Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης προσέφερε μια μοναδική ευκαιρία για τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ, μια ευκαιρία για να δοκιμάσουν εν τη πράξει την «θεωρία καρδιάς» του Mackinder, τουτέστιν όποιος κυβερνά την Κεντρική Ασία, κυβερνά την Ευρασία και ως εκ τούτου κυβερνά τον κόσμο. Σύμφωνα με αυτή την γεωπολιτική θεώρηση, τα κλειδιά του κόσμου είναι η Μαύρη Θάλασσα, η Κασπία Θάλασσα, τα Ουράνια Όρη και ο μυθικός Δρόμος του Μεταξιού. Δεν είναι μόνο οι φυσικοί πόροι που περιέχουν αυτές οι θάλασσες, οι έρημοι και τα βουνά.
Είναι οι στρατηγικές τοποθεσίες τους, ήτοι νότια της Ρωσίας, δυτικά της Κίνας και βόρεια του Ιράν. Έτσι μετά το 1991, οι ΗΠΑ δεν μπορούσαν να αντισταθούν στον πειρασμό να εισέλθουν στην πίσω αυλή της πανίσχυρης τριανδρίας Ρωσίας, Κίνας, Ιράν.
Η αμερικανική στρατηγική ήταν απλή: Ο έλεγχος των στρατηγικών πόρων της Κεντρικής Ασίας μέσω αποκλεισμού της ανόδου οποιουδήποτε έθνους που θα μπορούσε να αμφισβητήσει την παγκόσμια υπεροχή των ΗΠΑ.
Η στρατηγική αυτή αποδεικνύεται από το έγγραφο «US Defence Planning Guidance» του αμερικανικού Πενταγώνου με χρονολογία 1992. Με το έγγραφο «Οδηγίες Αμυντικού Σχεδιασμού» οι ΗΠΑ θέλουν να αποτρέψουν οποιαδήποτε εχθρική δύναμη από το να κυριαρχήσει σε μια περιοχή της οποίας οι πόροι, υπό ενοποιημένο έλεγχο, θα ήταν επαρκής για την παραγωγή παγκόσμιας ισχύος.
Οι συγγραφείς αυτού του εγγράφου είναι οι Ντικ Τσένι, ο Πολ Γούλφοβιτς και Ζαλμάι Χαλιλζάντ, οι οποίοι είναι γνωστοί ως οι ενορχηστρωτές των επιδρομικών πολέμων του Αφγανιστάν (2001) και του Ιράκ (2003).
Εν παρενθέσει να θυμίσουμε ότι στις Δίκες της Νυρεμβέργης καταδικάστηκαν σε θάνατο, σε ισόβια και σε μακρόχρονη φυλάκιση όλα εκείνα τα μέλη του NSDAP που συνέβαλαν, οργάνωσαν και εκτέλεσαν τον επιδρομικό πόλεμο 1939-1945 που αιματοκύλισε την Ευρώπη.
Οι ίδιοι επαγγελματίες ιμπεριαλιστές συνέχισαν το 1997 την προώθηση της επιθετικής αυτοκρατορικής ατζέντας των ΗΠΑ με το σχέδιο «Project for the New American Century». Στην Δήλωση Αρχών του PNAC αναφέρεται ότι «οι ΗΠΑ έχουν την ευκαιρία να διαμορφώσουν έναν νέο αιώνα που θα είναι ευνοϊκός για τα αμερικανικά συμφέροντα». Το ίδιο έτος εκδίδεται το βιβλίο «The Grand Chessboard» του Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, στο οποίο περιγράφεται πώς οι ΗΠΑ πρέπει να διαχειριστούν την Ευρασία και ειδικότερα την Κεντρική Ασία: «Είναι επιτακτική ανάγκη να μην αναδυθεί κανένας Ευρασιατικός διεκδικητής, ικανός να κυριαρχήσει στην Ευρασία και συνεπώς να αμφισβητήσει την Αμερική».
H ουσία όλων αυτών των σχεδίων και συστάσεων συνοψίστηκαν το 2001 στο έγγραφο «National Energy Policy» του προέδρου Τζορτζ Μπους. Το έγγραφο NEP, το οποίο διαμορφώθηκε από τον τότε αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι και δημοσιοποιήθηκε τέσσερις μήνες πριν την 11η Σεπτεμβρίου (επίθεση Αλ Κάιντα/Δίδυμοι Πύργοι), περιγράφει με ποιόν τρόπο οι ΗΠΑ ήθελαν να εγγυηθούν τις μελλοντικές ενεργειακές τους απαιτήσεις και ταυτόχρονα να περιορίσουν πιθανούς ευρασιατικούς ανταγωνιστές. Συνοπτικά αναφέρεται ότι ο έλεγχος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου της Κεντρικής Ασίας ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων.
