Το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΝΑΤΟ μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1990-1991 ήταν η έλλειψη εξωτερικού εχθρού. Πώς θα μπορούσε λοιπόν να δικαιολογήσει την ύπαρξή του; Ούτως έπρεπε να βρεθεί ένας εχθρός, αποφασίστηκε αυτός ο εχθρός να γίνει η Ρωσία, καθώς δεν υπήρχε εκείνη την εποχή μια συγκεκριμένη ευρωπαϊκή ή υπερπόντια χώρα που θα μπορούσε έστω θεωρητικά να απειλήσει την Συμμαχία.
Το ΝΑΤΟ αποδείχθηκε ένας πολύ καλός εχθρός για την Ρωσία. Γιατί; Επειδή είναι μια χάρτινη τίγρη, μια αναποτελεσματική στρατιωτική μηχανή της Δύσης. Λόγω της ύπαρξης του ΝΑΤΟ καμία χώρα της Ευρώπης (κάποτε μια πολύ πολεμοχαρής ήπειρος) δεν μπορεί να παρατάξει έστω και μία ετοιμοπόλεμη χερσαία μεραρχία ανά πάσα στιγμή, καθώς οι τρεις μεγαλύτερες δυνάμεις, η Γαλλία, η Βρετανία και η Γερμανία δεν είναι σε θέση να συνεργαστούν, ούτε πρόκειται να το κάνουν ποτέ.
Οι ένοπλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ (με εξαίρεση την Τουρκία που διατηρεί αξιόμαχο και εμπειροπόλεμο προσωπικό λόγω Λιβύης, Συρίας και Κούρδων ανταρτών), εκτός από τον πυρηνικό κλάδο, περιλαμβάνουν δυνάμεις ταχείας αντίδρασης, οι οποίες υποτίθεται είναι έτοιμες να πηδήξουν από τις καρέκλες τους αυτή την στιγμή και να τρέξουν για να εγκαθιδρύσουν την «δημοκρατία» σε οποιαδήποτε περιοχή του κόσμου. Στα χαρτιά, υπάρχουν 300.000 στρατιώτες και 500 αεροσκάφη σε συνεχή επιφυλακή. Οι κύριες αμυντικές δυνάμεις είναι επιπλέον 600-800 χιλιάδες «τολμηροί» Ευρωπαίοι πολεμιστές, υποστηριζόμενοι από 1.000 περίπου μαχητικά και βομβαρδιστικά. Με μια λέξη, το ΝΑΤΟ είναι ισχυρό, αλλά όλα αυτά στα χαρτιά.
Στην πραγματικότητα, κανείς δεν ξέρει πώς διοικείται πραγματικά το ΝΑΤΟ. Το 2003, αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί μια βαθιά μεταρρύθμιση ολόκληρου του μηχανισμού διαχείρισης, καθιστώντας τον ευέλικτο και συμπαγή, όπως είναι γραμμένο στα καταστατικά έγγραφα του ΝΑΤΟ, ήτοι «ανταποκρινόμενο στις σύγχρονες προκλήσεις και πραγματικότητες». Η ιδέα ήταν να μειωθεί δραστικά ο όγκος της γραφειοκρατίας και των δομών διαχείρισης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Κλαυσίγελως: Η μεταρρύθμιση από το 2003 δεν έχει ολοκληρωθεί. Αρχικά, αποφασίστηκε ότι κατά κάποιο τρόπο δεν ήταν καλό που οι Αμερικανοί θα ήταν κυρίως υπεύθυνοι. Έτσι, δημιούργησαν μια παράλληλη δομή όπου οι Ευρωπαίοι ήταν υπεύθυνοι. Ούτως ενώ υπήρχε μια κεφαλή, τώρα υπάρχουν δυο που αποφασίζουν.
