ΗΠΑ ΚΑΙ ΕΕ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ “ΕΚΛΟΓΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ” ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗΤΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ

Οι εκκολαπτόμενοι κανονισμοί των ΗΠΑ και της ΕΕ, αλλά και οι μη δεσμευτικές προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα για εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence – AI) πιθανότατα θα αποτύχουν να ελέγξουν ουσιαστικά την εισροή περιεχομένου τεχνητής νοημοσύνης στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατά τις εκλογές του 2024 και στις δύο όχθες του Ατλαντικού, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα στη διάδοση κακόβουλου συνθετικού περιεχομένου .

Τις τελευταίες εβδομάδες, οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν εντείνει την εστίασή τους στον δυνητικά αρνητικό αντίκτυπο των εργαλείων «παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης» (τύπος τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να παράγει διάφορους τύπους περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένων κειμένου, εικόνων, ήχου και συνθετικών δεδομένων) στις εκλογικές διαδικασίες. Στις 14 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε πληροφορίες από οκτώ μεγάλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετικά με τις προσπάθειές τους να μετριάσουν τους κινδύνους για τις εκλογικές διαδικασίες, προσπάθειες οι οποίες συνδέονται με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, συμπεριλαμβανομένων των λεγομένων «παραισθήσεων» [όταν τα «chatbots» (τα κομμάτια λογισμικού που έχουν σχεδιαστεί για να ανταποκρίνονται σε μηνύματα αποστελλόμενα σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστότοπους και άλλα. Μπορούν να ακολουθούν προκαθορισμένα «δένδρα συνομιλίας» ώστε να απαντούν σε ερωτήσεις πελατών)  παράγουν ψευδείς απαντήσεις] και των «βαθειών απομιμήσεων» / «deepfakes». (κακόβουλα συνθετικά ηχητικά ή οπτικά περιεχόμενα που προορίζονται να εξαπατήσουν το κοινό, καθώς ένας αλγόριθμος, με τη βοήθεια νευρωνικών δικτύων και τεχνητής νοημοσύνης, «μαθαίνει» τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου ή μιας φωνής και αντικαθιστά το πρόσωπο ή την φωνή ενός ανθρώπου με αυτά ενός άλλου).

Ένα μήνα νωρίτερα, στη «Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου» τον Φεβρουάριο του 2024, 20 κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων των Amazon, Anthropic, Meta, Microsoft, OpenAI, Snap, Stability AI, TikTok και X, υπέγραψαν μια σειρά δεσμεύσεων να συνεργαστούν για τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση επιβλαβούς περιεχομένου τεχνητής νοημοσύνης, ιδίως όσον αφορά στις εκλογές. Δηλαδή υπέγραψαν δεσμεύσεις για ανάπτυξη τεχνολογίας με σκοπό την καταπολέμηση του επιβλαβούς περιεχομένου το οποίο δημιουργείται από τεχνητή νοημοσύνη, με σκοπό να εξαπατήσει τους ψηφοφόρους και επίσης για τον μετριασμό της παρουσίας παραπλανητικού περιεχομένου τεχνητής νοημοσύνης στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Επίσης αυτές οι εταιρείες υποσχέθηκαν να δημιουργήσουν κατάλληλα εργαλεία όπως υδατογραφήματα και τεχνικές ανίχνευσης για τον εντοπισμό και την επισήμανση συνθετικού περιεχομένου, καθώς και μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης με δοκιμές ακραίων καταστάσεων, ώστε να αξιολογήσουν πώς αυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να διαταράξουν τις εκλογές.

Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει κάποια νομοθεσία για τη ρύθμιση του διαδικτυακού περιεχομένου και των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, αυτοί οι νόμοι είτε είναι εκκολαπτόμενοι, είτε δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί. Αντίστοιχα στις ΗΠΑ δεν υπάρχει ομοσπονδιακό πλαίσιο τεχνητής νοημοσύνης ή νόμοι που να σχετίζονται με περιπτώσεις χρήσης συνθετικού περιεχομένου. Τον Αύγουστο του 2023, τέθηκε σε ισχύ ο DSA της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εισάγοντας ένα ολοκληρωμένο σύνολο κανονισμών για μεγάλες πλατφόρμες, όπως οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι διαδικτυακές αγορές και οι μηχανές αναζήτησης. Ο DSA απαιτεί από αυτές τις εταιρείες να εντοπίζουν, να αναλύουν και να αξιολογούν τους συστημικούς κινδύνους που συνδέονται με τις υπηρεσίες τους, μεταξύ άλλων και σε σχέση με τις εκλογικές διαδικασίες. Επίσης ο νόμος απαιτεί από τις εταιρείες να αφαιρούν παράνομο περιεχόμενο όπως παραπληροφόρηση (misinformation) και αποπληροφόρηση (disinformation), αν και ο DSA δεν επεκτείνεται σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης.

