Η στρατηγική κατάσταση στην Ουκρανία θυμίζει τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μπορεί να μην υπάρχουν τόσο μεγάλες απώλειες όσο στο Βερντέν και στο Σομ, αλλά για όσους επλήγησαν, οι οποίοι καίγονται μέχρι θανάτου στα καταφύγια και τα χαρακώματα στην εμπόλεμη ζώνη, είναι καθαρή κόλαση. Δεν υπάρχει μέρος υποχώρησης για τους Ουκρανούς, καθώς ο πανταχού παρών ρωσικός στόλος drones ειδικεύεται στην επίθεση στους οχυρωμένους στις θέσεις τους στρατιώτες.
Η Ουκρανία έχασε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας, το μόνο ερώτημα είναι πόσο υψηλό θα είναι το τίμημα.
Σε αυτή την μεγαλύτερη ευρωπαϊκή σφαγή από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η ποσότητα τελικά έκρινε τον πόλεμο, όχι η ποιότητα. Η νατοϊκή ιδέα της χρήσης ανώτερης δυτικής τεχνολογίας όπλων για να ωθήσει τον ρωσικό στρατό έξω από την ανατολική Ουκρανία έχει εγκαταλειφθεί μετά το φιάσκο της ουκρανικής καλοκαιρινής επίθεσης, ενώ η δυτική στρατιωτική τεχνολογία αποδείχθηκε ότι είναι υπερεκτιμημένη. Η Ρωσία έχει περισσότερο πυροβολικό, περισσότερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, περισσότερα άρματα μάχης, περισσότερα αεροπλάνα, περισσότερο ανθρώπινο υλικό. Η Μόσχα ήταν επίσης σε θέση να συνάψει αρκετές συμφωνίες όπλων με την Βόρεια Κορέα και το Ιράν, εξασφαλίζοντας την μαζική προμήθεια μη επανδρωμένων αεροσκαφών και βλημάτων πυροβολικού. Η Βόρεια Κορέα έχει προμηθεύσει την Ρωσία με ένα εκατομμύριο οβίδες πυροβολικού, σύμφωνα με στοιχεία των μυστικών υπηρεσιών, ενώ η Δύση έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να παραδώσει μόνο το ένα τρίτο των υποσχεθέντων βλημάτων πυροβολικού. Η παραγωγή της βιομηχανίας όπλων της Ρωσίας έχει αυξηθεί γεωμετρικά και τώρα παράγει με πλήρη ταχύτητα, μάλιστα υπάρχει έλλειψη εργαζομένων, με τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας και πρώτων υλών να χρηματοδοτούν αυτήν την πολεμική οικονομία (οι κυρώσεις αποδείχθηκαν μια ακόμη ανεπάρκεια της Δύσης).
Οι Ρώσοι στον πόλεμο έκαναν εκτεταμένη χρήση του παλαιού σοβιετικού οπλοστασίου με μεγάλη αποτελεσματικότητα. Τεράστιοι αριθμοί σοβιετικών εναέριων βομβών μετατράπηκαν φτηνά σε δορυφορικά καθοδηγούμενες βόμβες ολίσθησης που ρίφθηκαν από ρωσικά βομβαρδιστικά εκτός εμβέλειας της δυτικής τεχνολογίας ουκρανικής αεράμυνας, με εκρηκτικά φορτία που κυμαίνονται από 500 κιλά έως 1,5 τόνους. Θερμοβαρικά πυραυλικά συστήματα, χρήση πυρομαχικών διασποράς (και από τις δύο πλευρές), συστήματα όλμων που αποκόπτουν την υποχώρηση μονάδων, όλα αυτά συνηγορούν στο γεγονός ότι η ρωσική στρατιωτική μηχανή ήταν και είναι βαθμονομημένη σε αυτό τον πόλεμο για μέγιστη φθορά έμψυχου και άψυχου υλικού του αντιπάλου.
