Τον τελευταίο καιρό το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (World Economic Forum – WEF) και η εξαιρετικά φιλόδοξη πρωτοβουλία του, η Μεγάλη Επαναφορά (The Great Reset), έχουν συγκεντρώσει σημαντική προσοχή για το προτεινόμενο όραμα τους για ένα υποτιθέμενο καλύτερο μέλλον.
Ενώ υπάρχουν υποστηρικτές που υπερασπίζονται τα σχετικά πιθανά οφέλη μεταξύ των οποίων πολλοί πολιτικοί, πολιτικά κόμματα και ακόμη και κυβερνήσεις, είναι σημαντικό να εξετάσουμε με τη μέθοδο της κριτικής σκέψης
τις ανησυχίες και τις κριτικές γύρω από αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές της νέας τάξης πραγμάτων.
Άρα σε αυτό το άρθρο θα εμβαθύνουμε στην αντίθετη άποψη, αμφισβητώντας εάν το WEF και η Μεγάλη Επαναφορά ευθυγραμμίζονται πραγματικά με τα συμφέροντα της ανθρωπότητας και του κόσμου.
1. Πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Ενώ οι υποστηρικτές της Μεγάλης Επαναφοράς δίνουν έμφαση στη βιωσιμότητα, οι επικριτές τους υποστηρίζουν ότι τα προτεινόμενα μέτρα μπορεί να έχουν ακούσιες ή ακόμη και σκοπίμως αρνητικές συνέπειες. Η μετάβαση
σε μια πράσινη οικονομία και η προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ενδέχεται να οδηγήσουν σε οικονομικές διαταραχές και απώλειες θέσεων εργασίας στις παραδοσιακές βιομηχανίες.
Η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ περιβαλλοντικής ευθύνης και οικονομικής σταθερότητας παραμένει μια τρομακτική πρόκληση.
2. Διάβρωση των ατομικών ελευθεριών
Οι επικριτές εκφράζουν δικαιολογημένες ανησυχίες σχετικά με πιθανές καταπατήσεις των προσωπικών ελευθεριών στην επιδίωξη μιας “κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς”. Ορισμένοι φοβούνται ότι η έμφαση της Μεγάλης Επαναφοράς στον “καπιταλισμό των ενδιαφερόμενων μερών” (stakeholder capitalism) θα μπορούσε να οδηγήσει
σε υπερβολική κυβερνητική παρέμβαση και ρύθμιση, υπονομεύοντας τις ατομικές ελευθερίες και την επιχειρηματικότητα.
Το επιχείρημα που παρουσιάστηκε υπογραμμίζει τις ανησυχίες σχετικά με την πιθανή διάβρωση των ατομικών ελευθεριών στο πλαίσιο της έμφασης της Μεγάλης Επανεκκίνησης στον καπιταλισμό των ενδιαφερόμενων μερών (stakeholder capitalism). Ας αναλύσουμε λεπτομερώς αυτό ακριβώς το επιχείρημα:
2.1 Πλαίσιο
Η Μεγάλη Επαναφορά είναι μια πρωτοβουλία που προτείνεται από το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ για την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και την προώθηση ενός υποτιθέμενα πιο βιώσιμου και χωρίς αποκλεισμούς μέλλοντος. Ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών αποτελεί βασική πτυχή αυτής της πρωτοβουλίας. Βέβαια είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν ο ορισμός του κανονικού καπιταλισμού μπορεί να ταιριάξει
σε αυτή την έννοια που το WEF διαφημίζει ως stakeholder capitalism.
2.2 Καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών (Stakeholder Capitalism)
Ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών είναι ένα οικονομικό σύστημα που υπερβαίνει την παραδοσιακή εστίαση στην αξία των μετόχων. Αντ ‘αυτού, δίνει έμφαση στα συμφέροντα όλων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων, των πελατών, των κοινοτήτων και του περιβάλλοντος μαζί με τους μετόχους μιας εταιρίας.
