Η συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης έχει σημαδευτεί από έναν αγώνα για την κατάκτηση της Παλαιστινιακής γης αλλά και της δικαιολόγησης των απάνθρωπων μέτρων που λαμβάνει το Ισραήλ μέσω του έλεγχου της αφήγησης των γεγονότων στην διεθνή κοινή γνώμη.
Αναλυτικά το Ισραήλ έχει πολλές φορές κατηγορηθεί ότι διεξάγει ένα πληροφοριακό πόλεμο προσπαθώντας να ελέγξει την αφήγηση στην διεθνή κοινή γνώμη των καταστάσεων και των γεγονότων στη Γάζα.
Επιπροσθέτως οι προσπάθειες του Ισραήλ για τον επηρεασμό της παγκόσμιας κοινής γνώμης μέσω προπαγάνδας δεν περιορίζονται μόνο στη κατάστρωση ενός βολικού αφηγήματος αλλά περιλαμβάνουν και πιο δραστικά μέτρα, όπως τον περιορισμό της πρόσβασης των πραγματικών γεγονότων σε δημοσιογράφους, διπλωματικές πιέσεις ή ακόμη και βομβαρδισμούς για την σίγαση μέσων μαζικής ενημέρωσης και καθημερινή επιρροή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Με αυτό τον τρόπο οι διώξεις του Ισραήλ στους πολίτες της Γάζας δεν είχαν μεγάλη απήχηση στην διεθνή κοινότητα. Επιπλέον, η σύγκρουση στη Γάζα καθιστά δύσκολη την ανάπτυξη των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συνεχιζόμενη αστάθεια στην περιοχή έχει δυσκολεύει την επένδυση εταιρειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στην περιοχή και πιο συγκεκριμένα την πρόσβαση του Ισραήλ σε αυτούς τους ενεργειακούς πόρους.
Όμως οι ενέργειες του Ισραήλ μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου από την Χαμάς άρχισε παγκόσμια να απασχολεί μιας και η αδιάκριτη απάντηση του ισραηλινού στρατού μέσω βομβαρδισμών και απειλής εισβολής στην Γάζα είχε σημάδια εθνοκάθαρσης των Παλαιστινίων.
Σύμφωνα με το αφήγημα του Ισραήλ, με αυτή την αδιάκριτη επίθεση σε Παλαιστίνιους αμάχους, το Ισραήλ φαινομενικά προσπαθεί κτυπήσει την Χαμάς. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχει ένας άλλος λόγος για την επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα που δεν συζητείται ευρέως: το πετρέλαιο στην Ανατολική Μεσόγειο.
Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε το ενδεχόμενο το Ισραήλ να θέλει ολοκληρωτικά να εξαλείψει την Γάζα αφού με αυτό τον τρόπο θα έχει πρόσβαση στους ενεργειακούς πόρους στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς πια παρεμβολή από την Λωριδα της Γάζας. Αυτό θα δώσει στο Ισραήλ ένα σημαντικό πλεονέκτημα στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη και σίγουρα θα ενισχύσει σημαντικά την οικονομία του μιας και θα μπορεί να εφοδιάζει την Ευρώπη με πετρέλαιο και φυσικό αέριο αντί της Ρωσίας.
Ωστόσο, αυτή η στρατηγική έχει σημαντικό κόστος σε ανθρώπινες ζωές αλλά και σε πλήγμα για το Ισραήλ στην διεθνή κοινή γνώμη. Η ισραηλινή επίθεση στη Γάζα έχει οδηγήσει στον θάνατο χιλιάδων Παλαιστινίων όλων των ηλικιών και έχει προκαλέσει σημαντικές ζημιές στην ποιότητα ζωής της Λωρίδας.
Κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο
Η Ανατολική Μεσόγειος φιλοξενεί σημαντικά αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και τα τελευταία χρόνια το Ισραήλ έχει εργαστεί για την εξόρυξη αυτών των πόρων. Ωστόσο, η εκμετάλλευση αυτών των ενεργειακών κοιτασμάτων περιπλέκεται από τις ενστάσεις του Λιβάνου και από τη σύγκρουση με την Παλαιστίνη.
Αναλυτικά το 2010, το Ισραήλ ανακάλυψε ένα τεράστιο πεδίο φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Χάιφα, το οποίο εκτιμάται ότι περιέχει έως και 22 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Αδιαμφισβήτητα αυτή η ανακάλυψη έχει τη δυνατότητα να μεταμορφώσει την οικονομία του Ισραήλ και να το καταστήσει σημαντικό παίκτη στην παγκόσμια αγορά ενέργειας. Ωστόσο, όπως προαναφέρθηκε, η ανάπτυξη αυτού του πεδίου περιπλέκεται από τη σύγκρουση με την Παλαιστίνη, η οποία έχει καταστήσει δύσκολη την πρόσβαση του Ισραήλ στους πόρους της περιοχής στα ανοικτά της Γάζας.