[Η παραπληροφόρηση αφορά σε πληροφορίες που είναι ψευδείς, αλλά δεν δημιουργήθηκαν με σκοπό να προκαλέσουν βλάβη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα υπήρξε  κατά την διάρκεια της πολύνεκρης πυρκαγιάς στο Μάτι, τον Ιούλιο του 2018, οπότε οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επιθυμώντας να βοηθήσουν με κάθε τρόπο, προέβαιναν σε αναρτήσεις σχετικά με τα είδη πρώτης ανάγκης που χρειάζονταν οι πληγέντες και σχετικά με τα σημεία που απαιτείτο να μεταφερθούν τα είδη πρώτης ανάγκης. Εν προκειμένω οι άνθρωποι ναι μεν είχαν την πρόθεση να βοηθήσουν, αλλά απέτυχαν να επαληθεύσουν τις πληροφορίες που μοιράζονταν, με αποτέλεσμα την δημιουργία σύγχυσης.

Η αποπληροφόρηση αφορά σε πληροφορίες που είναι ψευδείς και δημιουργούνται με σκοπό να βλάψουν ένα πρόσωπο, μία κοινωνική ομάδα, έναν οργανισμό ή μία χώρα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης αποτελεί το αναληθές άρθρο που δημοσιεύτηκε κατά την διάρκεια της γαλλικής προεκλογικής περιόδου το 2017, σύμφωνα με το οποίο ο τότε υποψήφιος και σήμερα Πρόεδρος της Γαλλίας Μακρόν λάμβανε ικανή χρηματοδότηση από την Σαουδαραβία. Διαχύθηκε επιτυχημένα η εντύπωση πως το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έγκριτη βελγική εφημερίδα «Le Soir». Όμως, αποδείχθηκε ότι, στην πραγματικότητα το άρθρο είχε δημοσιευτεί από την ιστοσελίδα «lesoir.be», ένα εξαιρετικό και καλοεπεξεργασμένο τροποποιημένο αντίγραφο της βελγικής εφημερίδας.]

Ένα πολύ πιο αυστηρό και σαρωτικό πλαίσιο τεχνητής νοημοσύνης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο «Νόμος περί τεχνητής νοημοσύνης», εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 13 Μαρτίου. Ωστόσο, ο νόμος για την τεχνητή νοημοσύνη δεν θα τεθεί σε πλήρη ισχύ πριν από τον Μάιο ή τον Ιούνιο και οι απαιτήσεις για τις εταιρείες δεν θα ισχύσουν πλήρως μέχρι τα μέσα του 2026. Εν τω μεταξύ, στις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν υπάρχει καμία ομοσπονδιακή νομοθεσία που να διέπει τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης ή νόμοι που να απαγορεύουν την τεχνολογία deepfake, ενώ οι προοπτικές έγκρισης μιας τέτοιας νομοθεσίας τώρα είναι πράγματι πολύ χαμηλές μέσα στο πολωμένο πολιτικό κλίμα της Ουάσιγκτον. Ενώ μια σειρά από πολιτείες των ΗΠΑ έχουν εισαγάγει νομοσχέδια σχετικά με τη ρύθμιση της τεχνητής νοημοσύνης και του συνθετικού περιεχομένου, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια εκλογικών περιόδων, πολλές από αυτές τις προσπάθειες είναι ακόμη εκκολαπτόμενες και ποικιλόμορφες, υπονομεύοντας την λειτουργική τους χρησιμότητα.

Ορισμένοι ρυθμιστικοί φορείς των ΗΠΑ έχουν λάβει μέτρα για να θέσουν περιορισμούς στη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης. Πιο πρόσφατα, τον παρελθόντα Φεβρουάριο, η «Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών» (FCC – Federal Communications Commission) απαγόρευσε τη χρήση φωνών που δημιουργούνται από AI σε «ρομποκλήσεις». Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες έχουν επίσης περιορισμένο πεδίο και εφαρμογή. Για παράδειγμα, δεν ισχύουν  για ηχητικό συνθετικό περιεχόμενο, εάν ένα τέτοιο περιεχόμενο κυκλοφορεί σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή σε διαφημίσεις πολιτικών «εκστρατειών».

