάν έχει αναζωπυρώσει τις ενδοκοινοτικές εντάσεις στο Darfur και έχει δημιουργήσει νέες φυλετικές τριβές αλλού, σύμφωνα με τον Muammar Ibrahim, δημοσιογράφο που μίλησε στο The New Arab από το El-Fasher στο Βόρειο Darfur, οι Σουδανοί δεν ήταν ποτέ πιο ενωμένοι εναντίον ενός κοινού εχθρού. «Οι Σουδανοί σε όλα τα μέρη του Σουδάν είναι ενωμένοι στην αντίθεσή τους στις Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης», δήλωσε ο Ibrahim.
Πιστεύει επίσης ότι οι RSF βρίσκονται σε τελική πτώση επειδή το ηθικό είναι υψηλότερο στις τάξεις των SAF και των Κοινών Δυνάμεων του Darfur, οι οποίες υποστηρίζουν τον στρατό. «Οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης βρίσκονται σε κατάσταση αδυναμίας και κατάρρευσης, ειδικά στο Darfur. Οι πηγές των όπλων τους βρίσκονται πλέον στα χέρια των Κοινών Δυνάμεων και δεν μπορούν να φέρουν τα όπλα που συνήθιζαν να φέρνουν ελεύθερα», πρόσθεσε ο Ibrahim.
Ενώ η RSF φαίνεται να αποδυναμώνεται, οι επιθέσεις αντιποίνων και η εκτεταμένη χρήση σεξουαλικής βίας στη Gezira και σε άλλες περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της συνεχίζονται με αμείωτη ένταση.
Αυτό έχει τροφοδοτήσει τις διεθνείς εκκλήσεις για μια δύναμη προστασίας των πολιτών, αλλά ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Antonio Guterres ανέφερε πρόσφατα ότι “δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την επιτυχή ανάπτυξη μιας δύναμης των Ηνωμένων Εθνών για την προστασία των αμάχων στο Σουδάν”.
Η αποφασιστικότητα του Guterres δεν αποτέλεσε έκπληξη, δεδομένου ότι η SAF έχει ήδη καταστήσει σαφές ότι θα θεωρούσε οποιαδήποτε διεθνή δύναμη αναπτυχθεί ως εχθρικούς μαχητές και θα θεωρούσε μια τέτοια κίνηση ως κατάφωρη παραβίαση της κυριαρχίας του Σουδάν.
Ενώ η SAF έχει παρουσιαστεί ως η πιο ηθική πλευρά στον πόλεμο, έχει επίσης δεχθεί εκτεταμένες επικρίσεις από πολίτες που έχουν επισημάνει τις ελλείψεις της στην προστασία των αμάχων και την αμελή στοχοποίηση αμάχων μέσω αδιάκριτων αεροπορικών επιδρομών.
Σε ανάρτησή του στο X, ο επικεφαλής της SAF Abdel Fattah Al Burhan έγραψε ότι «όσο περισσότερο η τρομοκρατική πολιτοφυλακή της οικογένειας Dagalo χύνει το αίμα αθώων πολιτών, τόσο περισσότερο ο σουδανικός λαός είναι αποφασισμένος να τους αντισταθεί. Η ανάρτηση έγινε λίγες ημέρες αφότου ο Kikal, ο διοικητής της RSF που αυτομόλησε στον στρατό, επωφελήθηκε από αμνηστία «χωρίς ερωτήσεις». Η αμνηστία απάλλαξε τον ίδιο και τις δυνάμεις του από τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τότε που η RSF εισήλθε για πρώτη φορά στην πολιτεία Gezira τον Δεκέμβριο του 2023.
Η δήλωση προκάλεσε δημόσια οργή και πολλοί χρήστες ανέφεραν ότι μπλοκαρίστηκαν από τον λογαριασμό του Burhan αφού εξέφρασαν τις ανησυχίες τους στα σχόλια, με κυριότερο ότι η SAF δεν έκανε τίποτα για να παρέμβει και να προστατεύσει τους πολίτες στην πολιτεία.