Ο στόχος είναι να εξισορροπηθούν τα συμφέροντα αυτών των διαφόρων ενδιαφερομένων, αναγνωρίζοντας ότι η ευημερία τους είναι αλληλένδετη με τη μακροπρόθεσμη επιτυχία των επιχειρήσεων και της κοινωνίας.
Σε αυτό το μοντέλο, οι επιχειρήσεις λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες και τις ανησυχίες διαφόρων ομάδων,
όπως οι εργαζόμενοι, οι πελάτες, οι προμηθευτές, οι κοινότητες και το περιβάλλον, παράλληλα με εκείνες των μετόχων τους.
Η παραδοσιακή προσέγγιση του καπιταλισμού συχνά επικεντρώθηκε κυρίως στη μεγιστοποίηση της αξίας των μετόχων, οδηγώντας στη μεγιστοποίηση του κέρδους και στη βραχυπρόθεσμη λήψη αποφάσεων.
Ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών, από την άλλη πλευρά, επιδιώκει να δημιουργήσει αξία για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, αναγνωρίζοντας ότι η μακροπρόθεσμη ευημερία τους είναι απαραίτητη για τη συνολική επιτυχία και βιωσιμότητα της εταιρείας.
Η έννοια του καπιταλισμού των ενδιαφερόμενων μερών υποστηρίζει μια ευρύτερη κατανόηση των επιχειρηματικών ευθυνών, πέρα από την απλή παραγωγή κέρδους. Οι εταιρείες που υιοθετούν αυτή την προσέγγιση συμμετέχουν ενεργά και εξετάζουν τις επιπτώσεις των ενεργειών τους σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, με στόχο τη δημιουργία θετικού κοινωνικού αντίκτυπου, τη συμβολή στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την προώθηση δεοντολογικών πρακτικών.
Ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών συνδέεται συχνά με την επιδίωξη πρωτοβουλιών Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ), την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, τη δίκαιη μεταχείριση των εργαζομένων και την ηθική διακυβέρνηση. Οι υποστηρικτές υποστηρίζουν ότι με την ενσωμάτωση των συμφερόντων διαφόρων ενδιαφερομένων, οι επιχειρήσεις μπορούν να προωθήσουν τη μακροπρόθεσμη επιτυχία, να οικοδομήσουν ισχυρότερες σχέσεις με τους πελάτες και τις κοινότητες, να προσελκύσουν και να διατηρήσουν ταλαντούχους υπαλλήλους καθώς και να συμβάλουν σε μια πιο βιώσιμη και δίκαιη κοινωνία.
Συνολικά, ο καπιταλισμός των ενδιαφερόμενων μερών αντιπροσωπεύει μια αλλαγή στο παραδοσιακό παράδειγμα των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, αναγνωρίζοντας ότι οι επιχειρήσεις λειτουργούν μέσα σε ένα ευρύτερο κοινωνικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο και έχουν ευθύνες πέρα από τη μεγιστοποίηση των κερδών για τους μετόχους.
Επιδιώκει να ευθυγραμμίσει την οικονομική επιτυχία με την κοινωνική πρόοδο και την περιβαλλοντική διαχείριση, δίνοντας έμφαση σε μια πιο ισορροπημένη και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση στον καπιταλισμό.
Με απλά λόγια η έννοια του stakeholder capitalism δεν έχει καμία σχέση με τον καπιταλισμό, όπου γνωστός και ως laissez-faire ή καπιταλισμός ελεύθερης αγοράς, είναι ένα οικονομικό σύστημα που εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα. Βασίζεται στις αρχές της ιδιωτικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής, της ελάχιστης κρατικής παρέμβασης στις οικονομικές υποθέσεις και του ελεύθερου ανταγωνισμού της αγοράς.
Σε ένα κλασικό καπιταλιστικό σύστημα, τα άτομα και οι επιχειρήσεις επιτρέπεται να επιδιώκουν τα οικονομικά τους συμφέροντα με ελάχιστη κρατική παρέμβαση.
