Σύμφωνα με πληροφορίες από το πόρταλ «Directus» o ομότιμος καθηγητής και πρώην υφυπουργός Χρήστος Ροζάκης, σε συνέντευξη του στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 στην εκπομπή «Ναι αλλά αλλά» με την Ευαγγελία Μπαλτατζή, τόνισε τις “χαμένες ευκαιρίες” για επίλυση του Κυπριακού. Για την ακρίβεια τόνισε ότι η επ’ αόριστον αναμονή για επίλυση του Κυπριακού πριν από την αντιμετώπιση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης δεν είναι βιώσιμη επιλογή, δηλαδή με απλά λόγια ξεχώρισε την Κύπρο από την Ελλάδα.
Αναλυτικά στην επιχειρηματολογία του ο Ροζάκης επεσήμανε ότι η Κύπρος έχει χάσει σημαντικές ευκαιρίες στο παρελθόν, κυρίως το Σχέδιο Ανάν και τις πιο πρόσφατες διαπραγματεύσεις το καλοκαίρι του 2017 στο Crans Montana. Ενώ σημείωσε ότι η Κύπρος φέρει κάποια ευθύνη για την έλλειψη επίλυσης στο Crans Montana και βάσει των παραπάνω τόνισε ότι η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να καθυστερήσει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της με την Τουρκία βασισμένη αποκλειστικά στην πρόοδο της Κύπρου.
Ελληνοτουρκικά Θέματα
Με απλά και συμπυκνωμένα λόγια το ελληνοτουρκικό ζήτημα είναι η διαρκής επιθετικότητα της Τουρκίας απέναντι σε ένα πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα που μέσω παθητικής και καταστροφικής πολιτικής σε αυτό το θέμα προσπαθεί να διατηρηθεί στην εξουσία.
Επιπροσθέτως ο απώτερος σκοπός της διατήρησης στη εξουσία είναι η διαχείριση των οικονομικών της χώρας προς όφελος αυτού του μεταπολιτευτικού πολιτικού συστήματος. Επεξηγηματικά αυτό το πολιτικό σύστημα στην ουσία επιθυμεί τον έλεγχο των δανεικών προς το κράτος που ωφελεί λίγους και βαραίνει τους πολλούς. Με απλά λόγια φανταστείτε να περνάτε ένα δάνειο, να ξοδεύατε τα χρήματα οπού επιθυμούσατε και ο λογαριασμός να πήγαινε σε μια ομάδα άλλων ανθρώπων.
Αναλυτικά αυτή η πολιτική είναι παθητική επειδή δεν διεκδικεί κάτι από την Τουρκία επίτηδες για να μην διαταράσσει τα κύματα. Έτσι όμως οι διαπραγματεύσεις εστιάζονται μόνο σε ελληνικά εδάφη, θαλάσσιες περιοχές και πόρους, ενώ παράλληλα είναι καταστροφική γιατί το ίδιο πολιτικό σύστημα της Μεταπολίτευσης έχει διαλύσει την στρατιωτική βιομηχανία ενώ παράλληλα έχει προβεί απλά σε κάποιους εξοπλισμούς χωρίς υψηλή στρατηγική και δογματικό σχέδιο αντιμετωπίσεως της Τουρκίας.
Από την άλλη πλευρά η Τουρκία επιτίθεται οργανωμένα με έξυπνα σχεδιασμένη επεκτατική ατζέντα μέσω ενός έντονου Πολιτικού Πόλεμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το δόγμα Mavi Vatan της Τουρκίας, που μεταφράζεται σε «Γαλάζια Πατρίδα» και περιγράφει μια επιθετική θαλάσσια στρατηγική που επιδιώκει να επεκτείνει τις εδαφικές διεκδικήσεις και τον έλεγχο των θαλάσσιων πόρων στο Αρχιπέλαγος του Αιγαίου και στην Ανατολική Μεσόγειο καθώς και η στρατηγική της στην Θράκη.
Επιγραμματικά η Τουρκία συνεχώς ζητάει περισσότερο έδαφος και θαλάσσιες περιοχές από την Ελλάδα, ενώ στην Ελλάδα το πολιτικό σύστημα προσπαθεί να χρησιμοποιεί τον δανεισμό της χώρας προς όφελος της. Αυτό το επιχείρημα εύκολα υποστηρίζεται εάν ένας πολίτης παρατηρήσει τα έργα των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων, ενδεικτικά στην υγεία, παιδεία, αντιμετώπιση πυρκαγιών και αντιπλημμυρικά έργα.
Από τα πακέτα Ντελόρ ως τα μνημόνια του σήμερα ένας πολίτης δεν έχει παρά να παρατηρήσει πως επένδυσε την ευρωπαϊκή βοήθεια η Ισπανία και η Πορτογαλία σε έργα υποδομών και πως τα κατασπατάλησαν οι πολιτικάντηδες στην Ελλάδα εις υγείαν του ελληνικού λαού.
