Ας μιλήσουμε για την κυβέρνηση. Όχι αυτήν την συγκεκριμένη αλλά για τον ρόλο της κυβέρνησης στις σύγχρονες ανθρώπινες κοινωνίες. Κατά το Συνταγματικό Δίκαιο, κυβέρνηση λογίζεται το ανώτατο “συλλογικό” όργανο, το οποίο ασκεί δημόσια διοίκηση στο Κράτος. Είναι το επικεφαλής των κυρίων οργάνων, δια μέσω των οποίων ασκείται η εκτελεστική εξουσία. Και κατά συνέπεια, ο Πρωθυπουργός είναι ο Διευθύνων Σύμβουλος αυτού του συλλογικού οργάνου. Οι δε πολίτες, είναι οι μέτοχοι του Κράτους, αυτοί δηλαδή που έχουν την ιδιοκτησία και στους οποίους (πρέπει να) είναι υπόλογος ο Διευθύνων Σύμβουλος και το Διοικητικό Συμβούλιο (η Κυβέρνηση). Με τον ίδιο τρόπο που ένας Διευθύνων Σύμβουλος προτείνει στην συνέλευση των μετόχων το πλάνο με το οποία θα ασκήσει την διοίκηση, με τον ίδιο τρόπο και ένας Πρωθυπουργός προτείνει στους πολίτες το κυβερνητικό του πρόγραμμα. Οι μέθοδοι και οι τρόποι με τους οποίους ένας Διευθύνων και το Δ/Σ θα υλοποιήσουν αυτό το πλάνο, είναι καθορισμένοι από κανόνες ηθικής, δικαίου και εταιρικής πολιτικής, κάτι που στις επιχειρήσεις όχι τυχαία, ονομάζεται corporate governance (εταιρική διοίκηση). Έτσι και στην διοίκηση του κράτους, υπάρχουν συγκεκριμένες μεθοδολογίες και δεσμεύσεις για την εφαρμογή πολιτικής, όσες από τις οποίες δεν καθορίζει η ηθική καθορίζει το Σύνταγμα.
Ίσως αυτές οι συγκρίσεις να ακούγονται κάπως τεχνοκρατικές σε ορισμένους και λίγο περιορισμένου βεληνεκούς. Ίσως κάποιοι να θέλουν από την κυβέρνηση έναν πιο ρομαντικό ρόλο, πιο διανοούμενο και ιδεολογικό. Αλλά δυστυχώς, η αλήθεια είναι ότι κακώς το θέλουν.
Η κυβέρνηση, η εκάστοτε κυβέρνηση, έχει σε κανονικές συνθήκες πολύ περιορισμένο ρόλο, ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε.
Ο Πρωθυπουργός έχει εξουσία πάνω στην κυβέρνησή του. Κυβερνά, διοικεί, λειτουργεί, την κυβέρνησή του κι όχι την χώρα. Η χώρα λειτουργεί από τις δραστηριότητες των πολιτών. Μια πετυχημένη κυβέρνηση καταφέρνει να ταυτίσει την ταχύτητα λειτουργίας της χώρας με το κυβερνητικό της πρόγραμμα. Αυτό είναι ουσιαστικά αυταπόδεικτο και φαίνεται ξεκάθαρα στις αποτυχίες μιας κυβερνήσεως. Όταν π.χ. η κυβέρνηση θέτει οικονομικούς στόχους, ας πούμε για την μείωση του ελλείματος εσόδων αλλά δεν καταφέρνει να τους επιτύχει. Αυτό βεβαίως συμβαίνει διότι τα μέτρα που εξήγγειλε δεν ταιριάζουν με την λειτουργία της χώρας, την οποία η κυβέρνηση, όπως προείπα, δεν ελέγχει.
Και δεν πρέπει να την ελέγχει. Αφού μια κυβέρνηση είναι περαστική και όχι μόνιμη.
