Η σχέση μεταξύ των δυο μεγαλυτέρων οικονομιών του κόσμου εκτροχιάζεται, τις τελευταίες ημέρες οι δηλώσεις τόσο από την Ουάσιγκτον όσο και από το Πεκίνο γίνονται πολύ πιο επιθετικές και προκλητικές, έτσι ώστε ένας θερμός πόλεμος να θεωρείται πλέον ως μια πιθανή εξέλιξη.
Κατά την διάρκεια του περασμένου έτους οι ΗΠΑ ξεκίνησαν μια πολύπλευρη εκστρατεία για να καταπνίξουν μέσω εμπορικού πολέμου την οικονομική ανάπτυξη της Κίνας, να εξοπλίσουν την Ταϊβάν ως μέρος της στρατιωτικής τους συσσώρευσης στον Ειρηνικό και να εξαπολύσουν μια ρατσιστική εκστρατεία με σκοπό την δαιμονοποίηση της Κίνας μεταξύ του πληθυσμού των ΗΠΑ. Αυτές οι ενέργειες «ήπιας» ισχύος μετατράπηκαν σε φρενήρη δραστηριότητα τον περασμένο μήνα, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατέρριψαν αυτό που η Κίνα ισχυρίστηκε ότι ήταν ένα μη ευέλικτο ερευνητικό μπαλόνι που τελικά καταρρίφθηκε πάνω από τις ΗΠΑ, με φόντο μια ασταμάτητη υστερία των μέσων ενημέρωσης που κατηγορούσαν το Πεκίνο για κατασκοπεία.
Τον Ιανουάριο, ο στρατηγός Mike Minihan, επικεφαλής της Διοίκησης Αεροπορικής Κινητικότητας των ΗΠΑ (Head of Air Mobility Command), έστειλε επιστολή στους υφισταμένους του δηλώνοντας: «Το ένστικτο μου λέει ότι θα πολεμήσουμε το 2025» και προτρέποντας τους να τακτοποιήσουν τις «προσωπικές τους υποθέσεις» στο πλαίσιο της προετοιμασίας για μια σύγκρουση με την Κίνα. Το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότερα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αρχίζουν να μιλούν ανοιχτά για το ενδεχόμενο ενός «πολέμου δύο μετώπων» μεταξύ των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ από τη μία πλευρά και της Κίνας και της Ρωσίας από την άλλη. Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με το ισχύον στρατιωτικό δόγμα των ΗΠΑ, οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις καλούνται να προετοιμαστούν για πόλεμο πλήρους κλίμακας με πυρηνικά οπλισμένους «ομότιμους ανταγωνιστές».
Σε ένα μακροσκελές άρθρο με τίτλο «Οι ΗΠΑ δεν είναι ακόμη έτοιμες για την εποχή της σύγκρουσης ‘’Μεγάλης Δύναμης’’ με την Κίνα και την Ρωσία» (The U.S. Is Not Yet Ready for the Era of ‘’Great Power’’ Conflict With China and Russia), ο Michael R. Gordon, ο διαβόητος προπαγανδιστής που διακινούσε ψευδείς ισχυρισμούς για τα ιρακινά όπλα μαζικής καταστροφής, καταγράφει τα εξής: «Εάν μια σύγκρουση με την Κίνα έδινε στην Ρωσία την αυτοπεποίθηση να αναλάβει περαιτέρω δράση στην Ανατολική Ευρώπη, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους θα έπρεπε να πολεμήσουν έναν πόλεμο δύο μετώπων. Η Κίνα και η Ρωσία είναι και οι δύο πυρηνικές δυνάμεις. Η δράση θα μπορούσε να επεκταθεί στην Αρκτική, όπου οι ΗΠΑ υστερούν έναντι της Ρωσίας σε παγοθραυστικά και λιμάνια, καθώς η Μόσχα εμφανίζεται έτοιμη να καλωσορίσει την βοήθεια του Πεκίνου στην περιοχή».