Στις ΗΠΑ η απουσία οποιασδήποτε ομοσπονδιακής νομοθεσίας που διέπει τις χρήσεις τεχνητής νοημοσύνης θα υπολείπεται κάθε ουσιαστικής εποπτείας και ρύθμισης των προσπαθειών μετριασμού της τεχνητής νοημοσύνης του ιδιωτικού τομέα, άρα και του τρόπου με τον οποίον χρησιμοποιούν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης οι υποψήφιοι για την προεδρία των ΗΠΑ ενόψει των εκλογών του ερχομένου Νοεμβρίου. Στον ιδιωτικό τομέα, ακόμη και με πολλούς οργανισμούς να έχουν υπογράψει διεθνείς δεσμεύσεις τεχνητής νοημοσύνης, η ασάφεια στη διατύπωση αυτών των συμφωνιών και η έλλειψη δεσμευτικών απαιτήσεων πιθανότατα θα υπονομεύσει τις απτές προσπάθειες για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης από εταιρείες.

Και ενώ οι δυτικές εταιρείες που προπορεύονται και καθοδηγούν τον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της Google, της Meta και της OpenAI, έχουν δεσμευθεί να εισαγάγουν διασφαλίσεις στους δημιουργούς τεχνητής νοημοσύνης, πολλά από τα προτεινόμενα εργαλεία «διαφάνειας» δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί και ενδέχεται να μπορούν να παρακαμφθούν μέσω εναλλακτικών λύσεων. Αυτές οι εταιρείες έχουν άλλες εκλογικές πολιτικές σε ισχύ, όπως η Meta, η οποία ισχυρίζεται ότι οι συντονιστές του περιεχομένου της αφαιρούν κάθε παραπληροφόρηση σχετικά με «τις ημερομηνίες, τις τοποθεσίες, τις ώρες και τις μεθόδους ψηφοφορίας, εγγραφής ψηφοφόρων ή συμμετοχής στην απογραφή» και τις ψευδείς αναρτήσεις που υποτίθεται ότι έχουν σκοπό να παρέμβουν με την δημόσια συμμετοχή κάποιου. Ωστόσο, μέχρι στιγμής τέτοιες «καλόπιστες» πολιτικές έχουν αποτύχει να περιορίσουν τη διάδοση της παραπληροφόρησης, η οποία έδρασε και δρα ανεξέλεγκτα κατά τη διάρκεια πολλών προσφάτων διεθνών κρίσεων, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς.

Ως αποτέλεσμα αυτών των ανεπαρκών διασφαλίσεων, το συνθετικό περιεχόμενο πιθανότατα θα πολλαπλασιαστεί στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενόψει των εκλογών της ΕΕ και των ΗΠΑ, ενισχύοντας την απήχηση της παραπληροφόρησης και πυροδοτώντας πολλά κοινωνικά παράπονα σε ορισμένες χώρες. Πειστικότερο περιεχόμενο deepfake πιθανότατα θα εντείνει τους κινδύνους ασφάλειας και υλικοτεχνικής υποστήριξης που υπάρχουν ήδη σε ορισμένες δυτικές χώρες (για παράδειγμα στις ευρωπαϊκές χώρες που παλεύουν με τις συνεχείς διαμαρτυρίες των αγροτών). Οι υποψήφιοι και οι πολιτικοί παράγοντες πιθανότατα θα αξιοποιήσουν εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για να ενισχύσουν την εικόνα τους ή να δυσφημήσουν τους αντιπάλους τους.

Επίσης άλλοι παράγοντες απειλών, συμπεριλαμβανομένων των εγκληματιών του κυβερνοχώρου με οικονομικά κίνητρα, ενδέχεται να χρησιμοποιούν συνθετικό ηχητικό περιεχόμενο, χρησιμοποιώντας κάποιο δέλεαρ με εκλογικό θέμα για να εξαπατήσουν τους πολίτες να τους αποκαλύψουν ευαίσθητες οικονομικές πληροφορίες ή διαπιστευτήρια σύνδεσης. Μακροπρόθεσμα, οι συνεχιζόμενες πρωτοβουλίες του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα είναι έτοιμες να ενισχύσουν την ανθεκτικότητα των πλατφορμών στο κακόβουλο συνθετικό περιεχόμενο, το οποίο στους μελλοντικούς εκλογικούς κύκλους πιθανότατα θα αποτελέσει λιγότερο σοβαρή απειλή.