Ο πρώτος μήνας του πολέμου του Ισραήλ κατά του Λιβάνου προκάλεσε στη χώρα καταστροφή σε μια πρωτοφανή κλίμακα. Ο ισραηλινός στρατός δυναμιτίζει ολόκληρα χωριά και η Dahiyeh το πρώην όμορφο προάστιο στη νότια Βηρυτό είναι πια ένα σκελετωμένο ερείπιο. Τα σπίτια των ανθρώπων, οι επιχειρήσεις τους και το μέλλον τους γίνονται στάχτη κάτω από την επίθεση των ισραηλινών πυραύλων «Rampage».
Θα μπορέσουν άραγε να ξαναχτίσουν τη ζωή τους μετά τον πόλεμο;
Κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης του 2006, το Ισραήλ προκάλεσε ζημιές ύψους 2,8 δις δολαρίων σε μόλις 34 ημέρες μαχών.
Τώρα, ο ΟΗΕ εκτιμά ότι «η κλίμακα των σημερινών εχθροπραξιών, οι ανθρωπιστικές επιπτώσεις και οι οικονομικές επιπτώσεις το 2024 αναμένεται να είναι πολύ μεγαλύτερες από ό,τι στον πόλεμο του 2006».
Την περασμένη εβδομάδα, ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Najib Mikati κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να στηρίξει την προσπάθεια ανοικοδόμησης.
Όμως, με τις οικονομικές ανάγκες να υπολογίζονται σε 20 δις υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ούτε οι παγκόσμιες δυνάμεις, που κατηγορούν την σκληροπυρηνική αντί-ισραηλινή πολιτική τάξη του Λιβάνου, ούτε ο Λίβανος, που έχει οικονομικά καταρρεύσει να πληρώσουν το λογαριασμό.
Ο ρόλος της Hezbollah και του Ιράν
Η Hezbollah ισχυρίζεται ότι δαπάνησε 300 εκατομμύρια δολάρια για την ανοικοδόμηση, ο Nicholas Blanford, μη μόνιμος συνεργάτης του Atlantic Council δήλωσε στο The New Arab ότι: «ο ρόλος του Ιράν και της Hezbollah περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό στην παροχή χρηματικών βοηθημάτων σε όσους είχαν άμεση ανάγκη».
Σε κέντρα καταγραφής σε ολόκληρο τον Λίβανο, αξιωματούχοι της Hezbollah μοίρασαν σε πλαστικές συσκευασίες πακέτα των 12.000 δολαρίων σε όσους έχασαν τα σπίτια τους στη σύγκρουση για να καλύψουν το ενοίκιο μέχρι το κόμμα να μπορέσει να ανοικοδομήσει τα σπίτια τους.
Το Ισραήλ έχει στοχεύσει την οικονομική υποδομή της Hezbollah, πλήττοντας υποκαταστήματα της Al-Qard Al-Hassan, μιας τράπεζας που συνδέεται με τη Hezbollah, ο Blanford πιστεύει ότι «είναι απίθανο η Hezbollah να διατηρεί πολλά μετρητά εκεί, αλλά δεν γνωρίζουμε πραγματικά, τον αντίκτυπο του πολέμου στα οικονομικά της».
Ωστόσο, θα υπάρξει τεράστια πίεση στη Χεζμπολάχ να φροντίσει για τις ανάγκες κοινωνικής πρόνοιας των υποστηρικτών της, καθώς χωρίς τη συνεχή υποστήριξη της σιιτικής κοινότητας, απλά δεν θα υπάρχει Hezbollah.
Διστακτικότητα στον Κόλπο
Στον τελευταίο πόλεμο με το Ισραήλ, οι Άραβες δωρητές διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στην οικοδόμηση του Λιβάνου. Το Κατάρ ανοικοδόμησε τέσσερις πόλεις, ενώ η Σαουδική Αραβία ανοικοδόμησε 25 χωριά στο νότιο Λίβανο.
Ο Hassan Kotob, Λιβανέζος αναλυτής και διευθυντής του Κέντρου Ερευνών του Λιβάνου, μας λέει σχετικά: «τα αραβικά κράτη ήλπιζαν ότι η υποστήριξή τους θα μπορούσε να δείξει στους σιίτες την δυνατότητα ενός πολιτικού και οικονομικού μέλλοντος που δεν θα ευθυγραμμίζεται με την Hezbollah και το Ιράν».
«Ωστόσο, η υποστήριξη αυτή, τελικά ενίσχυσε την Hezbollah δείχνοντας ότι θα μπορούσαν να αντισταθούν και τα σπίτια τους να ανοικοδομηθούν και οι απώλειές τους να αποζημιωθούν», προσθέτει ο Kotob. «Συνεπώς μην περιμένετε από τις χώρες του Κόλπου να κάνουν την ίδιαν εκτίμηση αυτή τη φορά, και μάλιστα με το κόστος πολύ υψηλότερο».
Οι απόψεις του Kotob επιβεβαιώνονται αφού, μόλις πριν λίγες ημέρες, με Γαλλική πρωτοβουλία, Διεθνής διάσκεψη για την στήριξη του Λιβάνου συγκέντρωσε 1 δις δολάρια σε υποσχέσεις για ανθρωπιστική βοήθεια και στρατιωτική υποστήριξη, χωρίς ωστόσο καμία οικονομική δέσμευση από τον Κόλπο.