Τον Φεβρουάριο, η συστημική Wall Street Journal ανέφερε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες σχεδιάζουν να τετραπλασιάσουν τον αριθμό των στρατευμάτων που σταθμεύουν στην Ταϊβάν και να εκπαιδεύσουν απευθείας τα στρατεύματα της στο έδαφος των ΗΠΑ. Την περασμένη εβδομάδα, η Ειδική Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για τον «Στρατηγικό Ανταγωνισμό μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος» πραγματοποίησε την πρώτη της ακρόαση, στην οποία ο Πρόεδρος της επιτροπής Michael Gallagher δήλωσε: «Αυτός είναι ένας υπαρξιακός αγώνας για το πώς θα μοιάζει η ζωή στον 21ο αιώνα, διακυβεύονται οι πιο θεμελιώδεις ελευθερίες μας». (Ως γνωστόν για τις ΗΠΑ «θεμελιώδεις ελευθερίες» είναι η αποδοχή του αμερικανο-ιμπεριαλισμού σε όλες του τις εκφάνσεις).
Στο πλαίσιο της γενικής σκλήρυνσης της στάσης των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα, οι σχεδιασμοί της Ουάσιγκτον στο περιθώριο της οικονομικής πολιτικής κυμαίνονται από μια πλήρη «αποσύνδεση» της αμερικανικής οικονομίας από την Κίνα έως προτάσεις για μεγαλύτερη οικονομική ολοκλήρωση και συνεργασία με τους ηγέτες της Κίνας για την επίλυση εκκρεμών διαφορών. Μεταξύ των δύο πόλων (εχθρότητα έναντι διαχειριζόμενου ανταγωνισμού) βρίσκεται μια σειρά επιλογών που έχουν επιδιωχθεί από διαδοχικές αμερικανικές κυβερνήσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής κυρώσεων σε κινεζικές εταιρείες, απειλών διαγραφής κινεζικών εταιρειών από τα αμερικανικά χρηματιστήρια, επιβολής αυξήσεων δασμών στις αμερικανικές εισαγωγές από την Κίνα και άρνησης αιτήσεων από ορισμένες κινεζικές εταιρείες να επενδύσουν ή να δραστηριοποιηθούν στις ΗΠΑ.
Εν πολλοίς η αμερικανική επιχειρηματική κοινότητα αντιτίθεται σε μια ευρεία αποσύνδεση των δύο οικονομιών. Η Κίνα έχει γίνει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ με βάση την αξία των εισαγωγών. Οι ΗΠΑ εισήγαγαν αγαθά αξίας άνω των 536 δισεκατομμυρίων δολαρίων από την Κίνα το 2022. Ένα ευρύ φάσμα οικονομολόγων προειδοποιεί ότι η ευρεία απο-επένδυση των ΗΠΑ από την Κίνα και οι αυστηροί περιορισμοί στο αμφίδρομο εμπόριο θα μειώσουν σημαντικά την συνολική οικονομική παραγωγή των ΗΠΑ. Μια μεγάλη και άμεση μείωση των αμερικανικών εισαγωγών από την Κίνα θα αύξανε αναμφίβολα το ποσοστό πληθωρισμού στις ΗΠΑ περιορίζοντας την προσφορά αυτών των αγαθών. Τα επιτόκια ενδέχεται να αυξηθούν εάν, ως απάντηση σε μια αποσύνδεση, η Κεντρική Τράπεζα της Κίνας πουλήσει γρήγορα τα σχεδόν 900 δισεκατομμύρια δολάρια σε ομόλογα του Αμερικανικού Δημοσίου που κατέχει από το τέλος του 2022. Σημειώνουμε ότι οι διακρατήσεις αμερικανικών ομολόγων από την Κεντρική Τράπεζα της Κίνας έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια, αντανακλώντας την αντίληψη του Πεκίνου για την αβεβαιότητα στην αμερικανική οικονομία καθώς και εξ αιτίας των γεωπολιτικών εντάσεων στην Νοτιοανατολική Ασία-Ειρηνικό.
Ας εξετάσουμε όμως τι συμβαίνει σήμερα στην αμερικανική κοινωνία, μια κατάσταση που θυμίζει έντονα την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία λίγο πριν επιτεθούν οι Γότθοι το έτος 410. Οι χώροι πρασίνου μπροστά από το Καπιτώλιο και άλλα κτίρια στην Ουάσιγκτον που θυμίζουν αρχαία Ρώμη είναι γεμάτοι από άστεγους και τις σκηνές τους.
Οι Γότθοι της σύγχρονης Αμερικής, ωστόσο, δεν είναι μόνο οι τάξεις που εξαθλιώθηκαν από την παγκοσμιοποίηση. Αντίθετα, είναι κυρίως νεομαρξιστικά κινήματα όπως το Black Lives Matter και το Antifa, καταστροφικές δυνάμεις που μια μέρα εισβάλλουν ταυτόχρονα στις πρωτεύουσες κυρίως για να λεηλατήσουν, υποχωρώντας στα γκέτο τους για λίγους μήνες και να επιτεθούν ξανά όπως οι αντάρτες στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γεγονότα που καθιστούν σαφές γιατί το 43% των Αμερικανών πιστεύουν ότι η χώρα τους κινδυνεύει από εμφύλιο πόλεμο.