Μετά την προφανή αποτυχία των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων η Δύση αλλάζει την στρατηγική της, έτσι το ΝΑΤΟ απομακρύνεται εκών άκον από το σχέδιο για την ανακατάληψη των εδαφών που κατέλαβε η Ρωσία (Ντονέτσκ, Λουγκάνσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα). Τώρα ο νέος στόχος είναι να αποτραπεί η ρωσική εδαφική νίκη στην Οδησσό και το Χάρκοβο. Ενώ η ουκρανική κυβέρνηση συνεχίζει να αρνείται να διαπραγματευτεί, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι αυτό δεν συμβαίνει πλέον με συνέπεια στην Δύση και ότι γίνονται προσπάθειες, τουλάχιστον παρασκηνιακά, να ασκηθεί πίεση στην κυβέρνηση Ζελένσκι. Από την άλλη, ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει ένα (μειούμενο) τμήμα της Δύσης που υποστηρίζει μια επ’ αόριστον συνέχιση του πολέμου δια αντιπροσώπων ή ακόμα και μια περαιτέρω κλιμάκωση με την μορφή (ακόμη) πιο εκτεταμένων δυτικών παραδόσεων όπλων με ελάχιστα προβλέψιμους κινδύνους.
Εν τω μεταξύ, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιένς Στόλτενμπεργκ δήλωσε σε συνέντευξή του στην γερμανική τηλεόραση στις 4 Δεκεμβρίου 2023 ότι «πρέπει να στηρίξουμε την Ουκρανία στις καλές και στις κακές στιγμές. Θα πρέπει να προετοιμαστούμε για άσχημα νέα». Αυτό ξεκάθαρα σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ αλλάζει ριζικά και μειώνει τους πολεμικούς του στόχους ενόψει των αποτελεσμάτων στο μέτωπο. Τώρα το σύνθημα είναι «να αποτρέψουμε να καταλάβει η Ρωσία και άλλα εδάφη», ένα σύνθημα που είναι πολύ λιγότερο φιλόδοξο από αυτό που ήλπιζε η Δύση από την τελευταία ουκρανική επίθεση, ήτοι ότι το Κίεβο μπορεί να πολεμήσει για μια σημαντική πρόοδο με δυτικά όπλα που στην συνέχεια θα αναγκάσουν την Μόσχα να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Κατά συνέπεια, οι πρόσφατες αναφορές των συστημικών μέσων ενημέρωσης που μιλούν για κόπωση πολέμου από την ουκρανική πλευρά έχουν αυξηθεί, ο τεράστιος αριθμός θυμάτων μεταξύ των Ουκρανών στρατιωτών αναφέρεται πλέον πιο συχνά, προετοιμάζοντας το κοινό για ήττα και διαπραγμάτευση των Ουκρανών. Για παράδειγμα ο συστημικός και ρωσόφοβος ΣΚΑΪ επικαλούμενος εκτίμηση κυβερνητικών αξιωματούχων των ΗΠΑ, ανέφερε ότι κατά την εαρινή επίθεση σκοτώθηκαν 70.000 Ουκρανοί στρατιώτες και 100.000 έως 120.000 τραυματίστηκαν. Εν ολίγοις, γίνεται ολοφάνερο ότι οι προοπτικές της Ουκρανίας σε αυτόν τον πόλεμο είναι κακές, και το ερώτημα είναι ποιος θα κατηγορηθεί για αυτό και ποια συμπεράσματα θα εξαχθούν από αυτό.
