Η ζώνη Σαχέλ της Αφρικής -Μαυριτανία, Μάλι, Μπουρκίνα Φάσο, Νίγηρας και Τσαντ- είναι μια πολυσύχναστη περιοχή από γεωπολιτικής άποψης, λαμβάνοντας υπόψη τις πολυπλοκότητες του τοπικού πολιτικού περιβάλλοντος,
τα αποκλίνοντα εν πολλοίς συμφέροντα, τις διαφορετικές προτεραιότητες και αντικρουόμενες ατζέντες των ξένων συντελεστών.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και κυρίως της Γαλλίας στο Σαχέλ περιορίζεται κλασικά στο πρίσμα αντιπαλότητας με την Μόσχα και το Πεκίνο, χωρίς την ύπαρξη στρατηγικής στην αντιμετώπιση των πολύπλευρων και αλληλεπικαλυπτόμενων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι χώρες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της ακραίας φτώχειας,
του υπέρογκου δανεισμού στο διεθνές τραπεζικό κατεστημένο, των ευάλωτων και περιθωριοποιημένων πληθυσμών, των αυτονομιστικών κινημάτων και των παράνομων στρατιωτικών δικτύων.
Σε αυτό το πλαίσιο η Ρωσία, ως παίκτης ισχύος, εισήλθε τα τελευταία χρόνια στο ρευστό μέτωπο του Σαχέλ.
Οι προσπάθειες της Ρωσίας να αγκυροβολήσει σε μια περιοχή όπου η Γαλλία δραστηριοποιείται εδώ και δεκαετίες αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την ενίσχυση της παγκόσμιας επιρροής της Μόσχας, η οποία εκμεταλλεύεται την εν γένει μείωση της δυτικής ηγεμονίας στην Αφρική, ειδικά στο πλαίσιο της αυξανόμενης δυσπιστίας για την γαλλική πολιτική μεταξύ των λαών του Σαχέλ και την αμφισβήτηση της στρατηγικής των ΗΠΑ και της ΕΕ, μια ιμπεριαλιστική στρατηγική με περιτύλιγμα τα γνωστά φληναφήματα περί «προώθησης της δημοκρατίας» και «υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Γεγονός είναι ότι η αφρικανική ήπειρος βρίσκεται επί του παρόντος στο επίκεντρο γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων και εξελίξεων, κάτι που ανεδείχθη στην πρόσφατη Διάσκεψη Κορυφής Ρωσίας-Αφρικής (Αγία Πετρούπολη, 27/28 Ιουλίου) και έγινε εμφανές από τις δυτικές αντιδράσεις σε αυτή την Διάσκεψη, με επιστέγασμα το ρωσόφιλο πραξικόπημα στον Νίγηρα. Ενώ η Δύση προσπαθεί με απειλές και πιέσεις να ευθυγραμμίσει τα αφρικανικά κράτη,
τα αφρικανικά κράτη βλέπουν μια ευκαιρία να απελευθερωθούν από την κυριαρχία της Δύσης, την οποία αντιλαμβάνονται ως νέο-αποικιακή, στρέφοντας την γεωπολιτική τους πυξίδα προς την Ρωσία και την Κίνα.
Ο Νίγηρας, το Μάλι και άλλες χώρες της υποσαχάριας περιοχής ήταν γαλλικές αποικίες, αλλά ακόμη και μετά την ανεξαρτησία τους από την Γαλλία, το Παρίσι εξακολουθεί να βλέπει αυτά τα κράτη ως «περιοχή ενδιαφέροντος»
και έχει κυριαρχήσει περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά σε αυτές τις πρώην αποικίες. Ο λόγος για τον οποίο η Γαλλία εξακολουθεί να θεωρεί τις χώρες της περιοχής ως περιοχή ενδιαφέροντός της είναι ότι ο αποικισμός των χωρών αυτών δεν σταμάτησε ποτέ. Η Γαλλία, με τη βοήθεια ιδρυμάτων, γαλλικών μέσων ενημέρωσης και στρατιωτικών βάσεων, εξασφάλισε ότι εξακολουθεί να είναι ο δικαιούχος των φυσικών πόρων αυτών των χωρών.
Για να κατοχυρωθεί αυτό, η Γαλλία χρειαζόταν διεφθαρμένες κυβερνήσεις, οι οποίες επέτρεψαν την συνέχιση της εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων από γαλλικές εταιρείες για ένα μικρό μερίδιο των κερδών, ενώ οι άνθρωποι στις χώρες παρέμειναν απελπιστικά φτωχοί.
