Πίσω στον Οκτώβριο του 2000 ο τότε πρόεδρος του Ιράκ Saddam Hussein αποφάσιζε να σταματήσει να δέχεται το αμερικανικό δολλάριο για τις αγοραπωλησίες πετρελαίου της χώρας του και αντιθέτως να αρχίσει να χρησιμοποιεί το ευρώ. Προφανώς ο Hussein ήθελε πρωτίστως να απαγκιστρωθεί από τις γεωπολιτικές πιέσεις του δολλαρίου καθώς και πιθανόν να διέβλεπε ότι ο τότε διπλασιασμός του αμερικανικού χρέους από μόλις πριν μια δεκαετία, δηλαδή από $3.23 τρις το 1990 σε $5.96 τρις το 2000, θα μείωνε την διαχρονική αξία του ως διεθνή αποθετική και συναλλαγματική μονάδα.
Έτσι το 2003 η χώρα του γνώριζε την “ελευθερία” μέσω της στρατιωτικής εισβολής του αμερικανικού στρατού με την κωδική ονομασία “Iraqi Freedom” και τέσσερις μήνες αργότερα το Ιράκ άρχιζε να χρησιμοποιεί πάλι το αμερικανικό δολλάριο για τις συναλλαγές στις εξαγωγές πετρελαίου.
Μεταφερόμαστε το 2002 στην Βενεζουέλα, όπου ο τότε πρόεδρος Hugo Chavez αποφάσιζε κι αυτός να αποδεσμευτεί από την γεωπολιτική αγχόνη του αμερικανικού δολλαρίου. Επεξηγηματικά η Βενεζουέλα ήθελε να αρχίζει να αντικαθιστά ένα μέρος των πωλήσεων των πετρελαϊκών προϊόντων της με ευρώ, με σχέδιο να παραγκωνίσει αργά, διακριτικά και σταθερά το δολλάριο. Βέβαια αυτές οι κινήσεις δεν θα μπορούσαν να μην εξοργίσουν τα σχετικά αμερικανικά συμφέροντα και μια προσπάθεια ανατροπής του Chavez διενεργήθηκε μεν αλλά δεν πέτυχε τον σκοπό της.
Στην Λιβύη τον Μάρτιο του 2009 ο Muammar Gaddafi προσπαθούσε να αντικαταστήσει το αμερικάνικο χάρτινο δολλάριο με το χρυσό δηνάριο, δηλαδή να επαναφέρει την ανταλλαγή χρυσού έναντι πετρελαίου τουλάχιστον για τις χώρες της Αφρικής. Άλλωστε η αρχική συμφωνία της διάθεσης των πετρελαϊκών προϊόντων ήταν ακριβώς η ανταλλαγή τους με χρυσό. Βέβαια αυτό κράτησε από την ημερομηνία της συμφωνίας του Μπρέντον Γουντς στις
22 Ιουλίου 1944 ως το τέλος της την 15η Αυγούστου του 1971.
Αναλυτικά με την συμφωνία του Μπρέντον Γουντς οι ΗΠΑ έπεισαν τους Ευρωπαίους και μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου τους Ιάπωνες καθώς αργότερα και τον ΟΠΕΚ (Οργανισμός Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών) να αποδεχθούν όλοι το αμερικανικό δολάριο ως το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα στη θέση του χρυσού με την υπόσχεση ότι οι ΗΠΑ θα διατηρούσαν το δολάριο τους ως σταθερό νόμισμα.
Η συμφωνία ήταν ότι το αμερικανικό δολάριο θα χρησίμευε ως το διεθνές σημείο αναφοράς έναντι του οποίου θα διαπραγματεύονται όλα τα νομίσματα και τα εμπορεύματα με την ξεκάθαρη κατανόηση ότι το δολάριο ΗΠΑ θα ήταν πλήρως μετατρέψιμο σε χρυσό στα $35,00 ανά ουγγιά troy (1 troy ounce = 31,10 γραμμάρια).
Όμως η Αμερική άρχισε να τυπώνει περισσότερα δολάρια από τα αποθέματα χρυσού για να χρηματοδοτήσει τον πόλεμο στο Βιετνάμ, με αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 1971 ο προέδρος Georges Pompidou να αποστείλει ένα πολεμικό πλοίο στην Νέα Υόρκη με αποστολή την επιστροφή του χρυσού της Γαλλίας που ήταν μέχρι τότε αποθηκευμένος στα θησαυροφυλάκια της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Νέας Υόρκης πίσω στο Παρίσι.