Εκτός από το κοίτασμα φυσικού αερίου στα ανοικτά των ακτών της Χάιφα, υπάρχουν πολλά άλλα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο που ενδιαφέρουν το Ισραήλ. Αυτά περιλαμβάνουν το προαναφερθέν κοίτασμα φυσικού αερίου Leviathan, το οποίο εκτιμάται ότι περιέχει έως και 22 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου αλλά και το πεδίο φυσικού αερίου Tamar, το οποίο εκτιμάται ότι περιέχει έως και 10 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Ειδικότερα η λειτουργία του Tamar διακόπηκε από τις εχθροπραξίες της 7ης Οκτωβρίου 2023, γεγονός που ενισχύει το επιχείρημα ότι το Ισραήλ επιθυμεί ένα ξεκαθάρισμα στην περιοχή, όσο απάνθρωπο και να είναι αυτό, έτσι ώστε να μπορεί αν εκμεταλλευτεί απρόσκοπτα τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου.
Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Παλαιστίνης
Μια ΑΟΖ είναι μια περιοχή πέρα από τα χωρικά ύδατα μιας χώρας, όπου η χώρα αυτή έχει ειδικά δικαιώματα επί της εξερεύνησης και χρήσης των θαλάσσιων πόρων. Αυτοί οι πόροι μπορεί να περιλαμβάνουν αλιεία, υδρογονάνθρακες και ορυκτά που βρίσκονται μέσα στον βυθό και το υπέδαφος.
Συγκεκριμένα η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Παλαιστίνης αναφέρεται σε μια θαλάσσια ζώνη στα ανοικτά των ακτών της Λωρίδας της Γάζας και ενδεχομένως σε άλλα παλαιστινιακά εδάφη. Τώρα τα ακριβή όρια της Παλαιστινιακής ΑΟΖ έχουν αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης και διαμάχης, δεδομένης της περίπλοκης γεωπολιτικής κατάστασης στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της συνεχιζόμενης ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης και την εγγύτητα με τον Λίβανο.
Θεωρητικά ο καθορισμός μιας ΑΟΖ διέπεται από το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Ωστόσο, λόγω του ανεπίλυτου πολιτικού καθεστώτος της Παλαιστίνης και των αλληλεπικαλυπτόμενων εδαφικών διεκδικήσεων στην περιοχή, στην οριοθέτηση και στην αναγνώριση της Παλαιστινιακής ΑΟΖ υπήρξαν επίμαχα ζητήματα.
Έχουν συντελεστεί προσπάθειες από την Παλαιστινιακή Αρχή για τον καθορισμό της ΑΟΖ της, όπως η “Declaration of the State of Palestine regarding its maritime boundaries in accordance with the United Nations Convention on Law of the Sea, 1st Feb 2015 με υπογραφή 24th Sep 2019”, αλλά αυτές οι προσπάθειες συχνά αμφισβητούνται ή ευθέως παρεμποδίζονται από το Ισραήλ. Το καθεστώς της παλαιστινιακής ΑΟΖ παραμένει ένα σύνθετο και ευαίσθητο ζήτημα στο ευρύτερο πλαίσιο της ισραηλινο-παλαιστινιακής σύγκρουσης και της περιφερειακής γεωπολιτικής δυναμικής.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι και η Τουρκία επιθυμεί να εμπλέκεται ως φυσικά παράνομος διεκδικητής ΑΟΖ στην Ανατολική Μεσόγειο, καταπατώντας την Ελληνική και Κυπριακή ΑΟΖ. Φυσικά ο τουρκικός προπαγανδιστικός τύπος δεν έχει χάσει αυτή την ευκαιρία να προπαγανδίσει ένα τέτοιο τουρκο-παλαιστινιακό μνημόνιο.
Με αυτόν τον τρόπο η ανάπτυξη αυτών των πόρων περιπλέκεται από τη σύγκρουση με την Παλαιστίνη, η οποία έχει καταστήσει δύσκολη την πρόσβαση του Ισραήλ στους πόρους της περιοχής. Ωστόσο, το Ισραήλ εργάζεται για την ανάπτυξη αυτών των πόρων τα τελευταία χρόνια και έχει υπογράψει ακόμη και συμφωνίες με γειτονικές χώρες όπως η Κύπρος και η Ελλάδα για να διερευνήσει και να αναπτύξει τους πόρους στην περιοχή.
Η σύγκρουση στη Γάζα μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια του Ισραήλ να αποκτήσει τον έλεγχο των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την επίθεση στη Γάζα, ακόμη και αν δεν εκδιωχθούν όλοι οι Παλαιστίνιοι, το Ισραήλ θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ουδέτερη ζώνη που για παράδειγμα θα έκοβε την Γάζα στην μέση και θα συμπεριελάμβανε όλη την ακτογραμμή.
