Κάποτε, τα πράγματα ήταν πιο απλά, ή αν θέλετε πιο καλά κρυμμένα, ή έστω εμείς ήμασταν περισσότερο αφελείς, τότε λοιπόν, ο διαχωρισμός μεταξύ κομμουνισμού και καπιταλισμού, ήταν σαφής. Υπήρχε και το «αόρατο» σιδηρούν παραπέτασμα που διαχώριζε έστω ψυχολογικά τις δύο καταστάσεις.
Τότε, όλοι όσοι αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, γνωρίζαμε ότι στον κομμουνισμό (ΕΣΣΔ, AN.ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΑΛΒΑΝΙΑ, ΚΙΝΑ, ΚΟΥΒΑ, κλπ) οι πολίτες δεν είχαν προσωπική ελευθερία, ούτε περιουσία, πέραν ίσως ενός αυτοκινήτου. Δεν υπήρχε αυτό που στην δύση ονομάζαμε «αγορά» και τα λίγα μαγαζιά ήταν σε κρατική ή ημικρατική βάση. Φυσικά υπήρχε η ελίτ τάξη υπεράνω του νόμου, η λεγόμενη «νομενκλατούρα» η οποία ήταν φυσικά μειοψηφία και που αθόρυβα ή και προκλητικά, απολάμβανε κάθε καπιταλιστική έκφανση και όποιο προϊόν ήθελε. Δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε την νομενκλατούρα και τους λόγους υπάρξεώς της. Αυτή ήταν η κατάσταση.
Από την άλλη μεριά του παραπετάσματος, ο καπιταλισμός σαν κυρίαρχη -τουλάχιστον οικονομική- πολιτική είχε
και αυτός την ελίτ του (αντίστοιχη της νομενκλατούρας) η οποία απολάμβανε όποια πιθανή φαντασίωση μπορούσε να αγοράσει το χρήμα, μια μεσαία τάξη που διαβιούσε αξιοπρεπώς ίσως και στις παρυφές του πλούτου και μια μεγάλη μερίδα εργατο-υπαλληλικής τάξεως, η οποία αγωνιζόταν καθημερινά για το ψωμί και την στέγη.
Η διαφορά εδώ ήταν πως, ο κάθε ένας μπορούσε να ελπίζει (σωστά ή παραπλανητικά δεν έχει σημασία) ότι μέσα από αυτό το σύστημα θα μπορέσει μια μέρα να γίνει ίσως και πολύ πλούσιος (και άρα ελεύθερος, χωρίς δεσμεύσεις). Αυτό που έχει αποτυπωθεί σαν «αμερικάνικο όνειρο» που όμως σαν όραμα, δεν αφορούσε μόνο την αμερικανική κοινωνία, αλλά την ευρύτερη δύση.
Από εκείνα τα χρόνια, πολλά έχουν αλλάξει. Η κεντρική κοινωνική διαφορά σε ψυχολογικό επίπεδο, είναι ότι οι πολίτες διαστρωματικά και πανεθνικά, έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους στο κράτος. Θυμάμαι κάποτε στις ΗΠΑ, όταν έλεγε κάτι ο Πρόεδρος, ήταν ταμπού να αμφισβητηθεί η ακρίβεια της δηλώσεως. Επίσης στις δυτικές κοινωνίες, υπήρχε ηθικός φραγμός σχετικά με τα χρέη προς το κράτος, και γενικότερα τον δανεισμό. Ήταν ντροπή να χρωστάς φόρους και ντροπή να δανείζεσαι. Σήμερα αυτό έχει αλλάξει άρδην. Ο πυρήνας της οικογενείας, ήταν ιερός και με στεγανά. Σήμερα και αυτό έχει διαβρωθεί.
Εκείνες τις εποχές, που δεν ήταν τόσο παλιές, η Κίνα αντιπροσώπευε ένα από τα πιο άκαμπτα κομμουνιστικά κράτη. Η δυτική πληροφόρηση, μας προμήθευε συχνά πυκνά με ειδήσεις ιδιαίτερης σκληρότητας και αυταρχισμού του κινεζικού καθεστώτος προς τους πολίτες του. Οι εικόνες του κινέζου που στεκόταν όρθιος μπροστά στο άρμα μάχης στην πλατεία Τιεν Αν Μεν είχαν κάνει τον γύρο του κόσμου και συμβόλιζαν μια κοινωνική εξέγερση ενάντια στον κράτος. Βέβαια, το άρμα (της αδίστακτης κατά τα άλλα κομμουνιστικής κυβέρνησης) δεν πάτησε ούτε πυροβόλησε τον φοιτητή και οι ημέρες της κρίσης, πέρασαν και σχεδόν ξεχάστηκαν. Πολύ νερό έχει κυλήσει από τότε κάτω από το κομμουνιστικό γεφύρι της Κίνας και φτάνουμε στο σήμερα.
