Υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις για το προφίλ της ηγεσίας, γενικώς όλες συγκλίνουν και σε κάθε περίπτωση, ορισμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά θεωρούνται αδιαπραγμάτευτα, από κάθε θεωρία.
Σεμνότητα
Όταν βρίσκεσαι στην κορυφή μιας πυραμίδας εξουσίας, ενός οργανισμού, μιας επιχειρήσεως ή γενικώς μιας ομάδος ανθρώπων και όλοι κοιτούν προς το μέρος σου για καθοδήγηση και έμπνευση, είναι πολύ εύκολο να πιστέψεις ότι η «ηγεσία» έχει να κάνει με εσένα.
Αυτό είναι πολύ κοινό σφάλμα, που οδηγεί σε παραπλανητική και τελικά καταστροφική νοοτροπία.
Αυτό το κοινότυπο σφάλμα, ξεχωρίζει τους περιστασιακούς από τους αληθινούς, τους πηγαίους ηγέτες.
Η πραγματικότητα είναι εντελώς ανάποδη. Η «ηγεσία» δεν είναι για εσένα, αλλά για τους ανθρώπους γύρω σου κι εκείνους που θα σε ακολουθήσουν γενικότερα. Πρέπει να αφουγκράζεσαι τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, να βλέπεις τις ανησυχίες τους και να εστιάζεις στο δικό τους καλό και όχι στον εαυτό σου, στις ιδέες και στο κύρος σου.
Αν μπορέσεις να ανταποκριθείς σε αυτά, τότε οι άνθρωποι θα παραβλέψουν το ατομικό τους συμφέρον και θα σε ακολουθήσουν. Θα στηρίξουν με την σειρά τους, εσένα, τις ιδέες και το κύρος σου. Τότε και μόνον τότε, θα έχουν αξία αυτά τα τρία.
Επικοινωνία
Η καλή επικοινωνία είναι κρίσιμη για κάθε ανθρώπινη σχέση. Είτε πρόκειται για οικογένεια, πελάτες, συναδέλφους, υποστηρικτές, η ξεκάθαρη και συνεπής επικοινωνία δημιουργεί εμπιστοσύνη, βελτιώνει την παραγωγικότητα και διασφαλίζει ότι η εργασία γίνεται σωστά και οι στόχοι επιτυγχάνονται.
Καλή επικοινωνία σημαίνει βεβαίως ότι πρέπει να είσαι το ίδιο καλός ομιλητής όσο και ακροατής.
Πρέπει να σχεδιάζεις αλλά και να επιτυγχάνεις ότι υπόσχεσαι. Πολλές οι λεπτομέρειες και οι πτυχές της πετυχημένης επικοινωνίας, αλλά ο κεντρικός στόχος είναι να είναι αποτελεσματική και συνεπής. Το ψέμα έχει κοντά πόδια, ιδιαίτερα στις μέρες μας, που η πληροφόρηση (και η παραπληροφόρηση) κινούνται με ταχύτητες αστρονομικές.
Εμπιστοσύνη
Η εμπιστοσύνη είναι ζωτικής σημασίας για την ηγεσία και δεν είναι κάτι που συμβαίνει τυχαία. Ο ηγέτης πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Για να το πετύχει αυτό πρέπει να ασκήσει τις δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν (επικοινωνία με σαφήνεια, να ακούει την γνώμη των άλλων, να διαβιεί συνεπώς προς τις προσδοκίες που δημιούργησε).
Αλλά η εμπιστοσύνη είναι αμφίδρομη. Αν ο ηγέτης δεν δείξει ότι εμπιστεύεται τους ανθρώπους του, τότε μειώνει την ικανότητά τους να εργασθούν δίνοντας τον καλύτερο εαυτό τους και τους εμποδίζει να τον εμπιστευτούν κι εκείνοι.
Ο ηγέτης δεν πρέπει να είναι συγκεντρωτικός σε βαθμό που να προσπαθεί να ελέγχει τις λεπτομέρειες.
Πρέπει να αναγνωρίζει τις καλές ιδέες και λύσεις των άλλων, ακομπλεξάριστα. Ο καλός ηγέτης δίνει χώρο στους συνεργάτες του να κάνουν το καλύτερό τους χωρίς να κοιτάει πάνω από τους ώμους τους.
Στο τέλος θα κάνουν όλοι περισσότερα.
Καινοτομία
Είναι εύκολο να κολλήσεις σε οικεία μοτίβα. Κάτι τέτοιο δίνει την ψευδαίσθηση της ασφάλειας.
Η καινοτομία είναι κι αυτή ένα ποιοτικό στοιχείο της ηγεσίας. Καθορίζει τον ξεχωριστό ηγέτη, από τον τυχαίο ή τον κληρονομικό.
Ο καθένας μπορεί να ακολουθήσει την πεπατημένη και να μην ξεχωρίσει. Ένας ηγέτης με όραμα, πρέπει να καινοτομήσει και να δείξει στους άλλους τον δρόμο, αλλιώς ολόκληρη η οργάνωση θα γλιστρήσει σε εφησυχασμό και θα λιμνάσει.
Ψυχραιμία
Ο καλός ηγέτης, είναι εκείνος που δεν χάνει την ψυχραιμία του όταν όλα γίνονται δύσκολα. Πως το καταφέρνει αυτό; Το καταφέρνει επειδή έχει εξασκήσει όλα τα παραπάνω που ανέφερα κι επειδή διαβιεί σκεπτόμενος τα μελλοντικά προβλήματα χωρίς να εφησυχάζει.
Έτσι είναι πάντοτε προετοιμασμένος καλύτερα από τους υπόλοιπους, για την αντιμετώπισή των αναμενόμενων και μη, προβλημάτων.
Ο καλός, συνεχής και ευέλικτος σχεδιασμός είναι απαραίτητος για να μπορείς να διατηρείς τον έλεγχο των εξελίξεων και την προσωπική ψυχραιμία σου. Αλλά κανένα σχέδιο δεν επιτυγχάνει απόλυτα και όλα μπορούν να ανατραπούν. Ο ηγέτης οφείλει να το γνωρίζει αυτό και να είναι πάντοτε σε ετοιμότητα να στηρίξει και να καθοδηγήσει το ανθρώπινο δυναμικό του σε ασφαλή νερά, μπροστά στην κάθε αναπάντεχη κακοκαιρία.
Αυτό και η δυνατότητα να χαράσσει ορθή πορεία ήταν και είναι οι βασικότερες ιδιότητες του καλού καπετάνιου, που ανέκαθεν ήταν υπεύθυνος για τις ζωές του πληρώματός του και την μακρά διάρκεια αξιοπλοΐας του σκάφους του.
Με μία φράση, η ηγεσία αποφέρει ευθύνες κι όχι προνόμια.
του Αχιλλέως Ξανθάκη