Τι συνέβη στην Αμερική τα τελευταία χρόνια για να γίνουν τα πράγματα τόσο άσχημα (ασφαλώς πέραν του εθνικού χρέους που υπερβαίνει τα 31 τρισεκατομμύρια δολάρια); Οι Αμερικανοί έχουν χάσει μια ικανότητα που οι κοινωνιολόγοι αποκαλούν οριζόντια αλληλεγγύη, δηλαδή να επικοινωνούν μεταξύ των κοινωνικών τάξεων, ανεξάρτητα από το πόσο και τι κατέχει κανείς, προκειμένου να επιτύχει «υψηλότερα πράγματα».
Και παρόλο που η επίσημη αφήγηση στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης εξακολουθεί να είναι γεμάτη από φράσεις για την συμμετοχικότητα, την ανοχή, την αποκατάσταση και την ανοικοδόμηση, το αμερικανικό έθνος είναι όλο και πιο βαθιά διαιρεμένο μεταξύ του εσωτερικού της χώρας και των ακτών, μεταξύ των ανθρώπων του μεταβιομηχανικού, εικονικού κόσμου, οι οποίοι δεν ενδιαφέρονται για το πού ζουν επειδή μπορούν να συνεχίσουν να διατηρούν το καθεστώς τους στο πιο απομακρυσμένο χωριό και εκείνων που έχουν παραμείνει προσγειωμένοι και βλέπουν μόνο καταστροφή και μια αργή αλλά σίγουρη κατάρρευση στον νέο, όμορφο κόσμο, τον νέο κόσμο από τον οποίο δεν έχουν λάβει τίποτα.
Το αμερικανικό έθνος είναι «ψεκασμένο», έχει γίνει από καιρό ένα έθνος νομάδων (ή μήπως ήταν πάντα ένα;)
και γίνεται όλο και πιο έντονα ένα έθνος μονάδων (κατά την άποψη του Leibniz), ένα έθνος ανεξάρτητων και αναρίθμητων τρόπων ύπαρξης. Αυτό το πλήθος των μονάδων, ωστόσο, δεν κινείται προς κάποια συνειδητά σχεδιασμένη μακροπρόθεσμη κατεύθυνση (όπως τα μεγάλα ασιατικά έθνη), αλλά απλώς αποσυντίθεται.
Τι μπορεί να αφυπνίσει αυτό το έθνος; Τι μπορεί να το καθοδηγήσει; Η εφεύρεση νέων φύλων, η εφεύρεση νέων κρίσεων και εχθρών ή μήπως η εφεύρεση νέων λέξεων οργουελικής σημειολογίας όπως «ο πόλεμος είναι ειρήνη» (σύνθημα της αντιπροέδρου Καμάλα Χάρις και της πρώην προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι για τον πόλεμο στην Ουκρανία); Σίγουρα τίποτε από αυτά.
Ακριβώς όπως πολλοί κάποτε προέβλεψαν την πτώση της Ρώμης το έτος 410, θα πρέπει σήμερα να κοιτάξουμε ανήσυχα πέραν του Ατλαντικού και να αναρωτηθούμε εάν ο «Μεγάλος Αδελφός» είναι πραγματικά τόσο ισχυρός έναντι της Κίνας ή μήπως η κρίση στις σχέσεις των δυο υπερδυνάμεων μπορεί να οδηγήσει σε πόλεμο ακριβώς επειδή για τις ΗΠΑ κλείνει η «παγίδα του Θουκυδίδη». (Όπως αναφέρει ο πατήρ της επιστημονικής ιστορίας Θουκυδίδης, η πραγματική αιτία του Πελοποννησιακού Πολέμου ήταν «η αύξηση της αθηναϊκής δύναμης και του φόβου που αυτή προκάλεσε στην Σπάρτη»).
