Περίπου τρία τετράγωνα από το γραφείο μου, υπάρχει ένας μεγάλος ειδικός κίτρινος κάδος, για απόθεση χαρτικών ώστε να προωθούνται για ανακύκλωση. Υπάρχουν πολλοί επενδυτές, που κατά καιρούς από τα δυο φινιστρίνια, ψαρεύουν μέσα στον κάδο για να βγάλουν χαρτί και να το πουλήσουν.
Υπάρχει όμως κι ένας μεσήλικας κύριος, ο οποίος ψαρεύει κι εκείνος, αλλά βγάζει μόνο βιβλία! Τα βάζει σε ένα σακκίδιο που έχει και φεύγει. Το παρουσιαστικό του, δεν παραπέμπει σε άστεγο, αλλά είναι εμφανές ότι ο εν λόγω κύριος έχει πολύ περιορισμένους πόρους.
Πριν μία εβδομάδα συναντηθήκαμε στον κάδο. Εγώ πετούσα κάποια παλιά χαρτιά κι εκείνος αλίευε πάλι βιβλία. Δεν μπόρεσα να αντισταθώ στον πειρασμό και τον ρώτησα:
_Καλημέρα, πιάνουν καλύτερη τιμή τα βιβλία; Γι’ αυτό τα προτιμάτε;
_Όχι φίλτατε (!) μου απάντησε. Τα βγάζω για να τα διαβάζω.
_Ορίστε; ρώτησα απορημένος
_Βλέπετε, έχω ανάγκη και μανία το διάβασμα. Και αυτά τα βιβλία αποτελούν σκουπίδια για άλλους αλλά παρέα για μένα, μου απάντησε με ένα χαμόγελο.
Να μην σας τα πολυλογώ, ανοίξαμε συζήτηση για πάνω από τρία τέταρτα. Αυτός ο άνθρωπος είναι πολύ πτωχός, με μιαν ελαχίστη σύνταξη και με το ζόρι βγάζει το μήνα του. Ζει σε ένα υπόγειο πολυκατοικίας, αλλά όπως μου είπε, είναι ευχαριστημένος γιατί τουλάχιστον έχει μια μικρήν αυλή για τα λουλούδια του και ”καλούς γείτονες’’… Η αλιεία βιβλίων από τέτοιους κάδους, του επιτρέπει ”να διασκεδάζει, να πληροφορείται και να μορφώνεται’’, όπως μου είπε.
Την επόμενη ημέρα, του είχα στήσει «καρτέρι». Τον περίμενα με κέρασμα ένα καφέ και συζητήσαμε πάλι. Με εξέπληξε η ποικιλία των θεμάτων στα βιβλία που βρίσκει. Όπως με πληροφόρησε, έχει βρει μυθιστορήματα όλων των ειδών, σχολικά, βιβλία ιατρικής, μηχανολογίας, αρχαίους κλασσικούς αλλά και πολλά ιστορικά, πολιτικής, ταξιδιωτικά, λαογραφικά και άλλα. Ο άνθρωπος αυτός με κέρδισε απόλυτα όταν μου είπε «και δεν τα ξεφυλλίζω αλλά τα μελετάω με προσοχή..» και εδώ μου ανέφερε ένα ρητό του Βίκτωρος Ουγκώ: «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μια βιβλιοθήκη όπως οι ευνούχοι έχουν ένα χαρέμι».
Την ίδια ημέρα, τον πήγα στο βιβλιοπωλείο της περιοχής (το μοναδικό που έχει απομείνει) και του χάρισα ένα βιβλίο. Κανόνισα δε με τον βιβλιοπώλη ώστε να περνάει μια φορά τον μήνα και να παίρνει όποιο βιβλίο θέλει, από τον λογαριασμό μου. Δυστυχώς δεν αντέχω οικονομικά για κάτι περισσότερο…
Δεν σας το μεταφέρω αυτό σαν πράξη φιλανθρωπίας. Ούτε για να δείξω κάποιαν ‘’ανωτερότητα’’. Είναι χαρά μου να έχω γνωρίσει αυτόν τον άνθρωπο. Αυτό που με ενδιαφέρει να επικοινωνήσω είναι ότι, στην σημερινή ασφυκτικά αγράμματη αστική κοινωνία μας, υπάρχουν ακόμη συμπολίτες μας, που αποζητούν με πείσμα την γνώση.
Ο γείτονας αυτός, είναι πτωχός. Αλλά δεν πεινάει για τρόφιμα ούτε για μπύρες. Πεινάει για μελέτη. Για γνώση. Για γυμναστική του εγκεφάλου. Δεν ξημεροβραδιάζεται μπροστά στο χαζοκούτι της μυαλόπλυσης (δεν έχει εξάλλου τηλεόραση ή υπολογιστή και κινητό τηλέφωνο, όπως μου είπε) αλλά βρήκε τρόπο να γεμίζει ωφέλιμα τις ημέρες του διασώζοντας την πεταμένη στα σκουπίδια γνώση όλων εκείνων που διαθέτουν flat tv.
Στις σύγχρονες κοινωνίες της συμπιεσμένης σκέψεως, υπάρχει θαυμασμός για την πολυμάθεια. Αλλά δεν υπάρχει χώρος για σκεπτόμενους ανθρώπους. Η διαφορά ανάμεσα σε έναν πολυμαθή και έναν σκεπτόμενο είναι η ίδια διαφορά μεταξύ ενός βιβλίου κι ενός πίνακα περιεχομένων. Η πληροφορία (τεχνηέντως) έχει αντικαταστήσει την γνώση. Είναι ευρέως γνωστό ότι στις διάφορες αναρτήσεις στο διαδίκτυο, ο μέσος αναγνώστης παραμένει περίπου επτά (!) δευτερόλεπτα. Η αντίθεση ανάμεσα σε τέτοια πρακτική και νοοτροπία και σε κάποιον που αφιερώνει τον χρόνο του να μελετά, είναι συντριπτική.
Άνθρωποι σαν τον αγαπητό γείτονα, δεν αποτελούν ένα είδος προς εξαφάνιση, αλλά ένα είδος προς εξόντωση αφού η ίδια η κοινωνία προσπαθεί να τους εξαφανίσει. Την ενοχλούν, χωρίς καν να καταλαβαίνει γιατί…
Θα κλείσω με τα λόγια του παππού Κικέρωνος:
«Αν έχεις έναν κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται στην ζωή»
Αχιλλέας Ξανθάκης