Ένα σήμερα, που είναι αρκετά δύσκολο να αποκωδικοποιηθεί. Ας δούμε ποια είναι η ακτινογραφία της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, σήμερα.
Είναι η χώρα με το μεγαλύτερο πληθυσμό στον κόσμο, 1.411.778.724 (απογραφή 2020).
Είναι η τέταρτη μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο με έκταση 9.596.961 τ.χλμ. μετά τη Ρωσία, τον Καναδά και τις ΗΠΑ. Συνορεύει με 14 κράτη: Βιετνάμ, Λάος, Μυανμάρ, Ινδία, Μπουτάν, Νεπάλ, Πακιστάν, Αφγανιστάν, Τατζικιστάν, Κιργισία, Καζακστάν, Ρωσία, Μογγολία και Βόρεια Κορέα. Με κανένα από αυτά δεν έχει εχθρικές σχέσεις, με εξαίρεση κάποιες συνοριακές διαφορές με την Ινδία, που ποτέ όμως δεν κακοφόρμισαν ιδιαίτερα. Τελευταία μάλιστα, έχουν αναπτύξει ιδιαίτερες συνεργασίες.
Η Κίνα ήταν ένας από τους πρώτους πολιτισμούς του κόσμου. Το κέντρο του πρωτοκινεζικού πολιτισμού ήταν η εύφορη λεκάνη του Κίτρινου Ποταμού στην πεδιάδα της Βόρειας Κίνας. Η Κίνα ήταν μια από τις σημαντικότερες οικονομικές δυνάμεις στις τελευταίες δύο χιλιετίες από τον 1ο έως τον 19ο αιώνα.
Η σημερινή Κίνα είναι μονοκομματική σοσιαλιστική δημοκρατία που την κυβερνά το ΚΚΚ ως «πολιτικός φορέας των εργατών και των αγροτών».
Είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και ιδρυτικό μέλος αρκετών πολυμερών και περιφερειακών οργανισμών συνεργασίας όπως είναι για παράδειγμα η Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομής,
το Ταμείο του Δρόμου του Μεταξιού, η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης και η Περιφερειακή Συνολική Οικονομική Σύμπραξη, ενώ αποτελεί παράλληλα μέλος των BRICS, της Ομάδας των 8+5,
της Ομάδας των 20, της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού και της Συνόδου Κορυφής της Ανατολικής Ασίας.
Είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο με βάση το ΑΕΠ (σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης), η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία ως προς το ονομαστικό της ΑΕΠ, ενώ ο συνολικός πλούτος της, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος στον κόσμο.
Η οικονομία της χώρας είναι ταχέως αναπτυσσόμενη και ταυτόχρονα είναι ο μεγαλύτερος κατασκευαστής και εξαγωγέας προϊόντων στον πλανήτη. Κατέχει πυρηνικά όπλα, έχει το μεγαλύτερο μόνιμο στρατό στο κόσμο αλλά και τον δεύτερο μεγαλύτερο αμυντικό προϋπολογισμό (μετά τις ΗΠΑ), ο οποίος προσεγγίζει τα 225 δις δολάρια.
Είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγαθών έχοντας μια ταχέως αναπτυσσόμενη οικονομία. Το ΑΕΠ φτάνει τα 16.640 τρις δολάρια και το ΑΕΠ κατά κεφαλήν φτάνει τα 11.819 δολάρια. Ο ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας είναι υψηλός και το 2011 ήταν 9,2%. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας είναι σταθερός από το 1978 με μέσο όρο 8%.
Επίσης, είναι δεύτερη στο κατάλογο βιομηχανικής παραγωγής προϊόντων υψηλής τεχνολογίας από το 2012, σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ.
Αντιπροσωπεύει το 50% του κύκλου εργασιών του ηλεκτρονικού εμπορίου παγκοσμίως το 2019. Η Κίνα είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στη βιομηχανία ηλεκτρονικών αυτοκινήτων, κατασκευάζοντας και αγοράζοντας τα μισά από όλα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα στο κόσμο το 2018. Είναι ο κορυφαίος παραγωγός μπαταριών για ηλεκτρικά οχήματα, καθώς και αρκετών βασικών πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται στη παρασκευή ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Η Κίνα είχε 174 γιγαβάτ σε εγκατεστημένη ισχύ ηλιακής ενέργειας μέχρι το τέλος του 2018, αντιπροσωπεύοντας πάνω από το 40% της παγκόσμιας ισχύος εκείνη την εποχή.