Λύση Ανάν & Κραν Μοντανά
Με τις δηλώσεις του ο Ροζάκης θεώρησε θεώρησε χαμένη σημαντική ευκαιρία την άρνηση της Κύπρου στο σχέδιο Ανάν, όπου ο αείμνηστος Τάσος Παπαδόπουλος με δάκρυα στα μάτια είχε δηλώσει ότι είχε παραλάβει κράτος και δεν υπήρχε περίπτωση να παραδώσει κοινότητα. Το σχέδιο Ανάν πρότεινε την δημιουργία δυο ομόσπονδων κρατών με κοινή ατζέντα και με παραμονή του τουρκικού στρατού στην νήσο.
Με τις δηλώσεις του ο Ροζάκης θεώρησε θεώρησε χαμένη σημαντική ευκαιρία την άρνηση της Κύπρου στο Κραν Μοντανά όταν η Τουρκία, σε οποιαδήποτε συμφωνία που μπορεί να κατέληγαν οι διαπραγματεύσεις. κατηγορηματικά επέμενε στην διατήρηση του στρατού κατοχής της στην νήσο.
Όμως σε αυτό το σημείο ας εξηγήσουμε μερικά βασικά θέματα στην διπλωματία για να μπορέσουμε καλύτερα να κατανοήσουμε τις θέσεις του Ροζάκη. Για αυτό το σκοπό θα αντλήσουμε πληροφορίες από την επιστημονική δημοσίευση του Jeffrey Mapendere του Carter Centre με τίτλο “Track One and a half Diplomacy and the Complementary of Tracks) στο Culture of Peace Online Journal με χρονολογία δημοσίευσης το 2000.
Θέματα Διπλωματίας & Διαπραγμάτευσης
Διπλωματία Τροχιάς 1 – Track 1 Diplomacy
Η Διπλωματία Τροχιάς 1 ή Επίσημη Διπλωματία αναφέρεται σε διπλωματικές προσπάθειες υψηλού επιπέδου, δηλαδή με την συμμετοχή ανώτερων επίσημων αξιωματούχων, που διεξάγονται από μια χώρα άμεσα προς μια άλλη ή ακόμη και με ενδιάμεσο ένα διεθνή αναγνωρισμένο οργανισμό, όπως για παράδειγμα τα Ηνωμένα Έθνη.
Διπλωματία Τροχιάς 1.5 – Track 1.5 Diplomacy
Η Διπλωματία Τροχιάς 1.5 αναφέρεται σε διπλωματικές προσπάθειες υψηλού επιπέδου, δηλαδή με την συμμετοχή ανώτερων επίσημων αξιωματούχων, που όμως διεξάγονται μη άμεσα μεταξύ τους αλλά με ενδιάμεσο έναν υπάρχοντα μη-κυβερνητικό οργανισμό είτε με ένα πάντοτε μη-κυβερνητικό οργανισμό κατασκευασμένο για αυτή την περίπτωση (Mapendere, 2000).
Ο ορισμός της διπλωματίας 1.5 έχει δεχθεί αρκετές ερμηνείες με μια από αυτές (Nan, 2003) να χαρακτηρίζει αυτόν τον τρόπο διαπραγμάτευσης ως τις μη-επίσημες διαδράσεις μεταξύ ανώτερων επίσημων αξιωματούχων. Πάντως σε κάθε περίπτωση στην τροχιά 1.5 ακόμη οι διαπραγματεύσεις γίνονται μεταξύ επίσημων αξιωματούχων, όπως αρχηγοί κρατών και υπουργοί εξωτερικών.
Διπλωματία Τροχιάς 2 – Track 2 Diplomacy
Ο Montville (1991) ορίζει την Διπλωματία Τροχιάς 2 ως την ανεπίσημη, άτυπη αλληλεπίδραση μεταξύ μελών αντίπαλων ομάδων ή εθνών. Με απλά λόγια στο Track Two Diplomacy, τα μέρη που εμπλέκονται στη διαδικασία επίλυσης των συγκρούσεων δεν είναι επίσημοι εκπρόσωποι των αντιμαχόμενων πλευρών, αλλά πολίτες που έχουν κάποιο δημόσιο λόγο ή επιρροή λόγω της θέσεως ή του επαγγέλματος τους.
Διπλωματία Πολλαπλών Τροχιών – Multi-Track Diplomacy
Οι Diamond and McDonald από το The Institute for Multi-Track Diplomacy (IMTD) προσφέρουν ένα μοντέλο που προσφέρει τη προστιθέμενη αξία ότι δείχνει καθαρά ότι το πιο σημαντικό σημείο στην επίλυση μιας σύγκρουσης μεταξύ δυο κρατών είναι η επιρροή της κοινής γνώμης.
