Στις 6 Νοεμβρίου 2023 σε ένα άρθρο του αμυντικού πόρταλ Shephard News με τίτλο “Kratos reveal design for Thanatos tactical UAV” από τον αναλυτή Damian Kemp, αναφέρθηκε ότι η “Kratos”, μια αμερικανική εταιρεία αμυντικής τεχνολογίας, αποκάλυψε το νέο τακτικό UAV της που ονομάζεται “Thanatos”, ως μέρος των οικονομικών αποτελεσμάτων του 3ου τριμήνου του 2023.
Αυτό το UAV διαθέτει μοναδικό σχεδιασμό χωρίς κάθετο σταθερό πτερύγιο για βελτιωμένες δυνατότητες stealth, δηλαδή ο σχεδιασμός του χαρακτηρίζεται ως Ιπτάμενο Πτερύγιο (Flying Wing) καθώς επίσης και με χωνευτή κρυμμένη είσοδο και εξάτμιση για μείωση της ορατότητας σε πολλές μπάντες, από την ηλεκτρομαγνητική των ραντάρ ως ακόμη και την οπτική.
Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Kratos, Eric DeMarco, θεωρεί το Thanatos βασικό έργο και σχεδιάζει πρόσθετες επενδύσεις σε τακτικά drones για πιθανή ανάπτυξη το 2025. Αυτό το τακτικό UAV αντιπροσωπεύει την πιο πρόσφατη εισβολή του Kratos στη σφαίρα των UAV χαμηλής παρατηρησιμότητας, χτίζοντας πάνω στα θεμέλια που δημιουργήθηκαν από το XQ-58A Valkyrie.
Ενώ συγκεκριμένες εφαρμογές ανάπτυξης δεν ήταν ρητά λεπτομερείς, αρκετοί δείκτες δείχνουν προς την πιθανή χρήση αυτού του μη-επανδρωμένου αεροχήματος. Οι συνομιλίες με έναν πελάτη που πολύ πιθανότατα είναι κρατικός παράγοντας, η εξέχουσα παρουσία του λογότυπου της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ στις εικόνες και η ευθυγράμμιση με το πρόγραμμα Collaborative Combat Aircraft (CCA) υπαινίσσονται έντονα τις επερχόμενες ευκαιρίες ανάπτυξης του Thanatos.
Τα βασικά σημεία αυτού του άρθρου είναι:
• Ο Kratos αποκαλύπτει το τακτικό UAV Thanatos με σχεδίαση χωρίς ουρά (tail-less) δηλαδή χωρίς κάθετο σταθερό πτερύγιο.
• Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Kratos, Eric DeMarco σχεδιάζει πρόσθετες επενδύσεις σε τακτικά drones για πιθανή επιχειρησιακή ανάπτυξη.
• Το Thanatos μπορεί να βρει εφαρμογές στο πρόγραμμα Collaborative Combat Aircraft της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ.
• Το Thanatos Tactical UAV συνεχίζει την έρευνα της Kratos για χαρακτηριστικά χαμηλής παρατηρησιμότητας μετά το XQ-58A Valkyrie.
Σε αυτό το άρθρο γίνεται η ανάλυση για την αξία των μη-επανδρωμένων αεροχημάτων για ειδικότερα για τακτικές αποστολές.
Τακτικά UAVs
Ένα UAV Τακτικής Επιχειρησιακής Χρήσης (Tactical Unmanned Aerial Vehicle) είναι ένας τύπος τηλεκατευθυνόμενου αεροσκάφους που έχει σχεδιαστεί για συγκεκριμένες στρατιωτικές τακτικές αποστολές. Αυτό που κάνει ένα τακτικό UAV ξεχωριστό είναι η εστίαση του στην εκτέλεση αποστολών σε εμπόλεμο περιβάλλον, συχνά για την υποστήριξη των χερσαίων δυνάμεων.
Τα βασικά χαρακτηριστικά και οι αποστολές που ξεχωρίζουν τα τακτικά UAV περιλαμβάνουν:
1. Ευελιξία: Τα τακτικά UAVs έχουν σχεδιαστεί για να εκτελούν ένα ευρύ φάσμα αποστολών σε άκρως μεταβαλλόμενα και εχθρικά επιχειρησιακά περιβάλλοντα. Μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα και να προσαρμοστούν σε διάφορα καθήκοντα, καθιστώντας τα ευέλικτα στοιχεία για τις φίλιες στρατιωτικές δυνάμεις.