Επομένως, αυτή η γαλλική κυριαρχία είναι αρκετά μισητή από τους λαούς της περιοχής, διότι στους λαούς αυτών των χωρών δεν αρέσει το γεγονός ότι οι άνθρωποι σε χώρες που διαθέτουν ανυπολόγιστο πλούτο ζουν σε τρομερή φτώχεια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε διαμαρτυρίες σε αυτές τις χώρες, αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στις διαμαρτυρίες κυματίζουν ρωσικές σημαίες και για αυτό η ρωσική ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία Wagner είναι τόσο δημοφιλής εκεί. Εξ αιτίας αυτής της δημοφιλίας τα συστημικά μέσα ενημέρωσης λένε τις ιστορίες τρόμου για την Wagner, επειδή η Wagner βοηθά τις χώρες να απελευθερωθούν από την γαλλο-δυτική κυριαρχία.
Οι κυβερνητικές ανατροπές είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση στην περιοχή και συχνά πραγματοποιούνται με γαλλική υποστήριξη, όταν μια κυβέρνηση που έχει έρθει στην εξουσία (μέσω εκλογών ή πραξικοπημάτων) θέτει σε κίνδυνο την εκμετάλλευση των πρώτων υλών από την Γαλλία και τις δυτικές πολυεθνικές εταιρίες.
Γιατί ενδιαφέρθηκε τόσο έντονα το Παρίσι και η Ουάσιγκτον για το πραξικόπημα στον Νίγηρα; Πολύ απλά, ο Νίγηρας είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ουρανίου στον κόσμο και είναι ένας από τους κορυφαίους στον κατάλογο των παγκόσμιων αποθεμάτων. Η Γαλλία, από την άλλη πλευρά, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής ουρανίου στον κόσμο με υψηλό μερίδιο πυρηνικής ενέργειας. Και ένα μεγάλο μέρος του γαλλικού ουρανίου προέρχεται από τον Νίγηρα. Εκεί, η κρατική εταιρεία Société du Patrimoine des Mines du Niger (SOPAMIN) ελέγχει την εξόρυξη ουρανίου. Η εταιρεία αυτή ανήκει στο κράτος του Νίγηρα και παραχωρεί τα μεταλλευτικά δικαιώματα σε άλλες εταιρείες στις οποίες στην συνέχεια κατέχει μετοχές. Ωστόσο, δεν είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος σε όλες σχεδόν αυτές τις εταιρείες, αλλά είναι οι ξένοι επενδυτές, οι γνωστοί διεθνείς πλουτοκράτες.
Αυτό εξηγεί το γεγονός ότι οι πιο βίαιες αντιδράσεις στο πραξικόπημα στον Νίγηρα προέρχονται από την Γαλλία
και προφανώς αυτές οφείλονται στα αποθέματα ουρανίου του Νίγηρα. Η Γαλλία φοβάται ότι μια νέα κυβέρνηση θα τερματίσει τις συμβάσεις και δεν θα δίνει πλέον το ουράνιο σε γαλλικές εταιρείες σε προνομιακές τιμές, αλλά θα το πουλήσει στην παγκόσμια αγορά σε κανονικές τιμές. Είναι ξεκάθαρο ότι γαλλική κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται για την δημοκρατία στον Νίγηρα και στην Ζώνη του Σαχέλ, ενδιαφέρεται μόνο για την πρόσβαση στους φθηνούς φυσικούς πόρους που είναι ζωτικής σημασίας για την Γαλλία και φθηνοί μόνο επειδή οι πρακτικές της αποικιακής εποχής δεν έχουν τελειώσει ποτέ.
Η Δύση με το πραξικόπημα στον Νίγηρα χάνει έναν ακόμη φίλο στην Ζώνη Σαχέλ. Με το πραξικόπημα κατά της κυβέρνησης του συμμάχου του ΝΑΤΟ Μοχάμεντ Μπαζούμ, άλλο ένα πιόνι πέφτει στη γεωστρατηγική σκακιέρα.
Μετά το Μάλι, την Μπουρκίνα Φάσο, το Τσαντ και το Σουδάν, στον Νίγηρα μια κυβέρνηση που θεωρούνταν φιλοδυτική έπεσε. Το ίδιο συνέβη και στο Μάλι το 2021 (βλ. σχετική ανάρτηση Δεκεμβρίου 2021 με τίτλο ΩΘΕΙ Η ΡΩΣΙΑ ΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΞΟΔΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΝΗ ΣΑΧΕΛ;). Μια στρατιωτική κυβέρνηση που συμμάχησε με την Ρωσία κυβερνά τώρα εκεί. Στην Μπουρκίνα Φάσο, ένα πραξικόπημα πραγματοποιήθηκε το 2022
με την ίδια πολιτική ώθηση.
Ο Νίγηρας, άλλη μια χώρα δεν θέλει πλέον να συμμετάσχει στο αφήγημα της Δύσης περί «ελευθερίας»
και «δημοκρατίας», αλλά προτιμά να ευθυγραμμιστεί με την Ρωσία την οποία βλέπει ως προστάτη από την
νέο-αποικιοκρατία και τον νέο-ιμπεριαλισμό.
του Γεωργίου Λιναρδή