2.3 Ανησυχίες σχετικά με τις ατομικές ελευθερίες
Οι επικριτές φοβούνται ότι στην επιδίωξη μιας πιο περιεκτικής κοινωνίας, η Μεγάλη Επαναφορά μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική κυβερνητική παρέμβαση. Αυτή η ανησυχία προκύπτει από την πεποίθηση ότι όταν οι κυβερνήσεις δίνουν προτεραιότητα στα συμφέροντα διαφόρων ενδιαφερομένων, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει
σε πολιτικές που ενδέχεται να παραβιάζουν τις ατομικές ελευθερίες και την επιχειρηματικότητα.
2.4 Κυβερνητική παρέμβαση
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η υπερβολική έμφαση στον καπιταλισμό των ενδιαφερόμενων μερών θα μπορούσε
να ενθαρρύνει τις κυβερνήσεις να παρεμβαίνουν στον ιδιωτικό τομέα, επιβάλλοντας κανονισμούς και περιορισμούς στις επιχειρήσεις. Οι παρεμβάσεις αυτές θα μπορούσαν να επηρεάσουν την αυτονομία των επιχειρήσεων
να λαμβάνουν αποφάσεις με βάση τις δυνάμεις της αγοράς και θα μπορούσαν ενδεχομένως να καταπνίξουν
την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα και προφανώς την κερδοφορία.
2.5 Εξισορροπητικά συμφέροντα
Οι επικριτές αμφισβητούν επίσης εάν οι κυβερνήσεις μπορούν να εξισορροπήσουν αποτελεσματικά τα συμφέροντα των διαφόρων ενδιαφερομένων χωρίς να διακυβεύονται οι ατομικές ελευθερίες παράλληλα με την οικονομική ευρωστία των επιχειρήσεων. Η επίτευξη της σωστής ισορροπίας μεταξύ κοινωνικών και οικονομικών στόχων
με παράλληλη προστασία των ατομικών δικαιωμάτων αποτελεί σύνθετη πρόκληση που απαιτεί προσεκτικές πολιτικές εκτιμήσεις.
2.6 Ακούσιες ή ακόμη και επιδιωκόμενες συνέπειες
Μια άλλη ανησυχία είναι ότι οι “καλοπροαίρετες” πολιτικές που αποσκοπούν στην προώθηση της συμμετοχικότητας ενδέχεται να έχουν ακούσιες συνέπειες, όπως η κατάπνιξη της επιχειρηματικότητας, οδηγώντας σε ακούσια
ή ακόμη και επιδιωκόμενα αρνητικά αποτελέσματα για την οικονομία και την κοινωνία.
Εδώ ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η υπόθεση με την Bud Light που αξίζει ολόκληρο άρθρο.
3. Υπερσυγκέντρωση εξουσίας
Η πολυμερής προσέγγιση που υποστηρίζει το WEF εγείρει ανησυχίες σχετικά με την υπερσυγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια των παγκόσμιων ελίτ και των εταιρειών με μεγάλη επιρροή. Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι αυτό
θα μπορούσε να υπονομεύσει την εθνική κυριαρχία και τις δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων,
δίνοντας δυσανάλογη επιρροή σε ορισμένα κατεστημένα συμφέροντα.
4. Δημοσιονομική ευθύνη και επιβάρυνση χρέους
Η έκκληση της Μεγάλης Επανεκκίνησης για σημαντικές επενδύσεις και κρατικές δαπάνες για την προώθηση της ανθεκτικότητας (resilience) και της ετοιμότητας (preparedness) εγείρει ανησυχίες σχετικά με τη δημοσιονομική ευθύνη. Οι επικριτές ανησυχούν για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των τεράστιων δημόσιων δαπανών,
οδηγώντας ενδεχομένως σε αυξανόμενα χρέη που επιβαρύνουν τις μελλοντικές γενιές.