Η αξιοποίηση του σχεδίου «NEP» περιλάμβανε την κατασκευή «αντιρωσικών» αγωγών στην Κεντρική Ασία και την απαίτηση οι πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της περιοχής να μετατραπούν σε αντιρωσικές Δημοκρατίες.
Έτσι το Αζερμπαϊτζάν και η Γεωργία έπρεπε να στραφούν εναντίον της Μόσχας, καθώς η ευκολότερη αντιρωσική χάραξη αγωγών από το πλούσιο σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο Αζερμπαϊτζάν ήταν μέσω Γεωργίας προς την Τουρκία. Σύμφωνα με το «ΝΕΡ» οι αγωγοί που φτάνουν στην Τουρκία ουσιαστικά βρίσκονται στα χέρια του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, σε αντίθεση με οποιαδήποτε πιθανή συμμαχία της Κεντρικής Ασίας.
Ο μηχανισμός πίεσης για την εφαρμογή των σχεδίων «US Defence Planning Guidance», «Project for the New American Century» και «National Energy Policy» ήταν οι μυστικοί πολεμιστές των ΗΠΑ ή άλλως οι τζιχαντιστές, οι οποίοι όντας στρατολογημένοι υπέρ των συμφερόντων της Ουάσιγκτον πολεμούσαν παντού στην Κεντρική Ασία τα ρωσικά συμφέροντα. Ήδη από τις αρχές του 1980 η κρυφή αυτή στρατιωτική μηχανή των ΗΠΑ πολεμούσε στο Αφγανιστάν (Μουτζαχεντίν/Οσάμα Μπιν Λάντεν) εναντίον των Σοβιετικών εισβολέων, στο πλαίσιο της επιχείρησης της CIA «Operation Cyclone». Ιθύνων νους αυτής της επιχείρησης ήταν ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Μπρεζίνσκι επί προεδρίας Τζίμι Κάρτερ (1977-1981).
Στις αρχές του 1990 όταν το Αζερμπαϊτζάν ενεπλάκη σε μάχες με την Αρμενία για την αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι μισθοφόροι τζιχαντιστές της Ουάσιγκτον πολέμησαν για το Αζερμπαϊτζάν. Οι τζιχαντιστές που συνδέονται με την «Επιχείρηση Κυκλώνας» πολέμησαν επίσης στην Τσετσενία και το Νταγκεστάν την δεκαετία του 1990 για την απόσχιση από την Ρωσική Ομοσπονδία των δυο αυτών πλθυσμιακά κατά πλειοψηφία μουσουλμανικών επαρχιών. Η απόσχιση αυτών των επαρχιών θα παρεμπόδιζε την ροή πετρελαίου μέσω αυτού του στρατηγικού τμήματος της Ρωσίας.
Η κυνική χρήση του σουνιτικού Ισλάμ από τους επαγγελματίες ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας και γύρω από την Κασπία Θάλασσα έδωσε στην σουνιτική Τουρκία πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτούς τους σχεδιασμούς, η ωμή πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία χρίσθηκε αντιπρόσωπος των ΗΠΑ στην Κεντρική Ασία.
Η Τουρκία έχοντας εθνοτική, πολιτιστική και θρησκευτική συγγένεια με την Κεντρική Ασία καταχωρήθηκε από την Ουάσιγκτον ως η πίσω αυλή για την είσοδο σε αυτή την περιοχή, μια αυλή που μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν άνετα προσπελάσιμη.
Την δεκαετία του 1990 η Τουρκία ήταν για τις ΗΠΑ το καίριο μουσουλμανικό κράτος και ουσιαστικά ο συνδετικός κρίκος μεταξύ της Ουάσιγκτον και της Κασπίας ζώνης. Η Ουάσιγκτον για να «φυτέψει» στην περιοχή τα συμφέροντα της ώθησε την νατοϊκή Τουρκία να αγκαλιάσει πολιτικά το Ισλάμ της περιοχής στρεφόμενη προς την Κεντρική Ασία, οδηγώντας την σε μια αντίφαση της κοσμικής της παράδοσης. Αυτή η χρήση του Ισλάμ για γεωπολιτικούς λόγους είχε λειτουργήσει θαυμάσια για την Ουάσιγκτον στο Αφγανιστάν την δεκαετία του 1980 εναντίον του σοβιετικού στρατού, τα ίδια σχέδια μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποσταθεροποιήσουν ό,τι απέμενε από την Σοβιετική Ένωση την δεκαετία του 1990 και για να αντιμετωπίσουν την κινεζική επιρροή στην Κεντρική Ασία.