Δυστυχώς η Γαλλία δεν μπόρεσε να ανακτήσει τον χρυσό της και η Αμερική έθεσε ένα παράδειγμα δημόσιας αθέτησης μιας πολύ σημαντικής διεθνούς οικονομικής συμφωνίας.
Μιας και μετά από αυτό το αμερικανικό δολάριο ήταν απλά ακόμη ένα fiat νόμισμα οι ΗΠΑ έψαχναν έναν άλλο τρόπο να σταθεροποιήσουν το δολάριο χωρίς αντίκρισμα στον χρυσό και έτσι υιοθετήθηκε η λύση της αποκλειστικής χρήσης του για τις συναλλαγές των πετρελαϊκών προϊόντων της Σαουδικής Αραβίας. Όπως ήταν αναμενόμενο η θετική απόφαση των Σαουδαράβων παράσυρε και τον υπόλοιπο κόσμο και έτσι το 1973 γεννήθηκε το πετροδολάριο.
Όπως προαναφέρθηκε ο Gaddafi ήθελε ακριβώς να επαναφέρει τον κανόνα του χρυσού τουλάχιστον για τις χώρες της Αφρικής και έτσι λίγα χρόνια μετά, τον Οκτώβριο του 2011 είχε εκτελεστεί με την βοήθεια αμερικανικών drones.
Πόλεμοι των ΗΠΑ
Αρκετοί πόλεμοι των ΗΠΑ έγιναν ακριβώς για να διατηρηθεί η δεσπόζουσα θέση του δολλαρίου ως διεθνές νόμισμα βάσει της υποχρεωτικής χρήσης του ως αντάλλαγμα για πετρελαϊκά προϊόντα. Επιπροσθέτως για την δικαιολόγηση της επιθετικότητας των ΗΠΑ χρησιμοποιηθήκαν αρκετά τεχνάσματα αποπροσανατολισμού, από τις απλές κατηγορίες ότι οι οι πρόεδροι του Ιράκ και της Λιβύης ήταν αισχροί και ότι οι λαοί τους έπρεπε να απελευθερωθούν έως και την χρησιμοποίηση σημαντικών συμβάντων false flag όπως την ψεύτικη επίθεση στους Δίδυμους Πύργους.
Επιπροσθέτως οι ΗΠΑ χρησιμοποίησαν την δεσπόζουσα θέση του δολλαρίου ως γεωπολιτικό όπλο, περιορίζοντας την διάθεση του σε μη-φιλικές χώρες.
Χρέος ΗΠΑ
Το στρατιωτικοβιομηχανικό κατεστημένο (military-industrial complex) των ΗΠΑ σε διαπλεκόμενη συνεργασία με κρατικούς λειτουργούς που παρέμεναν σε σταθερές θέσεις (βαθύ κράτος – deep state) είδε την ευκαιρία να αποκομίσει τεράστια κέρδη από αυτή την κατάσταση. Έτσι οι ΗΠΑ από τους Δίδυμους Πύργους και μετά δημιούργησαν ένα δυσθεώρητο χρέος που σήμερα αγγίζει τα 31 τρις δολλάρια.
Επιπροσθέτως η αύξηση του χρέους των ΗΠΑ σήμαινε λιγότερη φορολογία για τους αμερικανούς πολίτες, γεγονός που δεν τους σήμαινε συναγερμό για αυτή την κατάσταση παρά μόνο πριν από λίγο καιρό με την σημαντική αύξηση της τιμής της βενζίνης και τις εξαγγελίες του Biden για την αύξηση στην φορολογία.
Όμως η συσσώρευση αυτού του χρέους, που έχει ξεπεράσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ, θα πρέπει να συνεχίσει να βρίσκει επενδυτές αλλιώς η οικονομία των ΗΠΑ μπορεί να καταρρεύσει όπως ακριβώς ένα κλασσικό σύστημα Ponzi. Αναλυτικά αυτό χρέος το διακρατούν τρίτες χώρες πετρελαιοπαραγωγές και μη καθώς επίσης και επενδυτές μέσα στις ΗΠΑ (συνταξιοδοτικά ταμεία), αλλά μια πτώση του δολλαρίου θα μπορούσε να δημιουργήσει οικονομικό χάος ιδιάιτερα στις αμερικανικές πολιτείες.
Σε αυτό το σημείο υπάρχουν ανησυχίες για την αντικατάσταση του συμβατικού δολλαρίου με ένα ψηφιακό δολλάριο τύπου CBDC (Central Bank Digital Currency) που ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ελευθερία των συναλλαγών.
