Η Χαμάς συγκλόνισε τον κόσμο στις 7 Οκτωβρίου 2023, όταν ξεκίνησε μιαν άνευ προηγουμένου επίθεση στο Ισραήλ, με αποτέλεσμα σχεδόν 1.200 θανάτων ισραηλινών, τόσο στρατιωτών όσο και πολιτών.
Η επίθεση σηματοδότησε μια σημαντική στιγμή στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση, αμφισβητώντας την μακροχρόνια στρατιωτική κυριαρχία και την κυριαρχία πληροφοριών του Ισραήλ, οι οποίες πάντα υπαγόρευαν σε μεγάλο βαθμό τους κανόνες εμπλοκής.
Το Ισραήλ απάντησε με βαρέα αεροπορικά πλήγματα στη Λωρίδα της Γάζας και σε λιγότερο από ένα μήνα ξεκίνησε την χερσαία εισβολή.
Κατά το παρελθόν έτος, η επιχείρηση του Ισραήλ συνέχισε να επεκτείνεται με το πρόσχημα της «εξάλειψης της Χαμάς». Ο βάναυσος πόλεμος έχει οδηγήσει σε σχεδόν 43.000 θανάτους Παλαιστινίων, κυρίως γυναικών και παιδιών, καθώς και εκτεταμένη καταστροφή των υποδομών. Έχει ακόμη οδηγήσει στην αναγκαστική μαζική μετατόπιση περίπου 1,9 εκατομμυρίων Παλαιστίνιων.
Η σύγκρουση άρχισε επίσης να διαχέεται σε γειτονικές χώρες, δημιουργώντας ανησυχίες για έναν ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο, καθώς οι εντάσεις κλιμακώθηκαν.
Όμως, τώρα που έχει περάσει ένας χρόνος από τις 7 Οκτωβρίου και μετά το θάνατο του ηγέτη της Χαμάς Γιάχγια Σινουάρ στη Γάζα την περασμένη εβδομάδα, πόσο κοντά είναι το Ισραήλ στην επιτυχία των στρατηγικών σκοπών του στη Γάζα και πέρα από αυτήν;
Σύμφωνα με τον (Παλαιστίνιο) ερευνητή Αντουάν Σαλάτ (του Παλαιστινιακού Κέντρου Πληροφοριών), μετά το θάνατο του Σινουάρ, ορισμένοι αναλυτές έσπευσαν να τον θεωρήσουν ως πιθανή ευκαιρία για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και ως ευκαιρία να διαπραγματευτούν την απελευθέρωση περίπου 100 ισραηλινών ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς και άλλες φατρίες.
Ωστόσον, ενώ οι ευρύτερες συνέπειες του θανάτου του Σινουάρ παραμένουν αβέβαιες, μια τέτοια αισιοδοξία φαίνεται άστοχη, αγνοώντας τα βαθύτερα ζητήματα και κίνητρα που ωθούν τη σύγκρουση.
«Για τη Χαμάς, η απώλεια του πολιτικού της ηγέτη Σινουάρ, λίγους μήνες μετά τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγιε στην Τεχεράνη, είναι μια οπισθοδρόμηση για τη δομή της ηγεσίας της ομάδας. Ωστόσο, η Χαμάς παραμένει προσαρμόσιμη, με τη λήψη αποφάσεων της να διαδίδεται σε ένα δίκτυο ηγετών τόσο μέσα στη Γάζα όσο και στην εξορία», δήλωσε ο Σαλάτ στο πρακτορείο «The New Arab» (ή Al-Araby Al-Jadeed, που είναι ένα παναραβικό ειδησεογραφικό πρακτορείο το οποίο ανήκει στην εταιρεία του Κατάρ Fadaat Media, με έδρα του το Λονδίνο,).