Η κυβέρνηση είναι απλώς ένας υπηρέτης —ένας προσωρινός υπηρέτης. Δεν είναι στα καθήκοντά της να ορίζει τι είναι σωστό και τι είναι λάθος και να αποφασίζει ποιος είναι πατριώτης και ποιος δεν είναι. Η δουλειά της είναι να υπακούει σε εντολές, όχι να τις δίνει. Μαρκ Τουαίην
Η κυβέρνηση, δεν υφίσταται για να πάρει την θέση του «πλούσιου θείου» ή του «καλού μας φίλου» και δεν δύναται να «τα κάνει όλα δίκαια». Η κυβέρνηση υφίσταται για να προστατεύει την ζωή, την ελευθερία και την ευημερία των πολιτών, σε όλα τα επίπεδα. Να σιγουρεύει ότι δεν θα πέσουμε θύματα όσων επιβουλεύονται αυτό το τρίπτυχο, είτε στο εσωτερικό είτε στο εξωτερικό. Υπάρχει για την προστασία των ελευθεριών των πολιτών. Όσο πλαταίνει ο ρόλος της, όσο απομακρύνεται από αυτό το συγκεκριμένο πλαίσιο, τόσο περισσότερο προβληματική γίνεται.
Το πρωταρχικό καθήκον μιας κυβέρνησης είναι να προστατέψει τους πολίτες, όχι να διευθύνει τις ζωές τους. Ρόναλντ Ρήγκαν
Στις μέρες μας, έχοντας οι κοινωνίες απομακρυνθεί από αυτή την λογική διακυβέρνησης, και όσο αποζητούν η κυβέρνηση να αναλαμβάνει ευρύτερο ρόλο, και όσο της «χαρίσουμε» παντοδυναμία και ταυτόχρονα περιμένουμε να εξασκεί εξουσία με καλοπροαίρετο και καλοκάγαθο τρόπο, τόσο υφαίνουμε ένα πλέγμα αποτυχίας και απογοητεύσεως. Τέτοιου είδους απλοϊκή αποτύπωση του κυβερνητικού σώματος είναι τόσο αφελής που γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνη. Γιατί στην κυβέρνηση βρίσκονται άνθρωποι και μοιραία προωθούν συμφέροντα. Μια διαφορετική κυβερνητική θεώρηση, θα ήταν σίγουρα ωφέλιμη, αλλά θα απαιτούσε και διαφορετικές κοινωνικές δομές, από αυτές που βιώνουμε σήμερα.
Το Σύνταγμα, υπάρχει ακριβώς για να περιορίζει την εξουσία των κυβερνήσεων, οριοθετώντας τις απαράβατες διατάξεις που περιγράφουν την σχέση πολίτη – εξουσίας και που διασφαλίζει τους πολίτες. Γι’ αυτό και στα περισσότερα κράτη, το Σύνταγμα έχει καθιερωθεί μετά από κοινωνικούς και λαϊκούς αγώνες και όχι με αρχική πρωτοβουλία των κυβερνώντων. Γι’ αυτό και όλα τα Συντάγματα, περιορίζουν την δύναμη της εξουσίας και όχι των πολιτών. Γι’ αυτό και όταν αναλαμβάνουν εξουσία ολιγαρχικά συστήματα διακυβέρνησης, καταργούν το Σύνταγμα (κι όχι απλώς κάποιες διατάξεις του).