Είναι πρώτη παγκοσμίως στον αριθμό εξαγωγών των λεγόμενων δημιουργικών αγαθών αλλά και πρώτη παγκοσμίως στον αριθμό των βιομηχανικών σχεδιασμών. Οι κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας Huawei και ZTE ήταν οι 2 κορυφαίοι κάτοχοι διεθνών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας το 2017. Εταιρείες τεχνολογίας όπως η Huawei, η Xiaomi και η Lenovo συγκαταλέγονται στους μεγαλύτερους παίκτες στην αγορά τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικών συσκευών και υπολογιστών. Από τους 500 ισχυρότερους υπερυπολογιστές οι 230 βρίσκονται στην Κίνα.
Το 2013 ήταν η μεγαλύτερη αγορά βιομηχανικών ρομπότ στο κόσμο και την περίοδο 2019-21, το 45% των νεοεγκατεστηθέντων βιομηχανικών ρομπότ στο κόσμο εγκαταστάθηκε σε κάποιο κινεζικό εργοστάσιο.
Ακόμη, το κινεζικό διαστημικό πρόγραμμα είναι ένα από τα πιο ενεργά στον κόσμο.
Το 2020 η Κίνα ήταν δεύτερη χώρα στο κόσμο, μετά τις ΗΠΑ, ως προς τον συνολικό αριθμό δισεκατομμυριούχων και εκατομμυριούχων, έχοντας στο έδαφος της 698 Κινέζους δισεκατομμυριούχους και 4.4 εκατομμύρια εκατομμυριούχους. Το 2019, ξεπέρασε τις ΗΠΑ στον αριθμό των ανθρώπων με περιουσία άνω των 110.000 δολαρίων, σύμφωνα με την παγκόσμια έκθεση πλούτου της Credit Suisse. Στην Κίνα βρίσκονται 5 από τις 10 μεγαλύτερες πόλεις ως προς τη συγκέντρωση δισεκατομμυριούχων (το Πεκίνο, η Σαγκάη, το Χονγκ Κονγκ, το Σενζέν και η Καντώνα), ο μεγαλύτερος αριθμός από κάθε άλλη χώρα. Η Κίνα είχε 85 γυναίκες δισεκατομμυριούχους τον Ιανουάριο του 2021, εκ των οποίων οι 24 έγιναν δισεκατομμυριούχοι το 2020. Τα δύο τρίτα των γυναικών δισεκατομμυριούχων ζουν στη Κίνα. Τέλος αποτελεί την σημαντικότερη αγορά της Ferrari εδώ και σχεδόν μια δεκαετία (η κινεζική εταιρεία Nanjing motors συνεργάζεται και με την ομάδα F1 της Ferrari).
Επίσης η Κίνα έχει τη μεγαλύτερη μεσαία τάξη στον κόσμο με μέγεθος 400 εκατομμύρια άτομα το 2018. Το 2020, μια μελέτη του Ινστιτούτου Μπρούκινγκς προέβλεψε ότι η μεσαία τάξη της Κίνας θα έχει μέγεθος 1.2 δισεκατομμυρίων ανθρώπων το 2027 !
Η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας είναι μέλος του ΠΟΕ και είναι η μεγαλύτερη εμπορική δύναμη στον κόσμο, με εμπόριο ύψους 4.62 τρις δολαρίων (το 2018). Τα συναλλαγματικά της αποθέματα έφτασαν τα 3.1 τρις δολάρια το 2019, τα μεγαλύτερα με διαφορά στο κόσμο. Το 2012, η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος αποδέκτης άμεσων ξένων επενδύσεων στον κόσμο, με 253 δις δολάρια να επενδύονται τη χρονιά αυτή στο έδαφος της.
Οι Κινέζοι επιχειρούν ελεύθερα σε όλο τον πλανήτη και σε όλο το φάσμα του εμπορίου και υπηρεσιών. Αν το κράτος έχει κάποιον αντίκτυπο στις δραστηριότητες αυτές, είναι σίγουρα υποστηρικτικός και στρατηγικός και καθόλου ανασταλτικός. Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν ασφαλώς το προφίλ ενός κομμουνιστικού κράτους.
Η Κίνα έχει επενδύσει τεράστια ποσά σε οπλικά συστήματα και στις ένοπλες δυνάμεις εν γένει. Έχει πολύ σκληρή πολιτική σχετικά με τα εθνικά συμφέροντά της και ετοιμάζεται ακόμη και για πολεμική σύγκρουση για τον έλεγχο της Ταιβάν.