2. Επιχειρήσεις μικρής έως μεσαίας εμβέλειας: Τα τακτικά UAVs είναι συνήθως βελτιστοποιημένα για επιχειρήσεις μικρής έως μεσαίας εμβέλειας, οι οποίες βρίσκονται εντός της επιχειρησιακής περιοχής των χερσαίων δυνάμεων. Παρέχουν επίγνωση της κατάστασης (situational awareness) σε πραγματικό χρόνο και πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο για την υποστήριξη των χερσαίων στρατευμάτων.
3. Στενή αεροπορική υποστήριξη: Αυτά τα UAV συχνά εκτελούν αποστολές εγγύς αεροπορικής υποστήριξης (Close Air Support) παρέχοντας αναγνώριση πεδίου, αναγνώριση στόχων και αναμετάδοση τηλεπικοινωνιών για τα χερσαία στρατεύματα. Μπορούν ακόμη να βοηθήσουν στην καθοδήγηση αεροπορικών επιδρομών ακριβείας και πυρών πυροβολικού.
4. Αναγνώριση και επιτήρηση: Τα τακτικά UAVs υπερέχουν στη διεξαγωγή αποστολών αναγνώρισης και επιτήρησης, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης των θέσεων του εχθρού, της παρακολούθησης των κινήσεων και της συλλογής πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο.
5. Αναμετάδοση τηλεπικοινωνιών: Όπως προαναφέρθηκε τα τακτικά UAV μπορούν να λειτουργήσουν ως αναμεταδότες τηλεπικοινωνιών, επεκτείνοντας την εμβέλεια των ασυρμάτων των χερσαίων δυνάμεων και διασφαλίζοντας ότι τα στρατεύματα διατηρούν επαφή με εδάφη περιορισμένη δυνατότητα μετάδοσης.
6. Πληροφορίες, επιτήρηση και αναγνώριση (ISR/ISTAR): Τα τακτικά UAV συμβάλλουν στις επιχειρήσεις ISR ((Intelligence, Surveillance and Reconnaissance) και ISTAR (Intelligence, Surveillance, Target Acquisition and Reconnaissance) συλλέγοντας δεδομένα σχετικά με την εχθρική δραστηριότητα, το έδαφος και τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτές οι πληροφορίες είναι ζωτικής σημασίας για τον σχεδιασμό της αποστολής και τη λήψη αποφάσεων σε πραγματικό χρόνο και με μεγάλη πίεση χρόνου για την λήψη της τελικής απόφασης.
7. Επιχειρήσεις αντιμετώπισης IED: Τα τακτικά UAVs βοηθούν στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών IED (Improvised Explosive Device) ανιχνεύοντας ύποπτα αντικείμενα και πιθανές απειλές κατά μήκος της διαδρομής των προελαυνόντων στρατευμάτων.
8. Έρευνα και διάσωση: Εκτός από τις στρατιωτικές αποστολές, τα τακτικά UAVs μπορούν να υποστηρίζουν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης εντοπίζοντας αγνοούμενο ή τραυματισμένο προσωπικό.
9. Stealth και Survivability: Ορισμένα τακτικά UAV, όπως το Thanatos της Kratos, έχουν σχεδιαστεί για να έχουν χαμηλή διατομή ραντάρ με σχεδιασμό ιπτάμενης πτέρυγας και μπορούν να ενσωματώσουν δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου ή αυτοάμυνας για να ενισχύσουν την επιβιωσιμότητα τους σε αμφισβητούμενα περιβάλλοντα.
10. Ευελιξία: Τα τακτικά UAV είναι συχνά μικρότερα και πιο ευέλικτα από τα μεγαλύτερα UAVs μεγάλης αντοχής. Αυτό τους επιτρέπει να λειτουργούν αποτελεσματικά σε περιορισμένες περιοχές ή αστικά περιβάλλοντα.