Resilience: Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), η ανθεκτικότητα αναφέρεται στην ικανότητα
των ατόμων, των κοινοτήτων, των οργανισμών και των συστημάτων να προβλέπουν, να προετοιμάζονται,
να ανταποκρίνονται και να ανακάμπτουν από κραδασμούς και στρες με τρόπο που μειώνει τις ευπάθειες και ενισχύει την ικανότητα τους να να προσαρμοστούν και να ευδοκιμήσουν μπροστά σε αυτές τις προκλήσεις.
Preparedness: Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), η ετοιμότητα αναφέρεται στην κατάσταση της ετοιμότητας του εξοπλισμού για την αποτελεσματική αντιμετώπιση και διαχείριση πιθανών κινδύνων, προκλήσεων και κρίσεων. Περιλαμβάνει μια προληπτική προσέγγιση για τον εντοπισμό, την κατανόηση και τον σχεδιασμό
για διάφορα σενάρια για την ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων των διαταραχών σε άτομα, κοινότητες, οργανισμούς και συστήματα.
5. Έλλειψη συναίνεσης και διαφάνειας
Οι σκεπτικιστές δικαιολογημένα αμφισβητούν το επίπεδο συναίνεσης και διαφάνειας πίσω από τις κατευθυντήριες γραμμές της Μεγάλης Επαναφοράς. Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται σε διάφορες συγκεντρώσεις των ελίτ μπορεί να μην αντιπροσωπεύουν πλήρως τις ποικίλες ανάγκες και προσδοκίες των απλών ανθρώπων και ότι απαιτούνται πιο ανοικτοί και χωρίς αποκλεισμούς διάλογοι για να διασφαλιστεί ότι όλες
οι φωνές της κοινωνίας βρίσκουν πολιτική ανταπόκριση.
Για παράδειγμα, η στενή συνεργασία από το 2018 μεταξύ της κυβέρνησης της Ολλανδίας και του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) υπό την ηγεσία του ιδρυτή του Klaus Schwab, είχε βαθύ αντίκτυπο στην προσέγγιση
της χώρας στις περιβαλλοντικές πολιτικές.
Η κυβέρνηση, εμπνευσμένη από το όραμα του WEF για βιωσιμότητα και τον καπιταλισμό των ενδιαφερόμενων μερών, εισήγαγε εκβιαστικούς νόμους για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της κτηνοτροφίας.
Τα μέτρα αυτά αποσκοπούσαν στην αντιμετώπιση ανησυχιών όπως οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, η ρύπανση των υδάτων και η υποβάθμιση του εδάφους που συνδέονται με τις εντατικές γεωργικές πρακτικές ενώ στην πραγματικότητα διέλυαν τον γεωργοκτηνοτροφικό τομέα της χώρας.
Ωστόσο, οι αυστηροί κανονισμοί που επιβλήθηκαν στον γεωργικό και κτηνοτροφικό τομέα προκάλεσαν μεγάλη δυσαρέσκεια μεταξύ των αγροτών, οι οποίοι θεώρησαν ότι οι αυτοί οι νόμοι ήταν άκρως επιζήμιοι για τα μέσα διαβίωσης τους και τον παραδοσιακό τρόπο ζωής τους.
Ως αποτέλεσμα, ένα κύμα δυσαρέσκειας διογκώθηκε σε ολόκληρη τη χώρα, οδηγώντας στην εμφάνιση μιας νέας πολιτικής δύναμης – του Κόμματος του Αγρότη ή BBB ή BoerBurgerBeweging (Κίνημα Αγροτών-Πολιτών).
Αυτό το πολιτικό κόμμα κέρδισε γρήγορα υποστήριξη ιδιαίτερα από τις αγροτικές κοινότητες και εκείνους
που επηρεάζονται άμεσα από τους νόμους μείωσης του ζωικού κεφαλαίου. Το Κόμμα των Αγροτών βρήκε τη φωνή του στη Βουλή των Κοινοτήτων, υποστηρίζοντας πιο ισορροπημένες και ρεαλιστικές περιβαλλοντικές πολιτικές που έλαβαν υπόψη τις οικονομικές πραγματικότητες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες.