Η αμερικανική δομή ονομάζεται Joint Forces Transformation Command (που βρίσκεται στις ΗΠΑ), η ευρωπαϊκή δομή ονομάζεται Joint Command Operations (που βρίσκεται στο Βέλγιο). Αυτές οι δύο δομές διαίρεσαν το ΝΑΤΟ μεταξύ τους. Οι Αμερικανοί διοικούν άμεσα τρεις στρατιωτικές περιοχές, οι Ευρωπαίοι οκτώ. Και οι δύο διοικήσεις έχουν το δικό τους αρχηγείο, αυτές είναι επίσης ξεχωριστές δομές με το δικό τους προσωπικό. Επιπλέον, υπάρχει το Ανώτατο Αρχηγείο των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη, το Ανώτατο Αρχηγείο της Συμμαχικής Εκστρατευτικής Δύναμης και το Διεθνές Στρατιωτικό Αρχηγείο, το κάθε Αρχηγείο με αντιπροσώπευση από τους αρχηγούς των γενικών επιτελείων των συμμετεχουσών χωρών. Κάθε συμμετέχουσα χώρα έχει έναν μόνιμο αντιπρόσωπο με το δικό της προσωπικό σε αυτά τα κεντρικά γραφεία. Το Διεθνές Στρατιωτικό Αρχηγείο αναφέρεται απευθείας στη Στρατιωτική Επιτροπή του ΝΑΤΟ, η οποία είναι τυπικά το ανώτατο όργανο, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχει και το ίδιο το Βορειοατλαντικό Συμβούλιο, επίσης ένα ξεχωριστό σώμα με την δική του δομή και ανώτατο αρχηγείο.
Χωρίς να αναφέρουμε οργανισμούς, συμβούλια και ειδικές επιτροπές. Κανείς δεν ξέρει ακριβώς πόσοι είναι, επειδή συνεχώς καταργούνται, συγχωνεύονται και αναμορφώνονται. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκθέσεις των κινεζικών μυστικών υπηρεσιών, το ΝΑΤΟ έχει περίπου 60 υπηρεσίες και περίπου 15 διευθύνσεις και επιτροπές. Υπάρχει, για παράδειγμα, ένας ξεχωριστός Οργανισμός Διαβούλευσης και Ελέγχου, κανείς δεν καταλαβαίνει τι κάνει, αλλά γράφει μερικές περισπούδαστες εκθέσεις όπως «Η κατάσταση της χορηγικής βοήθειας». Ταυτόχρονα η Συμμαχία έχει χίλιους και πλέον υπαλλήλους σε πέντε χώρες με ετήσιο προϋπολογισμό περίπου τριακοσίων εκατομμυρίων ευρώ.
Εκτός από τον στρατιωτικό, το ΝΑΤΟ έχει επίσης έναν πολιτικό τομέα, ο οποίος είναι επίσης μια ξεχωριστή δομή με 15 ξεχωριστές διευθύνσεις. Κανείς δεν ξέρει πόσοι γραφειοκράτες εργάζονται σε αυτόν τον οργανισμό και ποιος συγκεκριμένος προϋπολογισμός δαπανάται για όλη αυτή την πολυτέλεια. Καθαρά θεωρητικά, πάνω από 100 χιλιάδες γραφειοκράτες εργάζονται σε όλες τις γνωστές δομές του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων εργαζομένων σε αμέτρητα ινστιτούτα για την μελέτη των πάντων. Τουλάχιστον 100 χιλιάδες γραφειοκράτες με καλούς ευρωπαϊκούς και αμερικανικούς μισθούς.
