Το αντιτορπιλλικό έφθασε στον Πειραιά πολύ νωρίς το πρωί και υστέρα από μερικές διαπραγματεύσεις επέτυχα απ’ τις αρχές την αδεία ν’ αποβιβάσω την παροικία μου. Γρήγορα πείσθηκα πώς δεν είχα κάμει λάθος πού ανέλαβα ο ίδιος αυτό το καθήκον.
Εστέγασα τους προσφυγές μου προσωρινά στον περίβολο του Τελωνείου, και κατήρτησα αμέσως μια επιτροπή απ’ τους πιο ικανούς απ’ αυτούς για να φροντίζει για τις λεπτομέρειες της προμήθειας τροφίμων κλπ. και για να μοιράζει μεταξύ των οικογενειών τα απαιτούμενα χρηματικά ποσά για τις καθημερινές τους ανάγκες, από ένα μικρό χρηματικό ποσό πού μου είχε δοθεί στη Σμύρνη απ’ τους αντιπροσώπους της Near East Relief για άμεσες ανάγκες. Ύστερα ασχολήθηκα με την εξεύρεση καταλυμάτων για τους ανθρώπους μου και τηλεγράφησα στην Ουάσιγκτον μια έκθεση της καταστάσεως και ζήτησα χρήματα. Βρήκα τον Πειραιά, καθώς και την Αθήνα να έχουν ήδη γεμίσει «μέχρι κορεσμού» με πρόσφυγες απ’ την Τουρκία. Γρήγορα έγινε φανερό ότι θα ήταν σχεδόν αδύνατο να βρεθούν καταλύματα για τις καινούργιες εκείνες αφίξεις. Τρέχοντας όμως σχεδόν μανιωδώς όλη την μέρα επέτυχα κατά το βράδυ την αδεία να κάμω χρήση ενός μεγάλου ατμόπλοιου πού επισκευαζόταν στον λιμένα.
Η έκκληση μου προς την Ουάσιγκτον για οικονομική βοήθεια είχε σαν αποτέλεσμα να μου σταλεί αμέσως τηλεγραφική εντολή για 2 χιλιάδες δολλάρια και μετά δυο περίπου εβδομάδες έφτασε απ’ την Κων/πολη ο Πρόξενος Oscar Heizer με άφθονα χρήματα. Ένας μικρός χώρος στο κεντρικό οίκημα του Αμερικανικού Προξενείου των
Αθηνών παραχωρήθηκε στο προσωπικό του Προξενείου της Σμύρνης. Ο χώρος αυτός γέμιζε κάθε μέρα από πρόσφυγες και απ’ τους αναρίθμητους συγγενείς των.
Ήταν ανάγκη να μελετά κανείς προσεκτικά την περίπτωση του καθενός απ’ αυτούς για εξακρίβωση του κατά πόσο είχε δικαίωμα για βοήθεια απ’ την Αμερικανική Κυβέρνηση, πράγμα πού γινόταν διπλά δύσκολο απ’ την έλλειψη ουσιαστικών αρχείων. Το έργο αυτό γινόταν οδυνηρότερο απ’ το γεγονός ότι, ενώ οι Αμερικανοί πολίτες
μπορούσαν να επαναπατρισθούν, πολλοί από κείνους πού εξαρτώνταν απ’ αυτούς δεν ημπορούσαν να σταλούν στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Οι Προξενικοί υπάλληλοι ήταν ως εκ τούτου υποχρεωμένοι να ασχολούνται στην πραγματικότητα με τον διαχωρισμό οικογενειών μέχρι του σημείου να χωρίζουν ηλικιωμένους γονείς απ’ τα παιδιά τους και να ενεργούν σαν όργανα ενός άκαμπτου συστήματος πού δεν προσαρμοζόταν καθόλου στις επείγουσες ανάγκες των προσώπων. Ένα πειό ευχάριστο χαρακτηριστικό του έργου αυτού ήταν η βοήθεια πού δίναμε για την αντάμωση διασκορπισμένων μελών οικογενειών στην Αθήνα και για την επίτευξη ειδήσεων από χαμένους συγγενείς.
Το έργο αυτό πού άρχισα εγώ, αναπτύχθηκε αργότερα σε ένα αποτελεσματικό σύστημα απ’ τον Ερυθρό Σταυρό των Αθηνών. Ήταν πολύ οδυνηρό για μένα να βρεθώ σε καθημερινή επαφή με εξαθλιωμένους κατοίκους της Μικράς Ασίας, τους οποίους είχα γνωρίσει πριν από τόσο λίγον καιρό σαν αυτάρκεις και εύπορους. Θυμούμαι με μια ιδιαίτερη καθαρότητα τον παληό οδηγό πού είχα στις κυνηγετικές μου εκδρομές, έναν φιλόπονο μικρόν αγροκτηματία απ’ το χωριό Δεβελίκιοϊ. Πόσες αλησμόνητες μέρες είχα περάσει μαζί του μέσα στα δάση από πεύκα, κυνηγώντας μπεκάτσες και λαγούς και ανταλλάσοντας Ελληνικά και Αμερικανικά κυνηγετικά ανέκδοτα στην ντόπια του διάλεκτο.
Την προτεραία της αναχωρήσεως μου τον συνάντησα να τριγυρνά στους δρόμους σε μια κατάσταση μεγάλης συγχύσεως. Μου διηγήθηκε ότι η όμορφη και έξυπνη κόρη του πού επρόκειτο σε λίγο να παντρευτεί, εξαφανίστηκεφοβόταν ότι είχε πάθει κάτι χειρότερο απ’ τον θάνατο. Ο κ. Χάϊζερ (Oscar Heizer) αναλαμβάνοντας το έργο με ρώτησε για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δουλειάς. Ήξερα πώς ήταν ένας πολύ ικανός άνθρωπος, γιατί είχε φέρει εις πέρας το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Προξενείου Κων/πόλεως επί χρόνια γι’ αυτό του απάντησα:
«Η ιδιότητα πού χρειάζεται πιο πολύ στη δουλειά αυτή είναι μια καρδιά με ανθρωπιά και να μην προσπαθεί κανείς να καταπνίγει τις παρορμήσεις της».
Απ’ την απόκριση του κατάλαβα ότι ήταν ενήμερος του προαπαιτούμενου αυτού και συμφωνούσε μαζί μου. Γι’ αυτό άφησα τους ανθρώπους μου μαζί του χωρίς να φοβηθώ και έφυγα με το πλοίο για τις Ηνωμένες Πολιτείες με άδεια πού μου έδωσε το Υπουργείο Εξωτερικών.
George Horton