Σύμφωνα με συνταξιούχο συνταγματάρχη της SAF, ο οποίος προτίμησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, «η προστασία των πολιτών είναι δύσκολη για τον στρατό υπό τις παρούσες συνθήκες. Ειδικά από τη στιγμή που η RSF επιτίθεται σε αμάχους σε περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχό της και σε περιοχές μακριά από τις γραμμές του μετώπου. «Η στρατιωτική παρουσία στη Gezira ήταν πάντα αραιή, επειδή ιστορικά είναι μια ασφαλής και ήσυχη γεωργική περιοχή που δεν χρειάστηκε ποτέ σημαντική στρατιωτική παρουσία», δήλωσε στο New Arab.
«Η αποστολή ενισχύσεων σε αυτές τις περιοχές δεν είναι εύκολη για τον στρατό, διότι η υλικοτεχνική υποδομή μιας τέτοιας επιχείρησης θα μπορούσε να τους αποσπάσει την προσοχή από άλλες επιχειρήσεις, και οι μάχες μεταξύ των μονάδων του στρατού και των Ταχέων Δυνάμεων Υποστήριξης σε αυτές τις περιοχές θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμη περισσότερες απώλειες μεταξύ των αμάχων», πρόσθεσε η πηγή.
Για πολλούς, συμπεριλαμβανομένου του Antonio Guterres, η καλύτερη λύση είναι ο τερματισμός του πολέμου. Στις παρατηρήσεις του στο Συμβούλιο Ασφαλείας, προέτρεψε ότι «πρέπει να ενταθούν οι διπλωματικές προσπάθειες για να τερματιστεί οριστικά η σύγκρουση.
Αυτό, επίσης, έχει καταστεί δύσκολο, καθώς οι προοπτικές για ειρήνη έχουν μειωθεί μετά την ομιλία του Hemedti στις 9 Οκτωβρίου, μετά την απώλεια της Jebel Moya από τις RSF, στην οποία εξαπέλυσε κατηγορίες κατά της Αιγύπτου, ισχυριζόμενος ότι τα πολεμικά της αεροσκάφη εμπλέκονται άμεσα στο χτύπημα θέσεων των RSF και βοηθούν τις SAF να πάρουν τον έλεγχο της περιοχής.
Ενώ οι RSF δεν έχουν ακόμη παράσχει στοιχεία για να στηρίξουν τον ισχυρισμό τους, ο Hemedti έχει προς το παρόν αποξενώσει την Αίγυπτο από την ειρηνευτική διαδικασία και έχει καταστήσει σαφές ότι θα σταματήσει τη συμμετοχή της σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση.
Η Αίγυπτος, βασικός παρατηρητής τόσο στις μυστικές συνομιλίες της Manama όσο και στις διαπραγματεύσεις υπό την ηγεσία των ΗΠΑ στη Γενεύη, προσπαθεί να σταματήσει την αιμορραγία στο Σουδάν και να μεσολαβήσει μεταξύ των SAF και των RSF από το ξέσπασμα της σύγκρουσης.
Μετά τις κατηγορίες του Hemedti ωστόσο, η εχθρότητα της Αιγύπτου απέναντι στον παραστρατιωτικό ηγέτη έχει γίνει σαφής, με τις επίσημες δηλώσεις του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών να αναφέρονται πλέον ανοιχτά στις δυνάμεις του ως «πολιτοφυλακές».
Η SAF, η οποία δεν ήταν καθόλου δεκτική στις ειρηνευτικές συνομιλίες καθ’ όλη τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της σύγκρουσης και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, έχει εξαρτήσει τη συμμετοχή της στις συνομιλίες από τον αποκλεισμό των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) από τις διαπραγματεύσεις, ακόμη και με την ιδιότητα του παρατηρητή.