Οι Ισραηλινοί ηγέτες ελίσσονται για να αποφύγουν μια τελική συμφωνία κατάπαυσης του πυρός, υποστηρίζει ο Σαλάτ, με στόχο την προστασία των επιχειρησιακών τους κερδών και την ελαχιστοποίηση των παραχωρήσεων που μπορεί να αναγκαστούν να κάνουν σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις.
«Παραμένουν επιφυλακτικοί σχετικά με εκείνους που είναι υπεύθυνοι για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου – βετεράνοι μαχητές ηγέτες, διαμορφωμένοι από χρόνια φυλάκισης, οι οποίοι έχουν εξοικειωθεί με τις αδυναμίες του ισραηλινού στρατού και της ηγεσίας», πρόσθεσε ο Σαλάτ.
Αυτά τα πρόσωπα, που οδηγούνται από μια βαθιάν επιθυμία για ανταπόδοση τιμωρία και μιαν ακλόνητη πίστη στην ευπάθεια του Ισραήλ, αποτελούν μία μοναδική απειλή. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι επιθυμούν να τους εμποδίσουν να καταστούν κομβικοί παίκτες με οποιαδήποτε ανταλλαγή κρατουμένων, φοβούμενοι ότι η απελευθέρωσή τους θα μπορούσε να ενθαρρύνει μελλοντικές επιθέσεις και να αναπαράγει τις φρίκες της 7ης Οκτωβρίου σε μια νέα ημερομηνία.
Ο ειδικός εμπειρογνώμονας των ισραηλινών υποθέσεων Ιμπραήμ Αμπού Τζάμπερ (οικονομολόγος και διδάκτωρ Διεθνών Σχέσων) δήλωσε στο The New Arab ότι παρ’ όλη την καταστροφή που προκάλεσε στη Γάζα το Ισραήλ, «πουθενά δεν είναι κοντά στην επίτευξη οποιουδήποτε από τα σχέδιά του».
Σύμφωνα με τον Αμπού Τζάμπερ, όλες οι στρατιωτικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των παλαιστινιακών αντιστασιακών παρατάξεων και του ισραηλινού στρατού είναι «ασύμμετρες», δεδομένης της ανισότητας στις δυνατότητες και στους πόρους που διατίθενται στις δύο πλευρές.
Δήλωσε : «Ωστόσο, παρ’ όλη του τη δύναμη, ο ισραηλινός στρατός δεν κατάφερε να επιτύχει μιαν αποφασιστική νίκη σε αυτές τις συναντήσεις, όπως φαίνεται στην αποτυχία της επιχείρησης Σιδερένια Ξίφη» «Το Ισραήλ εξακολουθεί να ταλανίζεται από φόβο, ένταση και υπαρξιακό άγχος από τότε που η Χαμάς, ενώ εξασθένησε, παραμένει μια δύναμη που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη».
Όσον αφορά στην «αμείλικτη χρήση της υπερβολικής δύναμης» του Ισραήλ, ο στρατιωτικός εμπειρογνώμονας ασφαλείας Τζαμάλ αλ Χαλίντ υποστηρίζει ότι αυτή μόνο «θα επιδεινώσει τη δυσαρέσκεια, θα κινητοποιήσει την αντίσταση και θα τροφοδοτήσει περαιτέρω εχθρότητα ανάμεσα στις γενιές των καταπιεσμένων», είτε στην Γάζα είτε στην ολοένα και ασταθέστερη Δυτική Όχθη.
«Ενώ η τρέχουσα στρατιωτική δύναμη του Ισραήλ μπορεί να δημιουργήσει βραχυπρόθεσμα μια αίσθηση κυριαρχίας και ελέγχου, μια τέτοια αντίληψη γίνεται παραπλανητική όταν εξετάζουμε τις μακροπρόθεσμες συνέπειες», δήλωσε στο The New Arab.