Ας δούμε τώρα τι γίνεται στον πραγματικό κόσμο. Ας θυμηθούμε την Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης, ήτοι η τάχιστη ανάπτυξη 300.000 στρατιωτών και 500 αεροσκαφών. Το 2023, το ΝΑΤΟ αποφάσισε να διεξάγει πολύ «τρομακτικές» ασκήσεις με την επωνυμία «Air Defender-23». Σχεδιάστηκε το 2018 ως απάντηση στην προσάρτηση της Κριμαίας από τους Ρώσους. Η ιδέα είναι ήταν απλή, ήτοι να συγκεντρωθούν 250 πολεμικά αεροσκάφη και να γίνουν 250 έξοδοι κάθε μέρα για 10 ημέρες, κάτι για το οποίο η Συμμαχία προετοιμάστηκε για σχεδόν 5 χρόνια. Στο τέλος, συγκεντρώθηκαν λιγότερα από 180 αεροσκάφη: Οι Αμερικανοί παρείχαν 100 (στην πραγματικότητα λιγότερα) και οι νατοϊκές χώρες της Ευρώπης άλλα 80, συμπεριλαμβανομένων των νέων χωρών του ΝΑΤΟ (Σουηδία και Φινλανδία), αλλά και μεταγωγικών, AWACS και άλλων. Το καλύτερο αποτέλεσμα των ασκήσεων ήταν 50 πτήσεις την ημέρα για ολόκληρη την ομάδα, κατά μέσο όρο πετούσαν 30 φορές την ημέρα και καμία πτήση δεν ήταν χωρίς αεροπορικά περιστατικά. Το διάσημο Rafale δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ στην άσκηση, στην πραγματικότητα αυτό το μαχητικό δεν έδωσε ποτέ διαπιστευτήρια μάχης. Για κάθε δύο ώρες πτήσης, για κάποιο λόγο, απαιτούσε εναέριο ανεφοδιασμό. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ δεν είχε προβλέψει αεροσκάφη ανεφοδιασμού με τον απαραίτητο εξοπλισμό για τα Rafale, για αυτό αποφάσισαν απλά να μην τα πετάξουν. Τα γερασμένα B-52 δεν έφτασαν ποτέ από τις ΗΠΑ, προφανώς για να μην αναλάβουν υπέρμετρους «κινδύνους». Με άλλα λόγια, από τα 500 δηλωμένα αεροσκάφη της Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης, το ΝΑΤΟ παράταξε 180 στην καλύτερη περίπτωση, εκ των οποίων λιγότερο από το ένα τρίτο επιχείρησε πραγματικά σε οποιαδήποτε δεδομένη ημέρα κλιμάκωσης. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της μεγαλύτερης αεροπορικής άσκησης του ΝΑΤΟ, η οποία είχε προετοιμαστεί επί πέντε χρόνια.
Τα ανωτέρω αναδεικνύουν το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ έχει προ πολλού σταματήσει να ασχολείται με έναν κόσμο βασισμένο σε γεγονότα, επιτρέποντας στον εαυτό του να εξελιχθεί σε ένα θέατρο του παραλόγου, όπου οι ηθοποιοί ξεγελούν τους εαυτούς τους και πιστεύουν στο σενάριο που γυρίζουν, ενώ το κοινό τους κοιτάζει με απογοήτευση.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ρωσία έχει εκθέσει την απόλυτη στρατιωτική ανικανότητα του ΝΑΤΟ, αναγκάζοντας την Συμμαχία να ομολογήσει ότι δεν είναι σε θέση, τουλάχιστον με συμβατικά όπλα, να την υπερασπιστεί. Επιπλέον, οι μαζικές οικονομικές κυρώσεις που το ΝΑΤΟ εξαπέλυσε αντί μιας στρατιωτικής απάντησης έχουν αποδειχθεί τόσο ανίσχυρες όσο και η στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ, παρά τα όσα μπορεί να λέει η πολιτική ηγεσία του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ για το αντίθετο. Τα μεμονωμένα μέλη του ΝΑΤΟ αρχίζουν να αφυπνίζονται στην πραγματικότητα ότι η οργάνωσή τους δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα ανίσχυρο εργαλείο της αμερικανικής παγκόσμιας ηγεμονίας.