Ούτως, όπως η Μόσχα επέλεξε έναν «προληπτικό πόλεμο» εναντίον της Ουκρανίας επειδή η Δύση μετέτρεπε την Ουκρανία σε μεγάλη στρατιωτική δύναμη που θα υπονόμευε την κρατική υπόσταση της Ρωσικής Ομοσπονδίας, ακριβώς το ίδιο μπορεί να συμβεί με την Ουάσιγκτον. Για να γίνουμε πιο κατανοητοί, ίσως και γλαφυροί,
θα ανατρέξουμε στον Τζακ Λόντον. Το 1904 ο Τζακ Λόντον, ο πιο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας της εποχής, στάλθηκε ως δημοσιογράφος για να καλύψει τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ιαπωνίας. Αλλά ήταν η Κίνα, η χώρα που εντυπωσίασε περισσότερο τον Τζακ Λόντον στο ταξίδι του και όχι η Ιαπωνία ή η Ρωσία.
Το 1907 ο Λόντον έγραψε ένα διήγημα με τίτλο «Μια Απαράμιλλη Εισβολή» (Un Unparalleled Invasion), στο οποίο φαντάζεται την μελλοντική οικονομική ισχύ της Κίνας να αμφισβητεί την υπεροχή της Δύσης. Σε αυτό το διήγημα ο Τζακ Λόντον αποκαλύπτει, με υποδειγματικό τρόπο, τον φόβο και την βία της υπεροχής της Δύσης όταν αυτή έρχεται αντιμέτωπη με τον «κίτρινο κίνδυνο». Ο Τζακ Λόντον στο διήγημα του φανέρωσε μια βαθιά αλήθεια, όταν έγραψε ότι «ο δυτικός κόσμος δεν θα επιτρέψει την άνοδο του κίτρινου κινδύνου. Είναι απόλυτα σίγουρο ότι δεν θα επιτρέψει στο κίτρινο και το καφέ να αναπτυχθούν δυνατά και να απειλήσουν την ειρήνη και την άνεση του… Ο δυτικός κόσμος προειδοποιείται, αν δεν είναι οπλισμένος, ενάντια στην πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο». Το «καφέ» για τον Τζακ Λόντον είναι οι λαοί της Αφρικής και Λατινικής Αμερικής που ενωμένοι με το «κίτρινο» αντιπροσωπεύουν την μεγαλύτερη απειλή για την «ειρήνη και την άνεση» της δυτικής καπιταλιστικής εκμετάλλευσης.
Έναν αιώνα μετά, η Κίνα επιδρά και συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής, προσφέροντας επενδύσεις σε υποδομές, εμπορικές συνθήκες και μια εναλλακτική λύση στις ιδιωτικοποιήσεις των δυτικών θεσμών που έχουν δεσμευτεί για την διατήρηση της νεοφιλελεύθερης και νεοαποικιακής τάξης, θεσμών όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ.
Εν όψει της τεράστιας οικονομικής ανάπτυξης της Κίνας τον 20ο και 21ο αιώνα, των πολιτικών συμμαχιών της με την Ρωσία και αρκετές αφρικανικές, λατινοαμερικανικές και ασιατικές χώρες και της προόδου των κινεζικών εταιρειών τεχνολογίας και συστημάτων στρατιωτικών εφαρμογών, οι Ηνωμένες Πολιτείες προετοιμάζονται για πόλεμο κατά της Κίνας, όπως προέβλεψε ο Τζακ Λόντον στο διήγημα «Μια Απαράμιλλη Εισβολή».
Οι ΗΠΑ αντιμέτωπες με την προφανή παρακμή της αμερικανικής οικονομίας και κοινωνίας, ανίκανες να συμβαδίσουν και να ανταγωνιστούν την κινεζική ανάπτυξη, αντιμέτωπες με την φτωχοποίηση του αμερικανικού λαού και με την αδυναμία του αμερικάνικου καπιταλισμού να δώσει συγκεκριμένες απαντήσεις στα επείγοντα παγκόσμια προβλήματα, αντιμέτωπες με τις πολλές εξεγέρσεις που αμφισβητούν με επιτυχία τις νεοαποικιακές επιβολές και τον νεοφιλελευθερισμό, προσφεύγουν στο τελευταίο προπύργιο της αυτοαποκαλούμενης ανωτερότητας τους: Στον πόλεμο.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, οι ΗΠΑ οδεύουν προς μια αλυσίδα γεγονότων που θα οδηγήσουν κατά το μάλλον ή ήττον στο χειρότερο που μπορεί να συμβεί στην ανθρωπότητα, στον πόλεμο μεταξύ πυρηνικών υπερδυνάμεων.
του Γεωργίου Λιναρδή