Εάν το Ισραήλ επιθυμεί να εξέλθει από τον πόλεμο με ελάχιστες απώλειες, ο Τζάμπερ έχει την άποψη ότι η κυβέρνησή του πρέπει να περιστρέφεται γύρω από πολιτικές και διπλωματικές επιλογές για την επίλυση της σύγκρουσης.
«Το Ισραήλ αντιμετώπισε την αυξανόμενη διεθνή απομόνωση από τον πόλεμο στη Γάζα και με την αύξηση της παγκόσμιας κριτικής για τις στρατιωτικές του ενέργειες στο Λίβανο, οι οποίες οδήγησαν σε έναν εκπληκτικό αριθμό αμάχων, η επιδίωξη πολιτικών και διπλωματικών λύσεων που βασίζονται σε σαφείς στρατηγικούς στόχους γίνεται συνεχώς πιο επείγουσα », είπε στον πρακτορείο.
«Οι βραχυπρόθεσμες τακτικές νίκες δεν έχουν νόημα χωρίς να επιτυγχάνουν μια πολιτική διευθέτηση ώστε να τερματίσει η σύγκρουση και να διασωθεί η περιοχή από τον ελλοχεύοντα πόλεμο».
Ένας πολυμέτωπος πόλεμος
Από τις 7 Οκτωβρίου του περασμένου έτους, ο χειρισμός του Ισραήλ για την πολυμέτωπη σύγκρουση που περιλαμβάνει τη Γάζα, τον Νότιο Λίβανο, την Υεμένη και το Ιράν έχει επιδείξει τη χρήση συντριπτικής στρατιωτικής δύναμης, που ενισχύθηκε με την υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη διεθνή σιωπή, σύμφωνα με τον Αλ Χαλίντ.
Στην αρχή της σύγκρουσης, η Χεζμπολάχ επιδίωξε μια ισορροπημένη προσέγγιση μεταξύ περιορισμένης ανταπόδοσης και εμπλοκής πλήρους κλίμακας, ασκώντας πίεση στο Ισραήλ, η οποία ως επακόλουθο προκάλεσε την εκτόπιση δεκάδων χιλιάδων Ισραηλινών στο βορρά, την κλήση των Ισραηλινών εφεδρικών δυνάμεων και την κατανομή ενός τρίτου των χερσαίων στρατευμάτων στο βόρειο μέτωπο, παράλληλα με τις μισές του δυνάμεις αεράμυνας.
Ωστόσο, η ένταση των συγκρούσεων σταδιακά κλιμακώθηκε και μέχρι τον Φεβρουάριο, το πυρ των ρουκετών της Χεσμπολάχ ξεπέρασε αυτό από τη Γάζα.
Τους τελευταίους μήνες, το Ισραήλ πραγματοποίησε αιφνιδιαστικά πλήγματα που προκάλεσαν σημαντικές ανθρώπινες και υλικές απώλειες στους αντιπάλους του, κυρίως μέσω των δολοφονιών των κορυφαίων προσώπων της αντίστασης, συμπεριλαμβανομένου του Γενικού Γραμματέα της Χεζμπολάχ Χασάν Νασράλα.
Καθώς συνεχίστηκε ο αεροπορικός βομβαρδισμός, στις αρχές Οκτωβρίου ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι είχε ξεκινήσει «περιορισμένες» επίγειες επιχειρήσεις στο νότιο Λίβανο, οι οποίες θα μπορούσαν να επεκταθούν σε μια ευρύτερη, μακροπρόθεσμη επίθεση, δεδομένης της πρόσφατης ανάπτυξης χιλιάδων επιπλέον στρατευμάτων στα βόρεια.
Ο στρατιωτικός αναλυτής ασφαλείας Χισάμ Αλ Μαγκάρι επισημαίνει ότι η περιφερειακή πολιτική του Ισραήλ υποστηρίζεται από τη στρατιωτική υπεροχή.