Η εμφάνιση του Αγροτικού Κόμματος στο πολιτικό τοπίο της Ολλανδίας χρησίμευσε ως οδυνηρή υπενθύμιση
στο WEF για την δύναμη του απλού λαού. Η παρουσία του κόμματος ΒΒΒ στη Βουλή των Κοινοτήτων της Ολλανδίας έγινε η κινητήρια δύναμη πίσω από το αίτημα για μεγαλύτερο διάλογο και συνεργασία μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των ενδιαφερομένων, τώρα πια συμπεριλαμβανομένων των αγροτών, για την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων που θα διασφάλιζαν τόσο το περιβάλλον όσο και την ευημερία των αγροτικών κοινοτήτων.
Δηλαδή ενώ το WEF εννοεί ως “συμμετοχικότητα” την συμπερίληψη έγχρωμων μειονοτήτων και ατόμων
με “ξεχωριστές” σεξουαλικές προτιμήσεις στην κυβέρνηση μιας χώρας, σε αυτή την περίπτωση η άποψη των άμεσα ενδιαφερόμενων αγροτών παραμερίστηκε με ολοκληρωτικό τρόπο.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι η μετεωρική άνοδος του ολλανδικού πολιτικού κόμματος BBB (BoerBurgerBeweging)
έχει επιφέρει σημαντικό πλήγμα στον κυβερνητικό συνασπισμό του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε.
Η ηγέτης του BBB, Caroline van der Plas, τόνισε τη νέα επιρροή του κόμματος στην πολιτική ζωή της Ολλανδίας δηλώνοντας ότι “κανείς δεν μπορεί πλέον να μας αγνοήσει”. Αναλυτικά το BBB υποστηρίζει ότι η ατζέντα των υπερβολικών εκπομπών αζώτου είναι υπερβολική και οι προτεινόμενες λύσεις επιβαρύνουν άδικα τους αγρότες.
Το κόμμα ισχυρίζεται ότι η τρέχουσα προσέγγιση οδήγησε στο κλείσιμο πολλών αγροκτημάτων και προκάλεσε ελλείψεις στην παραγωγή τροφίμων.
Αυτό ακριβώς το συναίσθημα αντικατοπτρίζεται στην ισχυρή εντολή που έλαβαν από τους ψηφοφόρους που εξέφρασαν τη σαφή αποδοκιμασία τους για την ολοκληρωτική προσέγγιση της κυβέρνησης κάτω από τις επιταγές του WEF.
Η άνοδος του BBB πυροδότησε μια έντονη συζήτηση σχετικά με την καλύτερη πορεία προς τα εμπρός για την επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της διατήρησης του περιβάλλοντος και των μέσων διαβίωσης των αγροτών.
Με τη νέα του προβολή το BBB έχει καταστεί κρίσιμος παράγοντας στη διαμόρφωση των περιβαλλοντικών πολιτικών της χώρας διασφαλίζοντας παράλληλα τα συμφέροντα του γεωργικού τομέα.
Συμπεράσματα
Η Μεγάλη Επαναφορά του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αντιμετωπίζει αρκετές ανησυχίες και κριτικές
από ενεργά σκεπτόμενους πολίτες. Οι προτεινόμενοι στόχοι της βιωσιμότητας, της συμμετοχικότητας και
της ανθεκτικότητας περιέχουν αρκετά επιζήμιες απόψεις και δράσεις για τον παραδοσιακό τρόπο ζωής και
την εξασφάλιση της οικονομικής ευρωστίας των πολιτών.
Η αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η διασφάλιση των ατομικών ελευθεριών, η εξασφάλιση της οικονομικής βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, η πρόληψη της υπερσυγκέντρωσης εξουσίας, η προώθηση της δημοσιονομικής ευθύνης και η ενίσχυση της διαφάνειας είναι όλοι κρίσιμοι παράγοντες που απαιτούν εξέταση
και σκεπτικισμό με διάλογο ανοικτό στην κοινωνία και όχι κλειστό πίσω από τις πόρτες κάποιου Νταβός.
του Θεοδώρου Κωστή