Ενδεχομένως έτσι εξηγείται ότι η «δημοκρατική» Ευρωπαϊκή Ένωση, κυβερνά τους πολίτες με ένα Σύνταγμα φαντομά, το οποίο δεν έχουν ποτέ κληθεί να αποδεχτούν, εγκρίνουν, συντάξουν ή ψηφίσουν οι Ευρωπαϊκοί λαοί. Έτσι η Ε.Ε. δύναται να κυβερνά, ερήμην και ουσιαστικά εναντίον των ευρωπαίων πολιτών, υπακούοντας σε προγράμματα που ωφελούν τις ολιγαρχικές ελίτ. Σαν αποτέλεσμα, παρουσιάζονται μεγάλες αποκλίσεις ανάμεσα στην θέληση των λαών και στα πεπραγμένα των Διευθυντηρίων των Βρυξελλών. Οι ίδιες αποκλίσεις μοιραία παρατηρούνται και στις τοπικές κυβερνήσεις, που άσχετα τι υπόσχονται κι άσχετα τι θέλουν οι πολίτες, επιβάλλουν πολιτικές π.χ. λαθρομετανάστευσης, ισλαμολαγνείας και υποταγής στον αμερικανικό παράγοντα, κόντρα στην θέληση των πολιτών τους. Όλα εδράζουν στην αφελή νοοτροπία ότι μια παντοδύναμη κυβέρνηση θα ασκήσει βελούδινη εξουσία…
Πίστη στην πατρίδα, πάντα. Πίστη στην κυβέρνηση, όταν το αξίζει. Μαρκ Τουαίην
Στην λεγόμενη «Δύση» κυριαρχεί η πεποίθηση ότι η φωνή του πολίτη εκφράζεται ελεύθερα και ότι ζούμε σε χώρες δημοκρατικές. Είναι όμως έτσι; Πρέπει εδώ να διευκρινίσουμε πως, για να υπάρχει δημοκρατία, πρέπει να υπάρχει μια βασική παράμετρος. Κάποιο πολίτευμα, κάποιο πολιτειακό σύστημα για να χαρακτηριστεί δημοκρατικό, απαιτείται μια απαραίτητη προϋπόθεση. Και όχι! Δεν είναι οι εκλογές, δεν είναι η ισονομία, δεν είναι η πλειοψηφία ή οτιδήποτε άλλο τέτοιο, παραπλανητικά μας έχουν βάλει στο κεφάλι. Το απαραίτητο συστατικό της δημοκρατίας είναι η λογοδοσία. Όποιος, όποιοι ασκούν εξουσία στο Κράτος, πρέπει να είναι υπόλογος – υπόλογοι στον ιδιοκτήτη της χώρας, στον πολίτη.
Κάντε τώρα μιαν ανασκόπηση σε ότι έχετε ζήσει μέχρι σήμερα και καταγράψτε πόσες φορές έχουν λογοδοτήσει οι κατέχοντες εξουσία στην χώρα μας και στην Ευρώπη γενικότερα, για τα χιλιάδες σκάνδαλα που αποκαλύπτονται συνεχώς και για την κυβερνητική ανικανότητα. Δεν θα σας πάρει πολλήν ώρα, αφού η απάντηση είναι: ποτέ!
Κάθε κυβέρνηση είναι αδίστακτη, γιατί τίποτα δεν είναι τόσο αδίστακτο όσο η ατιμωρησία. Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω
Είναι λοιπόν απαραίτητο, να ξεκινήσουμε από τα βασικά. Να αναθεωρήσουμε τον ρόλο (και την δύναμη) της εκάστοτε κυβερνήσεως. Να ξεφύγουμε από τις θεωρητικούς ουτοπικούς διαλογισμούς και να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο της εξουσίας. Κατόπιν, πρέπει να ανασχεδιάσουμε τα πλαίσια λειτουργίας της αλλά και να εγκαταστήσουμε μηχανισμούς ελέγχου και ουσιαστικής λογοδοσίας.
Τίποτε λιγότερο από τα παραπάνω, δεν πρόκειται να νοικοκυρέψει την αποδοτικότητα, την πρόοδο και την ευστοχία του Κράτους. Τίποτε λιγότερο από τα παραπάνω, δεν πρόκειται να αποκαταστήσει το κύρος, την ασφάλεια και την ευημερία της χώρας.
Αχιλλέας Ξανθάκης