Οι ισχυρισμοί της SAF υποστηρίχθηκαν από έκθεση επιτροπής εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ, η οποία έκρινε ότι η υποστήριξη των ΗΑΕ προς την RSF είναι «αξιόπιστη». Επιπλέον, μια ομάδα που χρηματοδοτείται από το State Department των ΗΠΑ, γνωστή ως Sudan Conflict Observatory, διαπίστωσε με «σχεδόν βεβαιότητα» ότι τα ΗΑΕ συμμετείχαν σε μεταφορές όπλων προς την RSF κατά το μεγαλύτερο μέρος του πολέμου.
Η κυβέρνηση Biden, υπονόμευσε τις δικές της ειρηνευτικές προσπάθειες (!) στο Σουδάν, όχι μόνο συμπεριλαμβάνοντας τα ΗΑΕ στον τελευταίο γύρο συνομιλιών στη Γενεύη, αλλά και παρουσιάζοντας το κράτος του Κόλπου ως καλόπιστο ανθρωπιστικό παράγοντα στη σύγκρουση, παρά τις άφθονες αποδείξεις για το αντίθετο.
Τα ΗΑΕ συμπεριλήφθηκαν στην ομάδα ALPS (Aligned for Advancing Lifesaving and Peace in Sudan), στην οποία συμμετείχαν επίσης η Σαουδική Αραβία, η Ελβετία, η Αίγυπτος, η Αφρικανική Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη, μετά από συνομιλίες που επικεντρώθηκαν στην εξασφάλιση της ανθρωπιστικής πρόσβασης μετά το μποϊκοτάζ των SAF και την αδυναμία τους να μεσολαβήσουν για συνομιλίες μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών.
Εν τω μεταξύ, η επιστροφή του (εκλεγμένου) προέδρου Donald Trump στο Οβάλ Γραφείο, είναι ακόμη λιγότερο πιθανό να σηματοδοτήσει αλλαγή στρατηγικής έναντι του Σουδάν.
Ο νεοδιορισθείς υπουργός Εξωτερικών του Σουδάν, Ali Youssef, εξέφρασε την αισιοδοξία του για συνεργασία με την επερχόμενη κυβέρνηση Trump για την επίλυση της κρίσης, προτρέποντάς την να «ασκήσει πίεση στις πλευρές που συμβάλλουν στην τροφοδοσία της φωτιάς στο Σουδάν για να σταματήσουν».
Ωστόσο, μετά την πρώτη του θητεία, ο Trump έχει διατηρήσει ισχυρούς δεσμούς με τα ΗΑΕ και άλλα κράτη του Κόλπου μέσω επιχειρηματικών συναλλαγών που διεξάγονται από την προσωπική του εταιρεία, την Trump Organization, καθώς και επενδύσεων που διαχειρίζεται ο γαμπρός του και πρώην σύμβουλός του, ο Jared Kushner, μέσω της εταιρείας ιδιωτικών κεφαλαίων Affinity Partners.
Έχει αναφερθεί ότι η Affinity Partners έχει λάβει σημαντικές επενδύσεις από ένα κρατικό επενδυτικό ταμείο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Ο Trump έχει επίσης υποσχεθεί ότι οι συμφωνίες Abraham (Abraham Accords) θα αποτελέσουν «απόλυτη προτεραιότητα», πράγμα που σημαίνει ότι τα ΗΑΕ, τα οποία έχουν διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην προώθηση της εξομάλυνσης με το Ισραήλ στον αραβικό κόσμο, θα παραμείνουν στο επίκεντρο της περιφερειακής εξωτερικής πολιτικής του κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του.
Ως εκ τούτου, φαίνεται ισχνό ότι η νέα κυβέρνηση Trump θα παράσχει τη διπλωματική αναζωογόνηση που απαιτείται για τον τερματισμό του πολέμου στο Σουδάν. Αντιθέτως, η σύγκρουση φαίνεται έτοιμη να συνεχιστεί και να εισέλθει σε μια νέα και ενδεχομένως πιο βίαιη φάση.
Ο κόσμος θα σοκαριστεί από ακόμη μια εκτεταμένη αφρικανική σφαγή.