Μ εαυτόν τον τρόπο το Ισραήλ θα μπορούσε να έχει πρόσβαση στους πόρους όλης της θαλάσσιας περιοχής χωρίς πια την δυνατότητα παρέμβασης από την Παλαιστίνη. Αυτό θα έδινε στο Ισραήλ ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην παγκόσμια αγορά ενέργειας και θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την οικονομία του.
Ελλείψει Παλαιστίνιων, ανύπαρκτη μια Παλαιστινιακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη
Γενικότερα εάν η έννοια ενός αναγνωρισμένου παλαιστινιακού κράτους πάψει να υπάρχει, δεν θα υπάρχει πράγματι δυνατότητα για μια Παλαιστινιακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με την παραδοσιακή έννοια. Η δημιουργία ΑΟΖ εξαρτάται από την ύπαρξη κυρίαρχου παράκτιου κράτους με διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα.
Στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και των θαλάσσιων συνόρων, η δημιουργία μιας ΑΟΖ βασίζεται στην εδαφική κυριαρχία ενός παράκτιου κράτους επί της παρακείμενης χερσαίας επικράτειας. Εάν η έννοια της Παλαιστίνης ως κυρίαρχου κράτους δεν αναγνωριζόταν πλέον, δεν θα υπήρχε νομική βάση για τον καθορισμό μιας ΑΟΖ για την Παλαιστίνη, συμπεριλαμβανομένης οποιασδήποτε θαλάσσιας περιοχής στα ανοικτά της Λωρίδας της Γάζας ή άλλων πιθανών παράκτιων περιοχών.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση είναι περίπλοκη και συνεχής και το πολιτικό καθεστώς των παλαιστινιακών εδαφών, συμπεριλαμβανομένης της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Όχθης, παραμένει αντικείμενο διεθνούς συζήτησης και διαπραγμάτευσης. Το μέλλον της περιοχής και το νομικό καθεστώς της υπόκειται σε πιθανές αλλαγές, διαπραγματεύσεις και διεθνείς συμφωνίες, ενω το θέμα τηε Χαμάς παραμένει αγκάθι στην ενεργειακή πολιτική του Ισραήλ (Ratner, 2016: Natural Gas Discoveries in the Eastern Mideterranean, CRS Report).
Η πιθανότητα μιας παλαιστινιακής ΑΟΖ ή οποιεσδήποτε μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις θα εξαρτηθούν από τα αποτελέσματα των διπλωματικών διαπραγματεύσεων, τη διεθνή αναγνώριση και τις αλλαγές στο πολιτικό τοπίο στην περιοχή. Δηλαδή παραφράζοντας τον Μαο Τσε Τουνγκ είτε διπλωματίας χωρίς αιματοχυσία (πολιτική) είτε μέσω διπλωματίας με αιματοχυσία (πόλεμος).
Ωστόσο, η στρατηγική της επίθεσης σε άμαχους στην Γάζα έχει σημαντικό κόστος για τις διεθνείς σχέσεις του Ισραήλ. Η σύγκρουση στη Γάζα έχει οδηγήσει στο θάνατο χιλιάδων Παλαιστινίων και έχει προκαλέσει σημαντικές ζημιές στις υποδομές της περιοχής. Έχει επίσης οδηγήσει σε διεθνή καταδίκη των ενεργειών του Ισραήλ και έχει πια καταστήσει δύσκολο για το Ισραήλ να κερδίσει υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα, όπως φάνηκε και από τα τελευταία ψηφίσματα στα Ηνωμένα Έθνη.
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά, η τωρινή σύγκρουση στη Γάζα μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια του Ισραήλ να αποκτήσει τον έλεγχο των πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική έχει σημαντικό κόστος στην διεθνή εικόνα του Ισραήλ, έχει οδηγήσει στο θάνατο χιλιάδων Παλαιστινίων και σε σημαντικές ζημιές στις υποδομές της περιοχής.
Η συνεχιζόμενη σύγκρουση έχει επίσης καταστήσει δύσκολο για το Ισραήλ να εκμεταλλευτεί πλήρως τους ενεργειακούς και άλλους πόρους που βρίσκονται και απέναντι από τα Παλαιστινιακά παράλια.
Εν κατακλείδι μια τέτοια απόφαση που αυτό το άρθρο ισχυρίζεται ότι έχει λάβει το Ισραήλ για το ξεκαθάρισμα των θεμάτων της ΑΟΖ στην περιοχή του, σίγουρα έχει προέλθει από μια μεγάλη προσπάθεια συλλογής πληροφοριών και τοποθέτησης πρακτόρων της Mossad σε αρκετές αραβικές χώρες. Είναι προφανές ότι η στρατηγική και τακτική νοημοσύνη που σχημάτισαν οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες έδωσαν το πράσινο φως για μια τέτοια εξέλιξη.
του Θεοδώρου Κωστή