Και πως δικαιολογείται άραγε κάποιος, να αρνείται σε ένα τέτοιο κράτος τον έλεγχο ενός νησιού με κινεζικό πληθυσμό, μόλις 130 χιλιόμετρα μακριά, όταν π.χ. οι ΗΠΑ κατέχουν την Χαβάη που απέχει 3.700 χιλιόμετρα από την Αμερική;
Η κυβέρνηση πάντως διατείνεται ότι είναι κομμουνιστική και φυσικά τα στελέχη της είναι από το ΚΚΚ. Οι πολιτικές ελευθερίες στην Κίνα δεν μπορούν να συγκριθούν με κάποιου δυτικού κράτους και η κρατική επιρροή είναι διάχυτη στην κοινωνία.
Είναι όμως τελικά κάποιο τέτοιο κράτος κομμουνιστικό; Είναι τουλάχιστον πολιτικά σχιζοφρενικό να είσαι κομμουνιστής, καπιταλιστής και εθνικιστής μαζί.
Από την άλλη μεριά, στην Ε.Ε. για παράδειγμα, η πλειονότητα των στελεχών προέρχονται από την αριστερά ή την ευρύτερη αριστερά. Οι περισσότερες κυβερνήσεις δηλώνουν «προοδευτικές και φιλελεύθερες». Τα κράτη είναι σαφώς καπιταλιστικά δομημένα, αλλά το πολιτικό κλίμα είναι διεθνιστικό, αυταρχικό, προωθεί την μαζικοποίηση και προσπαθεί να ελέγξει και να χειραγωγήσει τις μάζες με τον φόβο. Τελικά, έχει ολοφάνερα αριστερή πρακτική, παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε. με ψήφισμά της έχει χαρακτηρίσει τον κομμουνισμό εγκληματική ιδεολογία.
Έχουν άραγε ακόμη την ίδια έννοια στην εποχή μας τα πολιτικά ονόματα, έχουν τον ίδιο συμβολισμό τα πολιτικά σύμβολα, έχουν την ίδια ιδεολογική βάση τα πολιτικά συστήματα του 21ου αιώνα με τους προγόνους των του 19ου και 20ου ;
Μήπως πρέπει να εμβαθύνουμε περισσότερο στην τρέχουσα πολιτική ιδεολογία και εφαρμοσμένη πρακτική των μεγάλων δυνάμεων, όπως οι ΗΠΑ, Ρωσική Ομοσπονδία, Κίνα, Ινδία και να σταματήσουμε να είμαστε προσκολλημένοι σε δόγματα του παρελθόντος, που τελικά δεν μπορούν να βρουν εφαρμογή στο σήμερα, αφού δεν είναι πλέον συμβατά με την πραγματικότητα;
Και επίσης μήπως πρέπει να παύσουμε να καταναλώνουμε σαν ναρκομανείς την έτοιμη, τύπου κονσέρβας, πολιτική διαφώτιση (ουσιαστικά τύφλωση) που μας παρέχουν τα ΜΜΕ, τα οποία δεν είναι φυσικά οργανισμοί που εξασκούν λειτούργημα αλλά πολυεθνικές και ελεγχόμενες εταιρείες κάθε είδους;
Δεν μπορώ εδώ παρά να θυμηθώ τα λόγια ενός κατοίκου του Ανατολικού Βερολίνου, που είχε πει:
«Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, καταλάβαμε, ότι όλα αυτά που μας έλεγαν για τον σοσιαλισμό ήταν ψέματα και όλα εκείνα που μας έλεγαν για τον καπιταλισμό ήταν αλήθεια».
Η εποχή της αθωότητος, έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί. Κατανοώ τους πολίτες που νοιώθουν βαρύ να πασχίζουν για να έχουν πλήρη εικόνα των πολιτικών δρώμενων στην εποχή μας. Αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει πλέον αυτή η πολυτέλεια. Αυτά που διακυβεύονται είναι πολύ σημαντικά. Τα ψέματα είναι πάρα πολλά. Οι πληροφορίες ορδές ολόκληρες. Άλλη μια αυτοκρατορία (όπως τόσες άλλες παλαιότερα) σβήνει. Η ισορροπία δυνάμεων έχει ανατραπεί. Νέος γεωπολιτικός κόσμος αναδύεται. Αλλά αυτές είναι οι παράμετροι που διαμορφώνουν το ιστορικό γίγνεσθαι στις μέρες μας και οφείλουμε να τις κατανοήσουμε και να τις αντιμετωπίσουμε.
Τελικά δεν ξέρω αν είναι κομμουνιστική η Κίνα αλλά, θεωρώ πολύ εύστοχα και προφητικά τα λόγια του Μεγάλου Ναπολέοντος: «Όταν η Κίνα αφυπνίζεται, ο κόσμος τρέμει»
του Αχιλλέως Ξανθάκη