Αναλυτικά το σύστημα τους για την προσέγγιση της ειρήνης (System Approach to Peace) αποτελείται από οκτώ διανύσματα επιρροής και ένα κύριο τμήμα χειραγώγησης. Τα διανύσματα επιρροής είναι οι κυβερνήσεις, οι επαγγελματίες σύμβουλοι επίλυσης συγκρούσεων, οι επιχειρήσεις, οι ιδιώτες, η έρευνα, κατάρτιση & εκπαίδευση, ο ακτιβισμός, η θρησκεία και η χρηματοδότηση με κύριο στόχο την επιρροή στην και κοινή γνώμη μέσω της επικοινωνίας (εφημερίδες, βίντεο, μέσα μαζικής ενημέρωσης κτλ.)
Συγκρίνοντας τις Διπλωματικές Τροχιές
Track 1: Στην Eπίσημη Dιπλωματία οι προσπάθειες επίλυσης συγκρούσεων διατελούνται από επίσημους κυβερνητικούς εκπροσώπους, όπως αρχηγοί κρατών, υπουργοί Εξωτερικών και σε μερικές περιπτώσεις μέσω υπουργών Εθνικής Άμυνας.
Track 1.5: Στο Track 1.5 τα μέρη είναι επίσημοι κρατικοί αξιωματούχοι σε δημόσιες ή ιδιωτικές ανεπίσημες αλληλεπιδράσεις και διαβουλεύσεις, αλλά η διαμεσολάβηση διευκολύνεται από ένα ξεχωριστό τρίτο μέρος που είναι ένας μη-κυβερνητικός παράγοντας.
Track 2: Στην Διπλωματία Τροχιάς 2 τα μέρη που εμπλέκονται στη διαδικασία επίλυσης των συγκρούσεων δεν είναι επίσημοι εκπρόσωποι των αντιμαχόμενων πλευρών, αλλά πολίτες που έχουν κάποιο δημόσιο λόγο ή επιρροή λόγω της θέσεως ή του επαγγέλματος τους, όπως καθηγητές, δημοσιογράφοι και γενικά επαγγελματίες που έχουν εξειδίκευση στον επίμαχο τομέα της διαπραγμάτευσης.
Multiple Track: Δείχνει καθαρά ότι ο επηρεασμός και η χειραγώγηση της κοινής γνώμης είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για την επίλυση διαφορών, γεγονός που έχει προστιθέμενη αξία για την περίπτωση διαφορών μεταξύ κρατών.
Τώρα ο προφανής και απαράβατος όρος είναι ότι το κάθε αντίστοιχο παραπάνω μέρος υποστηρίζει σθεναρά την ωφέλιμη διπλωματική γραμμή της χώρας του, δηλαδή προφανώς προωθεί μια διαπραγματευτική γραμμή που να ωφέλει το μέγιστο την πλευρά της χώρας του και εις βάρος της αντίθετης πλευράς.
Επεξηγηματικά το αποτέλεσμα μιας διαπραγμάτευσης είναι ένα παίγνιο μηδενικού αθροίσματος (zero-sum game), όπου για να κερδίσει κάτι η μια πλευρά θα πρέπει να χάσει κάτι η αντίπαλη πλευρά. Άρα προφανώς για αυτό το σκοπό τα αντίστοιχα μέλη του κάθε κράτους θα πρέπει να υποστηρίζουν ένθερμα τις πιο ευνοϊκές στρατηγικές για την δική τους πλευρά.
Υπάρχει αντίστοιχος Ροζάκης στην Τουρκία?
Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου δεν μπορεί ως την στιγμή που γράφεται αυτά το άρθρο να βρει ένα αντίστοιχο Ροζάκη στην Τουρκία, δηλαδή ένα άτομο που και να κατείχε θέση επίσημου αξιωματούχου αλλά και μετέπειτα ως πολίτη με την πλήρη εύνοια των μέσων μαζικής επικοινωνίας να υποστηρίζει δημόσια θέσεις που να έρχονται σε αντίθεση με τα εθνικά συμφέροντα της χώρας του. Επιπροσθέτως στην περίπτωση που υπήρχε πως άραγε θα αντιδρούσε η κοινή γνώμη των τούρκων πολιτών?
Συμπεράσματα
Σίγουρα η “διπλωματία” που εξασκεί ο Ροζάκης δεν ανήκει σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες, αφού είναι ένας πολίτης που έχει μεν την εύνοια των καναλιών και έχει δημόσιο λόγο αλλά οι θέσεις του υποβιβάζουν την εθνική ασφάλεια της Ελλάδος και της Κύπρου. Άρα μήπως σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζεται μια κάποια διπλωματία τρίτου τύπου ή μήπως για αυτό που κάνει ο Ροζάκης υπάρχει ήδη ο σχετικός όρος?
του Θεοδωρου Κωστή