Την 1η Δεκεμβρίου 2023, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι παραδέχθηκε την αποτυχία της αντεπίθεσης σε συνέντευξή του στο Associated Press: «Θέλουμε ταχύτερα αποτελέσματα. Από αυτήν την άποψη, δυστυχώς, δεν έχουμε επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Και αυτό είναι γεγονός». Ταυτόχρονα, όμως, τόνισε ότι θα επιμείνει αταλάντευτα στους στόχους του και στον πόλεμο. Αυτά τα προβλήματα «δεν σημαίνουν ότι πρέπει να τα παρατήσουμε, ότι παραδινόμαστε. Έχουμε εμπιστοσύνη σε αυτό που κάνουμε. Αγωνιζόμαστε για αυτό που είναι δικό μας». Την ίδια στιγμή παραπονέθηκε ότι «δεν ήταν ικανοποιημένος που δεν έλαβε όλα τα όπλα που είχαν ζητηθεί», μια δήλωση που ώθησε τον γραμματέα Τύπου των ΗΠΑ Τζον Κίρμπι να αντιδράσει οργισμένα: «Μπορώ σίγουρα να επιβεβαιώσω την εκτίμηση του προέδρου Ζελένσκι ότι δεν έχουν επιτύχει αυτό που ήλπιζαν να επιτύχουν. Αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι ΗΠΑ έχουν κάνει ό,τι ήταν δυνατόν».
Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο σημάδι ότι η δυτική υπομονή με τον Ζελένσκι εξαντλείται σιγά-σιγά. Ξανά και ξανά ο Ζελένσκι τονίζει ότι πιστεύει σε μια ουκρανική νίκη, την οποία ορίζει ως την πλήρη κατάκτηση όλων των ρωσοκρατούμενων εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι αυτή η θέση θεωρείται πλέον όλο και περισσότερο μη ρεαλιστική και εξόχως αντιπαραγωγική, ακόμη και στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Για παράδειγμα, πρόσφατα ο Ζελένσκι συγκρούστηκε βίαια με τον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων Βάλερι Ζαλούζνι, ο οποίος μίλησε στον Economist στις αρχές Νοεμβρίου 2023 για αποτυχία της αντεπίθεσης, τονίζοντας ότι «δεν υπάρχουν πλέον επιλογές για να επιτεθεί, μπορεί κανείς μόνο να προετοιμαστεί για έναν μακρύ πόλεμο φθοράς». Ο Ζελένσκι διαφώνησε έντονα με αυτό, οπότε εμφανίστηκαν συνεχόμενες αναφορές για τελική ρήξη μεταξύ αυτού και του Ζαλούζνι, ο οποίος θεωρείται ο μόνος πολλά υποσχόμενος αντίπαλος σε οποιεσδήποτε εκλογές.
Η προφανής αποτυχία της ουκρανικής αντεπίθεσης και η επικείμενη προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ φαίνεται να οδηγούν σε επανεξέταση στην Δύση. Οι ΗΠΑ και η Γερμανία ζητούν τώρα την έναρξη των διαπραγματεύσεων: «Ο Λευκός Οίκος και η Καγκελαρία συντονίζονται σε αυτό», αναφέρει η συστημική γερμανική εφημερίδα Bild επικαλούμενη κυβερνητικούς κύκλους: «Ο ίδιος ο Ζελένσκι θα πρέπει να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχιστούν έτσι. Χωρίς κανένα αίτημα από το εξωτερικό θα πρέπει να απευθυνθεί στο έθνος του με την δική του ελεύθερη βούληση και να δηλώσει ότι είναι απαραίτητο να διαπραγματευτεί». Σύμφωνα με την Bild, οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να ξεκινήσουν «με βάση την τρέχουσα πορεία του μετώπου», για αυτό η Δύση θέλει μόνο να προμηθεύσει τόσα όπλα ώστε η Ουκρανία να μπορέσει να «κρατήσει το σημερινό μέτωπο», όμως μια «ανακατάληψη των κατεχόμενων εδαφών» δεν θα ήταν δυνατή.