Συνολικά, τα τακτικά UAV διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον σύγχρονο πόλεμο, παρέχοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, ενισχύοντας την επίγνωση της κατάστασης και υποστηρίζοντας τις χερσαίες επιχειρήσεις. Είναι προσαρμόσιμα μέσα που μπορούν να αναπτυχθούν γρήγορα για να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες του πεδίου μάχης.
Flying Wing Tactical UAVs: Η επιτομή του stealth για μαχητικά αεροσκάφη
Στο συνεχώς εξελισσόμενο τοπίο της πολεμικής αεροπορίας, η επιδίωξη των δυνατοτήτων stealth ήταν και είναι αμείλικτη και έντονη. Καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και οι αντίπαλοι γίνονται όλο και πιο εξελιγμένοι σε ιδέες και υλοποιήσεις πρωτότυπων πλατφόρμων, η ανάγκη για αεροσκάφη που μπορούν να αποφύγουν τον εντοπισμό και να συμμετάσχουν σε μυστικές επιχειρήσεις γίνεται όλο και πιο σημαντική.
Τα τακτικά μη επανδρωμένα εναέρια οχήματα (UAV) ιπτάμενης πτέρυγας έχουν αναδειχθεί ως η κορυφή των αερομεταφερόμενων εξελίξεων stealth, προσφέροντας μια σειρά πλεονεκτημάτων έναντι των επανδρωμένων ομολόγων τους αλλά και των μη-επανδρωμένων αεροχημάτων που δεν χρησιμοποιούν τον σχεδιασμό της ιπτάμενης πτέρυγας.
Σε αυτό το σημείο αξίζει αν αναφερθεί ότι η ιδέα της ιπτάμενης πτέρυγας είχε υλοποιηθεί για πρώτη φορά ως το Horten Ho 229 της Luftwaffe στους τελευταίους μήνες του Δεύτερου Παγκόσμιου Πόλεμου.
Αναλυτικά το σχέδιο της “ιπτάμενης πτέρυγας” σε τεχνικό επίπεδο είναι απίστευτα δύσκολο να λειτουργήσει. Ο λόγος είναι ότι με την αφαίρεση της ουράς (ή αλλιώς του κάθετου σταθερού πτερύγιου) η οποία βοηθάει το αεροσκάφος να διατηρείται σταθερό και το σταματά να μετακινείται ανεξέλεγκτα από πλευρά σε πλευρά, το αεροσκάφος είναι πολύ πιο δύσκολο να ελεγχθεί. Δηλαδή με πιο τεχνική ορολογία είναι αεροδυναμικά ασταθές (statically unstable).
Βέβαια με την χρήση υπολογιστών για την επιτυχή πτήση ενός ιπτάμενου φτερού, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο βομβαρδιστικό B-2, τα αεροσκάφη ιπτάμενης πτέρυγας είναι μια πραγματικότητα.
Αναλυτικά το βομβαρδιστικό B-2 επιτυγχάνει σταθερότητα και έλεγχο εκτροπής (yaw) μέσω της χρήσης ενός συνδυασμού πτερυγίων και αεροτομών (winglets, spoilers and ailerons). Τα πτερύγια (winglets) στις άκρες των κύριων πτερυγίων συμβάλλουν στη μείωση της οπισθέλκουσας και στην αύξηση της ανύψωσης, ενώ τα σπόιλερ στην επάνω επιφάνεια των φτερών μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν την ανύψωση και να προκαλέσουν οπισθέλκουσα, επιτρέποντας έτσι τον έλεγχο της εκτροπής. Η δουλειά του υπολογιστή είναι να δώσει τις σωστές εντολές και την σωστή χρονική στιγμή για να διατηρηθεί η πτήση του B-2 και να μην υπάρξει απώλεια στήριξης (stall).
Επιπλέον, τα άλλα πτερύγια του B-2 (ailerons) μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για έλεγχο κύλισης (roll) και εκτροπής (yaw). Συνολικά, ο μοναδικός σχεδιασμός του B-2 του επιτρέπει να επιτυγχάνει σταθερή και ελεγχόμενη πτήση χωρίς την ανάγκη για παραδοσιακή ουρά.