BRICS
Πρόσφατα υπήρξε μια εβδομάδα μέγιστων γεωπολιτικών εξελίξεων με τεράστιες συνέπειες για το αμερικανικό δολλάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα:
1. Η Σαουδική Αραβία συνεργάστηκε με την Κίνα για την κατασκευή ενός κινεζικού διυλιστηρίου πετρελαίου για
12,2 δισεκατομμύρια δολάρια και συμφώνησε επίσης να αποκτήσει το 10% ενός κινεζικού διυλιστηρίου πετρελαίου για 3,6 δισεκατομμύρια δολάρια.
2. Η Σαουδική Αραβία συμφώνησε να συμμετάσχει στο Συμβούλιο Συνεργασίας της Σαγκάης ως «εταίρος διαλόγου».
3. Η Κίνα και η Βραζιλία συμφώνησαν να συναλλάσσονται σε δικά τους νομίσματα, παραιτώντας το δολάριο ΗΠΑ.
4. Η Γαλλία και η Κίνα ολοκλήρωσαν επίσης το πρώτο τους εμπόριο LNG με διακανονισμό σε γιουάν, παραγκωνίζοντας ξανά το δολάριο ΗΠΑ.
5. Στις 22 Μαρτίου 2023 η διήμερη συνάντηση του πρόεδρου της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και του Ρώσου ομόλογου του Βλαντίμιρ Πούτιν ολοκληρώθηκε με τον ηγέτη της Κίνας να δηλώνει ότι μαζί οδηγούν μια παγκόσμια γεωπολιτική αλλαγή. Αναλυτικά ο Xi αποφώνησε με την δήλωση ότι αυτή την στιγμή δημιουργούνται αλλαγές όπου όμοιες του δεν έχουν ξαναειδωθεί σε ένα διάστημα εκατό ετών.
Αυτές οι εξελίξεις δυνητικά θα ανατρέψουν το υπάρχον “σύστημα πετροδολλαρίου” που εισήχθη μετά την κατάρρευση του συστήματος του Bretton Woods (1973) και είναι ένας από τους σημαντικότερους μοχλούς πίσω από τον λόγο που το αμερικανικό δολάριο διατηρεί την κατάσταση του ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.
Εάν οι κύριες πετρελαιοπαραγωγές χώρες, ειδικότερα μαζί με τη Σαουδική Αραβία, αρχίσουν να απομακρύνονται από το δολάριο και θελήσουν να αναζητήσουν ένα διαφορετικό πλαίσιο νομισματικών συναλλαγών, τότε αυτό θα μειώσει τη συνολική ζήτηση του αμερικανικού δολλαρίου και θα αυξήσει το κόστος δανεισμού για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στις ΗΠΑ.
Επιπροσθέτως η Σαουδική Αραβία, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία και άλλες χώρες ενισχύουν τις σχέσεις και το εμπόριο αναμεταξύ τους με δραματικό ρυθμό ήδη από τον περασμένο χρόνο. Σημαντικό σημείο είναι η δήλωση της Σαουδικής Αραβίας ότι είναι ανοιχτή να ενταχθεί στις BRICS μαζί με την Τουρκία και την Αίγυπτο.
Μεταξύ άλλων αυτές οι χώρες μαζί με τα μέλη του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) έχουν δηλώσει όλες τις προθέσεις τους για έναν “οδικό χάρτη για τη σταδιακή αύξηση του μεριδίου των εθνικών νομισμάτων στους αμοιβαίους διακανονισμούς” και συμφωνίες για “ενίσχυση του συντονισμού για την ενέργεια
(πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πυρηνική) εξερεύνηση & πολιτική” .
Συμπεράσματα
Συμπερασματικά αυτή την στιγμή η παγκόσμια τάξη αλλάζει ραγδαία. Σήμερα η Ρωσία και η Κίνα δίνουν ένα μεγάλο κτύπημα στην αμερικανική οικονομία. Εάν το δολλάριο αρχίσει να χάνει την αξία του και δημιουργηθεί υπερπληθωρισμός (hyperinflation, δηλαδή αυξήσεις περισσότερο από 50%) στις ΗΠΑ, τότε η χώρα αυτή θα αρχίσει
να έχει τεράστια εσωτερικά προβλήματα διαβίωσης και έννομης τάξης.
Σε αυτή την περίπτωση η Ρωσία και η Κίνα θα έχουν κατανικήσει τις ΗΠΑ οικονομικά, χωρίς να έχουν εκτοξεύσει εναντίον της ούτε μια σφαίρα αποσυρμένου αρκεβούζιου. Με αυτή την εξέλιξη θα έχει αποδειχθεί η περίπτωση όπου το νόμισμα θα είναι πιο ισχυρό από το σπαθί.
του Θεοδώρου Κωστή
