Μια ματιά στο ανθρώπινο, οικονομικό και κοινωνικό κόστος της 20ετούς σύγκρουσης.
Το κόστος δύο δεκαετιών πολέμου στο Αφγανιστάν είναι δύσκολο να μετρηθεί και να κατανοηθεί.
Από την εισβολή το 2001,η λογιστική είναι ζοφερή και επηρεάζει περισσότερες από 30 χώρες σε όλο τον κόσμο, με το μεγαλύτερο βάρος να βαρύνει κατά πολύ τον ίδιο τον αφγανικό λαό.
Οι μάχες επίσης εκτόπισαν εκατομμύρια και κόστισαν πολύ ακριβά από οικονομικής απόψεως, με τρισεκατομμύρια δολάρια να πηγαίνουν σε στρατιωτικές δαπάνες και βοήθεια.
Με τον αφγανικό πόλεμο να έχει πλέον τελειώσει και τους Ταλιμπάν να έχουν τον πλήρη έλεγχο της χώρας, είναι πια δυνατό να αρχίσουμε να μετράμε τις επιπτώσεις της σύγκρουσης στο Αφγανιστάν και πέραν αυτού.
Η Ουάσιγκτον ξόδεψε πάνω από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια για την αφγανική σύγκρουση.
Αυτός ο αριθμός δεν περιλαμβάνει τις πιθανές μελλοντικές δαπάνες και πολεμικό δανεισμό, ούτε τυχόν μελλοντικά έξοδα για τις απαραίτητες υποδομές για τους βετεράνους. Επιπλέον, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι συνέβαλαν οικονομικά σε διεθνή funds και ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στο Αφγανιστάν, αλλά — τουλάχιστον για τις ΗΠΑ — αυτές οι δωρεές ωχριούν σε σύγκριση με τις στρατιωτικές δαπάνες που διατηρούνται όλα αυτά τα χρόνια.
Το πραγματικό οικονομικό κόστος του πολέμου είναι δύσκολο να εξακριβωθεί για τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά είναι χαρακτηριστικό πως το Ηνωμένο Βασίλειο δαπάνησε περίπου 21 δισεκατομμύρια λίρες από το 2001 έως το 2014 — πιο πρόσφατες εκτιμήσεις δεν είναι διαθέσιμες.
Στις ΗΠΑ, το ζήτημα παίρνει διαστάσεις πολιτικής χιονοστιβάδας, με την Γερουσιαστή Nikki Haley να κατηγορεί την κυβέρνηση διότι οι ΗΠΑ άφησαν στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας 85 δις δολαρίων φεύγοντας.
Το ανθρώπινο κόστος για τους Αφγανούς, τους δυτικούς εργαζόμενους σε ΜΚΟ, δημοσιογράφους, για τους στρατιώτες και τις οικογένειές τους, είναι απλά, ανυπολόγιστο. Υπάρχουν εκτιμήσεις των θυμάτων ως άμεσο αποτέλεσμα του πολέμου, αλλά λένε πολύ λίγα για το έμμεσο κόστος της σύγκρουσης: φτώχεια, πείνα, ψυχικές ασθένειες και ισόβιες επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία.
Μεταξύ των συμμάχων, το στρατιωτικό προσωπικό και οι μισθοφόροι («εργολάβοι») των ΗΠΑ υπέστησαν τον μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων, με τους στρατιώτες του Ηνωμένου Βασιλείου, να πεθαίνουν σε μεγαλύτερο αριθμό από άλλα ευρωπαϊκά έθνη.
Οι ίδιοι οι Αφγανοί, ωστόσο, έχουν πληρώσει ακόμη υψηλότερο τίμημα. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα χαρακτήρισε πρόσφατα το Αφγανιστάν «ένα από τα πιο θανατηφόρα μέρη στον κόσμο» για τους πολίτες. Πάνω από 50.000 απώλειες αμάχων, συμπεριλαμβανομένων τραυματισμών και θανάτων, έχουν καταγραφεί από το 2009, όταν η αποστολή του ΟΗΕ στο Αφγανιστάν άρχισε να τηρεί συστηματικά αρχεία. Τα τελευταία χρόνια είχε σημειώσει πτώση, αλλά καθώς ξέσπασε ξανά βία στα τέλη του 2020 και το 2021, οι απώλειες αμάχων αυξήθηκαν και πάλι.
Πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν στο εσωτερικό λόγω της σύγκρουσης στα τέλη του 2020. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι τους πρώτους επτά μήνες του έτους, πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί με τη βία. Περισσότεροι από τους μισούς είναι παιδιά.
Επιπλέον, υπήρχαν σχεδόν 2,6 εκατομμύρια Αφγανοί πρόσφυγες παγκοσμίως το 2020. Ο αριθμός αυτός αφορά μόνο εκείνους στους οποίους χορηγήθηκε διεθνή προστασία, αλλά δεν υπολογίζει εκείνους χωρίς έγγραφα ή εκείνους που εγκαταστάθηκαν στο εξωτερικό για οικονομικούς λόγους και επέλεξαν να μην ζητήσουν ή δεν τους χορηγήθηκε άσυλο.
Η πτώση της Καμπούλ στους Ταλιμπάν αναζωπύρωσε τη συζήτηση για τη μετανάστευση στην Ευρώπη, με ορισμένους πολιτικούς να προειδοποιούν για μια νέα «μεταναστευτική κρίση».
Ωστόσο, οι γειτονικές χώρες, ιδίως το Ιράν και το Πακιστάν, είναι αυτές που δέχτηκαν τους περισσότερους Αφγανούς αιτούντες άσυλο. Επί του παρόντος, το Πακιστάν φιλοξενεί 1,4 εκατομμύρια Αφγανούς πρόσφυγες και άλλοι 780.000 βρίσκονται στο Ιράν, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Επίσης, υπάρχουν άλλες εκτιμήσεις που αναφέρουν ότι οι δυο χώρες φιλοξενούν συνολικά περίπου 5 εκατομμύρια Αφγανούς.
Όλα τα παραπάνω σχηματίζουν ένα πολιτικό – στρατιωτικό – ανθρωπιστικό ψηφιδωτό, πλήρους αποτυχίας.
Είναι πλέον εμφανές πως, όσοι σχεδίασαν, επένδυσαν οικονομικά ή πολιτικά και προώθησαν την Αφγανική σύγκρουση, δεν έφεραν τίποτε περισσότερο από σημαντικότατα οικονομικά πλήγματα, ανυπολόγιστα ανθρωπιστικά προβλήματα, σε όλο τον πλανήτη.
Το ερώτημα είναι αν στις μέρες μας, οι ηγέτες των δημοκρατιών, απολαμβάνουν την πλήρη ασυλία από ευθύνες, όπως παλαιότερα οι απόλυτοι μονάρχες, τους οποίους αντικατέστησε η δημοκρατία ώστε να εξασφαλισθεί η φωνή των λαών και η λογοδοσία των υπευθύνων.
Αχιλλέας Ξανθάκης