Η Ουγγαρία έχει κάνει την δική της συμφωνία φυσικού αερίου με την Ρωσία, αψηφώντας τις οδηγίες των ΗΠΑ. Η Κροατία και η Βουλγαρία έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν θα αναπτύξουν στρατεύματα για την υποστήριξη του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Η Τουρκία έχει δηλώσει ότι βλέπει την κρίση στην Ουκρανία ως κάτι περισσότερο από μια ελάχιστα συγκαλυμμένη προσπάθεια του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ να αποδυναμώσουν την Τουρκία αναγκάζοντάς την να αντιπαρατεθεί με την Ρωσία στην Μαύρη Θάλασσα. Αλλά ίσως οι πιο αποκαλυπτικές στιγμές ήρθαν όταν οι δύο ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις του ΝΑΤΟ, η Γερμανία και η Γαλλία, αναγκάστηκαν να έρθουν πρόσωπο με πρόσωπο με την πραγματικότητα του υποταγμένου ρόλου τους έναντι των ΗΠΑ.
Όταν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επισκέφτηκε την Ρωσία για να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί μια διευθέτηση της κρίσης στην Ουκρανία, ήρθε αντιμέτωπος με την πραγματικότητα ότι η Ρωσία δεν θα διαπραγματευτεί με την Γαλλία χωρίς οι ΗΠΑ να εκφράσουν πρώτα την υποστήριξή τους στις θέσεις που πρόβαλε ο Γάλλος πρόεδρος. Ομοίως, ο Γερμανός καγκελάριος αναγκάστηκε να παραμείνει σιωπηλός κατά την διάρκεια της επίσκεψής του στον Λευκό Οίκο, όταν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι θα κλείσει μονομερώς τους αγωγούς NordStream, παρόλο που οι ΗΠΑ δεν είχαν διαδραματίσει κανένα ρόλο στην κατασκευή και την διαχείριση τους. Το ίδιο σιωπηλός παρέμεινε ο Σολτς όταν ανατινάχτηκαν οι αγωγοί, με προφανή υποστήριξη αμερικανικών και βρετανικών υπηρεσιών. Η Γερμανία, έχει πει ο Μπάιντεν, δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια αποικία των ΗΠΑ.
Το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του ΝΑΤΟ ήρθε όταν ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν συναντήθηκε με τον Κινέζο πρόεδρο Ξι Τζινπίνγκ κατά την έναρξη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο το 2022. Οι δύο ηγέτες εξέδωσαν κοινή δήλωση 5.000 και πλέον λέξεων, στην οποία η Κίνα εξέφρασε κατηγορηματικά την αντίθεσή της στην επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Οι δυο ηγέτες ανακοίνωσαν ότι θα επιδιώξουν μια «διεθνή πολυπολική τάξη βασισμένη στο δίκαιο», σε αντίθεση «με μονομερείς κανόνες που εξυπηρετούν μόνο τα συμφέροντα των ΗΠΑ».
Ο κόσμος έχει αλλάξει θεμελιωδώς. Το ΝΑΤΟ κυριολεκτικά δεν έχει πλέον καμία σημασία. Οι δυνάμεις που μπορεί να αναπτύξει, δηλαδή μερικές χιλιάδες Αμερικανοί αλεξιπτωτιστές και ένα πλήθος άλλων δυνάμεων από άλλα έθνη του ΝΑΤΟ, όχι μόνο δεν μπορούν να νικήσουν τον Ρώσο αντίπαλο, αλλά δεν παρέχουν ούτε ένα ελάχιστο αποτρεπτικής αξίας εάν η Ρωσία τείνει να μετατοπίσει το βλέμμα της μακριά από την Ουκρανία προς την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής.
Τα ρήγματα που αποκαλύφθηκαν και αποκαλύπτονται στο ΝΑΤΟ όσον αφορά την Ουκρανία θα αυξηθούν με την πάροδο του χρόνου. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να διαλυθεί το ΝΑΤΟ, αλλά ας μην ξεγελαστεί κανείς από αυτό που συμβαίνει: Το ΝΑΤΟ έχει τελειώσει ως συμμαχία, καθώς η Δύση μετατρέπεται σε μια κοινωνία «αυταπάρνησης» που θα προκαλέσει την κατάρρευσή του.
του Γεωργίου Λιναρδή