«Στο μέτωπο της τεχνικής και των πληροφοριών, το Ισραήλ κατάφερε ένα σοβαρό πλήγμα στη Χεζμπολάχ με μιαν επιχείρηση που αφορούσε στην έκρηξη των βομβητών, με αποτέλεσμα τους θανάτους δεκάδων στελεχών της ομάδας και εκατοντάδες απώλειες αμάχων», δήλωσε στο πρακτορείο.
«Η αεροπορική υπεροχή του Ισραήλ είναι επίσης εντυπωσιακή, με ένα στόλο που περιλαμβάνει προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη όπως τα F-15, F-16 και F-35, παράλληλα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη υψηλής τεχνολογίας που μπορούν να φτάσουν οποιοδήποτε στόχο».
Ο Μαχμούντ Μαρντάουι, ειδικός εμπειρογμωμονας σε ισραηλινά ζητήματα και ζητήματα ασφαλείας, σχολίασε τη στρατηγική του Ισραήλ για ταχεία στρατιωτική δράση στο Λίβανο και τη Γάζα, δηλώνοντας ότι τα «αποτελέσματα ποικίλλουν ανάλογα με τη συνολική κατάσταση και τις συνθήκες» στο έδαφος.
«Στην αρχή της στρατιωτικής εκστρατείας στο Λίβανο, οι στόχοι του Ισραήλ ήσαν σαφείς: Ώθηση της Χεσμπολάχ πέρα από τον ποταμό Λιτάνι, επιστροφή των εκτοπισμένων κατοίκων του βορρά και διαχωρισμός του νοτίου και βορείου μετώπου. Για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, το Ισραήλ χρησιμοποίησε τακτικές σοκ, εντόνων πυρών και στοχοθετημένης δολοφονίας», δήλωσε ο Μαρντάουι, προσθέτοντας ότι ο Νετανιάχου στοχεύει να «αποσυναρμολογήσει τους πληρεξούσιους εκπροσώπους του Ιράν» και να αναμορφώσει το γεωπολιτικό τοπίο της Μέσης Ανατολής ώστε να ευνοεί το Ισραήλ.
Ωστόσο, σημείωσε ότι οι επαναλαμβανόμενες προσπάθειες του Ισραήλ για να υλοποιήσει αυτές τις φιλοδοξίες έχουν αντιμετωπίσει εμπόδια.
Είπε : «Η υπόθεση ότι το Ισραήλ δεν έχει αντικειμενικούς σκοπούς πρέπει να επανεξετασθεί», προσθέτοντας ότι ενώ το Ισραήλ σκόπευε σε στρατιωτικές νίκες, έχει αγωνιστεί για να επιτύχει αποφασιστικά αποτελέσματα. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη στρατηγική φθοράς της Χεζμπολάχ, η οποία περιλαμβάνει τη διασπορά των ισραηλινών δυνάμεων και την εκμετάλλευση του χρόνου και του χώρου για την εξάντληση του αντίπαλου.
Τις τελευταίες δυόμισι δεκαετίες, αυτή η προσέγγιση έχει αποδειχθεί επιτυχημένη, αφήνοντας το Ισραήλ ανίκανο να εξασφαλίσει μια σαφή νίκη. Ο Μαρντάουι ισχυρίστηκε ότι η Χεζμπολάχ παραμένει ανθεκτική, συνεχίζοντας να «προκαλεί οδυνηρά πλήγματα» στο Ισραήλ.
Και πρόσθεσε : «Τα ιδεολογικά θεμέλια της Χεζμπολάχ, η ανθεκτικότητα του λαού του Λιβάνου και οι καλοστημένες δυνατότητες της δυσκόλεψαν το Ισραήλ να επιτύχει μιαν αποφασιστική στρατιωτική νίκη σε ανοιχτές μάχες, ειδικά όταν συνάντησε παρατεταμένη αντίσταση».
Οι ίδιες προκλήσεις επεκτείνονται και σε άλλα μέτωπα, όπως το Ιράκ, η Συρία και η Υεμένη.