Τώρα για στρατιωτικούς σκοπούς τα επανδρωμένα αεροσκάφη ιπτάμενου πτερύγιου σε τόσο μεγάλες φυσικές διαστάσεις και με αρκετά σημεία που να προσδίδουν την παρουσία τους σε αντίπαλες αεράμυνες, όπως την ροή καυσαερίων, διατηρούν αρκετά μειονεκτήματα.
Σε αντίθεση τα μη-επανδρωμένα αεροχήματα έρχονται να επιλύσουν αυτά τα θέματα, όπως για παράδειγμα με:
1. Μειωμένες φυσικές διαστάσεις: Τα τακτικά UAV υπερέχουν στην ελαχιστοποίηση των φυσικών τους διαστάσεων. Από το σχεδιασμό, αυτά τα αεροσκάφη μπορούν να είναι σημαντικά μικρότερα και πιο συμπαγή από τα παραδοσιακά μαχητικά αεροσκάφη, μειώνοντας τη διατομή ραντάρ τους και καθιστώντας τα αρκετά δυσκολότερα να εντοπιστούν στις οθόνες του εχθρού, ειδικότερα εάν είναι κυρίως κατασκευασμένα από πολυμερή πλαστικά υλικά.
2. Ελάχιστο νέφος εξάτμισης: Τα τακτικά UAV παράγουν λιγότερο νέφος εξάτμισης που είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την αποφυγή ανίχνευσης. Αυτή η χαμηλή υπέρυθρη υπογραφή παρεμποδίζει την αποτελεσματικότητα των πυραύλων που αναζητούν θερμότητα και των υπέρυθρων συστημάτων παρακολούθησης, παρέχοντας ένα ξεχωριστό πλεονέκτημα σε έναν εχθρικό εναέριο χώρο. Παράγοντας ένα κλάσμα της θερμικής υπογραφής σε σύγκριση με τα αντίστοιχα επανδρωμένα αεροσκάφη, τα Flying Wing Tactical UAV αποκτούν σημαντικό πλεονέκτημα στην απόκρυψη της παρουσίας τους στους εχθρικούς εναέριους χώρους.
3. Απουσία ανθρώπινου παράγοντα: Η απομάκρυνση των ανθρώπινων πιλότων από το πιλοτήριο αλλάζει ριζικά το παιχνίδι, είναι δηλαδή παράγοντας game changer. Με τα UAV, δεν υπάρχει ανάγκη για συστήματα υποστήριξης ζωής, μειώνοντας το μέγεθος και την πολυπλοκότητα του αεροσκάφους. Το πιο σημαντικό, οι ανθρώπινες ζωές των φίλιων πιλότων προστατεύονται αφού δεν εκτίθενται σε κίνδυνο, εξαλείφοντας τον κίνδυνο σύλληψης σε εχθρικό έδαφος και μειώνοντας σημαντικά τις απώλειες σε σενάρια μάχης.
4. Πρωτοφανής ευελιξία: Τα τακτικά UAV δεν δεσμεύονται από ανθρώπινους περιορισμούς σε αντιδράσεις και θέματα επιβίωσης σε απότομους ελιγμούς με πολλά G. Μπορούν να εκτελέσουν ελιγμούς που θα καθιστούσαν έναν ανθρώπινο πιλότο αναίσθητο ή ακόμα και στα όρια της ζωής. Αυτό το ακραίο επίπεδο ευελιξίας δίνει στα UAV ένα ξεχωριστό πλεονέκτημα σε αερομαχίες και καταστάσεις μάχης, διασφαλίζοντας ότι μπορούν να διατηρήσουν την υπεροχή τους ακόμη και στα πιο δύσκολα περιβάλλοντα.
5. Προσαρμοστικότητα σχήματος: Τα UAV μπορούν εύκολα να πάρουν το σχήμα μιας ιπτάμενης πτέρυγας, ελαχιστοποιώντας περαιτέρω τις αντανακλάσεις ραντάρ μέσω μικρότερης διατομής στόχου. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μαχητικά αεροσκάφη, τα UAV δεν περιορίζονται από τις απαιτήσεις της ύπαρξης ενός πιλοτηρίου, καθιστώντας δυνατό τον σχεδιασμό τους με πολύ μικρότερες φυσικές διαστάσεις και απλούστερη διαμόρφωση. Αυτό το βελτιωμένο σχήμα ενισχύει τις δυνατότητες stealth και καθιστά δυσκολότερο τον εντοπισμό τους στα αντίπαλα ραντάρ.