Στο τέλος του βιβλίου του «Η Μεγάλη Σκακιέρα» ο Μπρεζίνσκι τονίζει: «Η Αμερική πρέπει να ελιχθεί και να χειραγωγήσει προκειμένου να αποτρέψει την εμφάνιση ενός εχθρικού συνασπισμού στην Ευρασία… Το πιο άμεσο καθήκον είναι να βεβαιωθείτε ότι ο όποιος συνδυασμός κρατών δεν θα αποκτήσει την ικανότητα να αποβάλλει τις ΗΠΑ από την Ευρασία…». Πέρασαν 24 χρόνια από την έκδοση του βιβλίου και μπορούμε μετά παρρησίας να συμπεράνουμε ότι οι χειρότεροι φόβοι του Μπρεζίνσκι έχουν γίνει πραγματικότητα.
Ένας ευρασιατικός συνασπισμός κρατών έχει ήδη προκύψει που προκαλεί επιτυχώς τις ΗΠΑ στην καρδιά της Ευρασίας. Ευρασιατικά ιδρύματα όπως ο «Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης» (SCO) που ιδρύθηκε το 2001, η «Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων και Υποδομών» (AIIB) που ιδρύθηκε το 2016, η πρωτοβουλία «Belt and Road Initiative» που ξεκίνησε το 2013 (ο νέος «δρόμος του μεταξιού»), η «Σύμβαση για το Νομικό Καθεστώς της Κασπίας Θάλασσας» που υπεγράφη το 2018 (Συμφωνία του Aqtau) είναι δηλώσεις ευρασιατικής συνεργασίας και ανεξαρτησίας που αποκλείουν την αμερικανική κυριαρχία και απομακρύνουν τους επαγγελματίες ιμπεριαλιστές από την Κεντρική Ασία.
Η ανασημασιοδότηση της πολιτικής της Άγκυρας όσον αφορά τις ΗΠΑ και την Δύση γενικότερα, η διαφαινόμενη τροχιά της προς την Ρωσία συγκλονίζει αποφασιστικά το φιλοαμερικανικό οικοδόμημα της περιοχής και την Τουρκία ως «κομβικό κράτος» των αμερικανικών συμφερόντων στην Κεντρική Ασία. Ο «παντουρκισμός» που μέσω αυτού η Ουάσιγκτον ήθελε να ελέγξει εθνοτικά συγγενείς χώρες της Κεντρικής Ασίας προς την Τουρκία (Αζερμπαϊτζάν, Ουζμπεκιστάν, Κιργισία, Τουρκμενιστάν) ουσιαστικά ανήκει πλέον ως περιουσιακό στοιχείο εξ ολοκλήρου στην Άγκυρα, το δακτυλικό αποτύπωμα των ΗΠΑ στην στροφή της Τουρκίας προς Ανατολάς, προς την Κεντρική Ασία, δεν είναι πλέον ανιχνεύσιμο.
Η γεωπολιτική πορεία του «σκακιστή» που προσπάθησε να επιβάλλει την κυριαρχία του στην Κεντρική Ασία, ως μέρος ενός ιμπεριαλιστικού σχεδίου απομόνωσης της Ρωσίας, αλλά όλο περισσότερο και της Κίνας, αποδείχθηκε ότι ήταν αρνητική. Το μόνο που κατάφερε ο «σκακιστής» ήταν η άνοδος του ισλαμικού φονταμενταλισμού, η ανάπτυξη του οργανωμένου εγκλήματος και του εμπορίου ηρωίνης και η ενδυνάμωση διεφθαρμένων ηγετών.
Η αποτυχία των ΗΠΑ να κυριαρχήσουν στην Κεντρική Ασία, η αποτυχία τους να πάρουν τα πολυπόθητα «κλειδιά» για να ξεκλειδώσουν την πίσω αυλή της τριανδρίας Ρωσίας, Κίνας και Ιράν επαναπροσδιορίζει το παγκόσμιο γεωπολιτικό γίγνεσθαι. Το σίγουρο είναι ότι o «Αμερικανικός εξαιρετισμός» (American exceptionalism) είναι ξεπερασμένος και ότι οι επαγγελματίες ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ παίρνουν σειρά για το χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Γ. Λιναρδής