Στην Υεμένη, οι Χούθι εξαπέλυσαν επιθέσεις σε ισραηλινές θέσεις χρησιμοποιώντας πυραύλους και αεροσκάφη, ενώ στοχεύουν πάνω από 200 πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα από τα μέσα Νοεμβρίου του περασμένου έτους, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της «Κεντρικής Διοίκησης» των ΗΠΑ.
Τα πλήγματα οδήγησαν σημαντικές ναυτιλιακές εταιρείες να σταματήσουν τη διέλευση μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, δημιουργώντας ανησυχίες στο Ισραήλ και στους συμμάχους του.
Απαντώντας, οι ΗΠΑ, η Βρετανία και το Ισραήλ πραγματοποίησαν αεροπορικές επιδρομές εναντίον τοποθεσιών των Χούθι στην Σανάα, στο Νταμάρ, στην Χοντέϊντα και στην Αλ – Μπάϊντα, επιδρομές για τις οποίες ως αντίποινα οι Χούθι δήλωσαν όλα τα αμερικανικά και βρετανικά σκάφη ως νόμιμους στόχους, επεκτείνοντας τις επιθέσεις τους σε πλοία που διασχίζουν την Αραβική Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό ή οποιαδήποτε περιοχή μέσα στο δραστικό βεληνεκές των όπλων τους.
Ο Μαρντάουι επεσήμανε ότι οι Χούθι διαθέτουν σημαντικούς ανθρώπινους πόρους και ότι «το σκληρό περιβάλλον της Υεμένης έχει σφυρηλατήσει μιαν ανθεκτική νοοτροπία στους ανθρώπους του».
Τι ακολουθεί για το Ισραήλ ;
Ο Αμπού Τζάμπερ υποστηρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ενθαρρύνουν τον Νετανιάχου να εντείνει την κλιμάκωση του πολυμέτωπου πολέμου του.
Δήλωσε : «Με τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ πλησιάζουν, η λήψη αποφάσεων από τον Λευκό Οίκο έχει αποσυνδεθεί σχετικά, ιδίως σε θέματα που αφορούν το Ισραήλ και την Παλαιστίνη».
«Ο Νετανιάχου μπορεί να προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί αυτό το πολιτικό κενό για να διευθετήσει τα κέρδη, ενδεχομένως οδηγώντας σε ένα σημαντικό στρατιωτικό πλήγμα εναντίον του Ιράν ως απάντηση για τις επιθέσεις που ξεκίνησε νωρίτερα αυτό το μήνα».
Ωστόσο, προειδοποιεί ότι ένα σημαντικό πλήγμα στο Ιράν θα μπορούσε να αναφλέξει ολόκληρη την περιοχή, η οποία ήδη υποστηρίζει τη δυνατότητα ενός περιφερειακού πολέμου μεγάλης κλίμακας με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
«Οι Ιρανοί ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ανώτατου Ηγέτη και των κορυφαίων στρατιωτικών και αξιωματούχων των Επαναστατικών Φρουρών, έχουν επανειλημμένα υποσχεθεί μια σταθερή απάντηση σε οποιαδήποτε απερίσκεπτη ισραηλινή επίθεση, κυρίως εάν το Ισραήλ στοχεύσει στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν» πρόσθεσε.
Σύμφωνα με τον Μαρντάουι i, η τρέχουσα στρατηγική του Ισραήλ θα ήταν ανέφικτο να εφαρμοστεί εναντίον του Ιράν λόγω της γεωγραφικής απόστασης, των τεράστιων δυνατοτήτων του Ιράν και της εκτεταμένης εμπειρίας του στον συμβατικό πόλεμο.
Σημείωσε επίσης ότι το Ιράν έχει γίνει έμπειρο στην επιβίωση υπό πρωτοφανείς κυρώσεις, έχοντας οικοδομήσει την αυτάρκειά του σε κρίσιμους τομείς.