6. Μειωμένη υπογραφή ραντάρ: Όσον αφορά τη ενεργό διατομή ραντάρ (radar cross section), τα UAVs μπορούν να σχεδιαστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια για να διασφαλιστεί ότι τα σήματα ραντάρ δεν αντανακλώνται πίσω στους εχθρικούς αισθητήρες. Το σχήμα και τα υλικά τους μπορούν να βελτιστοποιηθούν για να διασκορπίζουν τα σήματα ραντάρ μακριά από την πηγή, καθιστώντας την ανίχνευσή τους δυσκολότερη σε αντίπαλα συστήματα ραντάρ. Πια η ανάγκη για μια διαστρωματική και εξελιγμένη αεράμυνα θα είναι μια ισχυρή απαίτηση για την ανάσχεση τηw απειλής των τακτικών UAV.
7. Αποδεκτές απώλειες & Ειδικές Χρήσεις: Ίσως ένα από τα πιο συναρπαστικά πλεονεκτήματα είναι η δυνατότητα απώλειας των UAV σε μια εμπόλεμη κατάσταση χωρίς ανθρώπινες απώλειες. Τα επανδρωμένα αεροσκάφη συνεπάγονται όχι μόνο την απώλεια ακριβού εξοπλισμού αλλά και την πιθανή απώλεια πιλότων υψηλής ειδίκευσης. Τα τακτικά UAV, αν και δεν είναι απρόσβλητα από ζημιές, μπορούν να αντικατασταθούν χωρίς να υποστούν την απώλεια ανεκτίμητων ανθρώπινων ζωών. Επιπροσθέτως γενικότερα τα UAV μπορούν να δράσουν πιο τολμηρά μέσα σε εχθρικό εναέριο χώρο, μιας και ακριβώς δεν υπάρχει ο ανθρώπινος παράγοντας σε κάποιο πιλοτήριο. Φυσικά και η αντίδραση της αντίπαλης αεράμυνας μπορεί αν είναι η ανάλογη καταρρίπτοντας πιο άνετα το μη- επανδρωμένο αερόχημα.
8. Οικονομικά αποδοτικές λύσεις: Σε σύγκριση με τα επανδρωμένα αεροσκάφη, η παραγωγή και η λειτουργία τακτικών UAV είναι συχνά πιο αποδοτική σε οικονομικούς όρους. Το μικρότερο φυσικό μέγεθος τους, οι μειωμένες απαιτήσεις συντήρησης και η απουσία κόστους εκπαίδευσης πιλότων συμβάλλουν σε σημαντικά χαμηλότερες συνολικές δαπάνες, καθιστώντας τις μια αποτελεσματική επιλογή για τις σύγχρονες στρατιωτικές δυνάμεις.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά τα Flying Wing Tactical UAV αντιπροσωπεύουν την επιτομή των αερομεταφερόμενων δυνατοτήτων για το δόγμα του αεροπορικού stealth. Το συμπαγές τους μέγεθος, η χαμηλή θερμική υπογραφή, η ευκινησία, η προσαρμοστικότητα του σχήματος (convoluted design), η έλλειψη κάθετου σταθερού και η έλλειψη ανθρώπινων πιλότων τα καθιστούν απαράμιλλα για στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Επιπλέον, η ικανότητά τους να απορροφούν ζημιές χωρίς ανθρώπινα θύματα και η οικονομικά αποδοτική λειτουργία τους τα καθιστούν ιδανική επιλογή για αεροπορικές επιχειρήσεις κάθε τύπου, από απλές αναγνωρίσεις εν καιρό μη-εχθροπραξιών σε ανάγκες άμεσης εγγύς υποστήριξης των στρατευμάτων το έδαφος.
του Θεοδώρου Κωστή