Προ ολίγων ημερών έγινε γνωστό ότι το αμερικανικό Πεντάγωνο έστειλε στο Κίεβο τον αντιστράτηγο Αντόνιο Αγκούτο προκειμένου να πείσει τον Ζελένσκι να «παγώσει» την στρατιωτική σύγκρουση με την Ρωσία. Θα υπηρετήσει ως σκιώδης διοικητής του ουκρανικού στρατού, έχοντας ως οδηγίες από την Ουάσιγκτον να αναγκάσει τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να ακολουθήσουν στρατηγική άμυνας και να περισωθεί εδαφικά ότι είναι δυνατόν. Ωστόσο αυτές οι οδηγίες της Ουάσιγκτον ακυρώνονται στην πράξη από τις ενέργειες του ρωσικού στρατού ο οποίος εξακολουθεί να επιτίθεται στις θέσεις των Ουκρανών και να τους τρέπει σε άτακτη υποχώρηση. Έτσι καμία δυτική στρατηγική δεν μπορεί να ανατρέψει ή να αλλάξει την κατάσταση στην πρώτη γραμμή, ακόμη και αν τα ουκρανικά στρατεύματα διοικούνταν από τον Μαρκ Μίλεϊ, αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ.
Από την άλλη πλευρά, οι λίγοι προπαγανδιστές της περαιτέρω κλιμάκωσης στην πραγματικότητα κάνουν τα πάντα καλώντας την Δύση να υποστηρίξει την Ουκρανία ακόμη πιο μαζικά σε αυτό που είναι κατά πάσα πιθανότητα μια απελπιστική μάχη. Επειδή εκτός από μια άμεση και ανοιχτή είσοδο της Δύσης στον πόλεμο, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς με ποια μέσα ο πόλεμος θα μπορούσε να γυρίσει υπέρ της Ουκρανίας, τουτέστιν σε αυτή την περίπτωση το διακύβευμα με μια πυρηνική δύναμη είναι ασύγκριτα υψηλότερο, κάτι που η Δύση δεν θέλει εξ όσων διαφαίνονται να επιδιώξει, η γεωπολιτική της πυξίδα είναι στραμμένη στην Νοτιοανατολική Ασία.
Είναι αμφίβολο αν οι διαπραγματεύσεις θα προσφέρουν μια βιώσιμη διέξοδο από αυτόν τον πόλεμο. Όπως είναι γνωστό οι πολεμικοί στόχοι της Μόσχας αλλάζουν με την πορεία του πολέμου. Η στρατιωτική κατάσταση της Ρωσίας είναι τώρα πολύ καλύτερη από ό,τι ήταν πριν από ένα χρόνο. Κατά συνέπεια, το τίμημα της ειρήνης θα είναι υψηλότερο, επίσης επειδή η Ρωσία εν τω μεταξύ δεν ενδιαφέρεται μόνο για τα εδάφη που έχει προσαρτήσει (περιφέρειες Λουγκάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια, Χερσώνα) ή για οποιεσδήποτε άλλες εδαφικές διεκδικήσεις (Οδησσός, Χάρκοβο), αλλά για την ύπαρξη και την κυριαρχία του ουκρανικού κράτους. Η Μόσχα δεν θα συμφωνήσει με τους δεσμούς της Ουκρανίας με την Δύση και σε περίπτωση περαιτέρω στρατιωτικών επιτυχιών, θα εργαστεί και για μια «αλλαγή καθεστώτος» στο Κίεβο προκειμένου να σχηματίσει ένα δορυφορικό κράτος. Είναι γνωστό ότι η Μόσχα θεωρεί το ουκρανικό κράτος μυθοπλασία.
Ούτως η Ουκρανία βρίσκεται σφηνωμένη ανάμεσα σε μια Δύση που τώρα ενδιαφέρεται πρωτίστως για τον περιορισμό των ζημιών και την στρατιωτικά ενισχυμένη ρωσική ανασημασιοδότηση της γεωπολιτικής, μια ανασημασιοδότηση που θα απαιτήσει ένα πολύ υψηλό τίμημα για την ειρήνη.
του Γεωργίου Λιναρδή