Είναι σίγουρο πως, οι σχέσεις μεταξύ Κόλπου και Λιβάνου έχουν επιβαρυνθεί τα τελευταία χρόνια. Η Hezbollah βρέθηκε όλο και περισσότερο σε διαμάχη με το Ριάντ και το Άμπου Ντάμπι, κυρίως για την υποστήριξή της, στους Χούθι κατά τη διάρκεια της σαουδαραβικής επέμβασης του 2015 στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης.
Ο Mohammed Al-Basha, αναλυτής της Μέσης Ανατολής με έδρα τις ΗΠΑ, γράφει σε άρθρο του για το Navanti research group:
«Η εποχή των πακέτων βοήθειας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα κράτη του Κόλπου χωρίς όρους έχει τελειώσει. Λόγω ιεράρχησης η προτεραιότητα για το Ριαντ, είναι στην εγχώρια ανάπτυξη και είναι απίθανο να δεσμεύσει σημαντικά κεφάλαια για την ανοικοδόμηση του Λιβάνου, όπως έκανε σε προηγούμενες εποχές. Επίσης η συνεχιζόμενη διαφθορά και κακοδιαχείρηση στον Λίβανο, κάνει διστακτικό κάποιον να επενδύσει στον Λίβανο, ειδικά ελλείψει ενός αξιόπιστου εταίρου όπως ήταν ο Rafic Hariri».
(πρώην πρωθυπουργός του Λιβάνου. Ο γιος του και κληρονόμος της πολιτικής του περιουσίας, ο Saad Hariri, αποσύρθηκε από την πολιτική το 2017 και φέρεται να βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό από τους Σαουδάραβες, οργισμένους για την αδυναμία του να αντιμετωπίσει την επιρροή της Hezbollah)
Διστακτικότητα από τη Δύση
Μετά τον πόλεμο του 2006, η διεθνής κοινότητα στήριξε την ανοικοδόμηση της χώρας όταν με γαλλική πρωτοβουλία δόθηκαν 7,2 δις δολάρια, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αφορούσε οικονομικές μεταρρυθμίσεις που η κυβέρνηση όμως απέτυχε να εφαρμόσει.
Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης διάσκεψης, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Antonio Guterres, κάλεσε τους ηγέτες του Λιβάνου να «αναλάβουν αποφασιστική δράση για να διασφαλίσουν την εύρυθμη λειτουργία των κρατικών θεσμών». Ο Λίβανος δεν έχει πρόεδρο για πάνω από δύο χρόνια.
Η κατάρρευση του τραπεζικού τομέα του Λιβάνου το 2019 -που η Παγκόσμια Τράπεζα χαρακτήρισε χλευαστικά ως «κρατικά χρηματοδοτούμενο σύστημα ponzi»- προκάλεσε την απώλεια του 98% της αξίας της λίρας και τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 28% τα τελευταία 5 χρόνια.
Το 2022, το ΔΝΤ συμφώνησε σε μια συμφωνία διάσωσης ύψους 3 δις δολαρίων, στην οποία ο Λίβανος δεν μπόρεσε να έχει πρόσβαση λόγω της αποτυχίας του να εφαρμόσει επαρκώς τις προβλεπόμενες από τη συμφωνία μεταρρυθμίσεις.
Έτσι, το κρίσιμο ερώτημα παραμένει: μετά από χρόνια πολιτικού αδιεξόδου, οικονομική κατάρρευση, μια αποτυχημένη επανάσταση και μια καταστροφική έκρηξη στο λιμάνι, θα συνειδητοποιήσουν τελικά οι πολιτικές ελίτ του Λιβάνου την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις;
Υπαρξιακός κίνδυνος
Θα μπορέσει τελικά ο Λίβανος να «ξαναχτίσει καλύτερα»; Λέγεται ότι η Βηρυτός ξαναχτίστηκε επτά φορές. Μέσα από σεισμούς, πολέμους, οικονομική κατάρρευση και καταστροφικές εκρήξεις, οι Λιβανέζοι αντιμετωπίζουν την καταιγίδα και στη συνέχεια προσπαθούν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους.
Στον απόηχο του πολέμου του 2006, το κράτος έπαιξε επικουρικό ρόλο σε σχέση με τους διεθνείς φορείς και τις τοπικές οργανώσεις. Το φαινόμενο αυτό επαναλήφθηκε μετά την έκρηξη στο λιμάνι το 2020, όταν και πάλι οι δημόσιες υπηρεσίες έδειξαν να υποχωρούν και οι ΜΚΟ να αναλαμβάνουν την ανοικοδόμηση των γειτονιών.
Προφανώς οι ευθύνες του πολιτικού κατεστημένου είναι μεγάλες, αφού οδηγούν στην εξαφάνιση του Λιβάνου κάτω από το βάρος του ανερχόμενου «μεγάλου Ισραήλ».
Με το κράτος παραλυμένο και τη διεθνή κοινότητα να ζητάει αλλαγή, η αναδιοργάνωση αποτελεί υπαρξιακή απειλή για τις πολιτικές ελίτ του Λιβάνου, αλλά ας ελπίσουμε όχι για τον Λίβανο.
