Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΥΠΕΡ-ΥΠΕΡΗΧΗΤΙΚΩΝ ΟΠΛΩΝ

Από τότε που η ιστορία έχει καταγράψει πολέμους μεταξύ των εθνών, η ταχύτητα ήταν ένας βασικός παράγοντας στην εξέλιξη της μάχης. Η ταχεία συγκέντρωση και ανάπτυξη της στρατιωτικής δύναμης βοηθά τα μέγιστα στην υπερίσχυση ενός αντιπάλου και στην αποφυγή ενός δαπανηρού πολέμου φθοράς, μια προσέγγιση που με επιτυχία εφάρμοσαν οι Γερμανοί στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Blitzkrieg) και οι Αμερικανοί στον πόλεμο κατά του Ιράκ το 2003 (shock and awe).

H ανάπτυξη υπερ-υπερηχητικών (hypersonic) όπλων, πυραυλικά οχήματα που πετούν με πενταπλάσια και άνω ταχύτητα του ήχου (5 Mach), αλλάζει στον 21ο αιώνα το σκεπτικό της μάχης και της αποτροπής, αφού οι ταχύτητες 5-10 Mach (περίπου 6.000 έως 12.000 χλμ/ώρα) των υπερηχητικών οπλικών συστημάτων καθιστούν τον εντοπισμό και την αναχαίτηση τους σχεδόν αδύνατη. Με το χρονικό διάστημα μεταξύ εκτόξευσης και άφιξης στον στόχο να είναι ολίγα λεπτά, η εισαγωγή αυτών των όπλων στα οπλοστάσια αυτών που τα κατέχουν είναι προφανώς μεγίστης στρατηγικής σημασίας.

Τα hypersonic πυραυλικά οχήματα καθιστούν τις τρέχουσες άμυνες αιχμής σε μεγάλο βαθμό αναποτελεσματικές, αυτό σημαίνει ότι μετατοπίζουν δυνητικά την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων και δημιουργούν ένα κενό δυνατοτήτων. Τα υπερ-υπερηχητικά πυραυλικά οχήματα μεταφέροντας πυρηνικές ή συμβατικές κεφαλές επιτρέπουν μεγαλύτερη εμβέλεια, μεγαλύτερη επιβίωση και ταχύτερη απόκριση.
Σε σύγκριση με τους διηπειρωτικούς πυραύλους ICBM (Intercontinental Ballistic Missile) και τους πυραύλους cruise, η ταχύτητα των hypersonic πυραύλων υπερβαίνει κατά πολύ εκείνη των ICBM και υπερβαίνει κατά πολύ την ευελιξία των cruise.
Τα αμυντικά συστήματα θα πρέπει να καθορίσουν την προέλευση μιας εκτόξευσης εντός ολίγων δευτερολέπτων, προκειμένου η αντιμετώπιση να έχει έστω ισχνή πιθανότητα επιτυχίας.

H Ρωσία και η Κίνα έχουν ξεπεράσει στο τομέα των υπερ-υπερηχητικών όπλων τις ΗΠΑ, γεγονός που συμμερίζονται πολλοί στρατιωτικοί ειδήμονες της Δύσης. Πρόσφατα ο υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Michael Griffin (κυβέρνηση Τραμπ), υπεύθυνος για θέματα Έρευνας και Τεχνολογίας, δήλωσε ότι η χώρα του πρέπει να διοχετεύσει περισσότερα χρήματα στην υπερ-υπερηχητική τεχνολογία, αν θέλει να κλείσει το χάσμα που έχει δημιουργηθεί με τους αντιπάλους.

Ο ρωσικός πύραυλος Kinzhal, ο οποίος αναπτύσσει ταχύτητα 10 Mach, έχει χαρακτηριστικά ελιγμών σε συνάρτηση της ταχύτητας που κάνουν αδύνατη την αντιμετώπιση του από τα αντιπυραυλικά συστήματα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Ο Kh-47M2 Kinzhal προορίζεται κυρίως να αντιμετωπίσει το αντιπυραυλικό σύστημα άμυνας THAAD (Terminal High Altitude Area Defence) και το σύστημα Aegis, από μια ταχέως μεταβαλλόμενη πλατφόρμα εκτόξευσης όπως είναι το Mig-31 που αναπτύσσει ταχύτητα 3 Mach. Επίσης ο hypersonic αυτός πύραυλος μπορεί να καταστρέψει αεροπλανοφόρα, εκτοξευόμενος από αποστάσεις που δεν δίνουν την δυνατότητα αντίδρασης και ικανής αναχαίτισης. Το ρωσικό πυραυλικό όχημα Avangard (Advance Guard) αναπτύσσει ταχύτητα έως 20 Mach, ουσιαστικά πρόκειται περί μιας υπερ-υπερηχητικής ιπτάμενης κεφαλής (hypersonic glider) που ενσωματώνεται στους διηπειρωτικούς πυραύλους RS-28 Sarmat.

Ο Sarmat θέτει σε επιθυμητή τροχιά την εξαιρετικά ευέλικτη ιπτάμενη κεφαλή Avangard, η οποία αναπτύσσοντας ταχύτητα έως 24.500 χλμ/ώρα κατευθύνεται προς τον επιλεγμένο στόχο, διαπερνώντας οποιοδήποτε υφιστάμενο ή μελλοντικό σύστημα αντιπυραυλικής ασπίδας. Η χρήση σύνθετων υλικών και μετα-υλικών επιτρέπει στο Avangard να αντέχει σε θερμοκρασίες έως 2.000 βαθμούς Κελσίου, κάτι που επιτρέπει την επανείσοδο του από υψηλές τροχιές στην ατμόσφαιρα.

Η ιπτάμενη κεφαλή Avangard πέραν της συμβατικής γόμωσης μπορεί να φέρει και πυρηνική των 150 χιλιοτόνων έως 1 μεγατόνο (η πυρηνική βόμβα στην Χιροσίμα ήταν απόδοσης 20 χιλιοτόνων περίπου). Το ρωσικό πολεμικό ναυτικό ήδη εξοπλίζεται με τον υπερ-υπερηχητικό αντιπλοϊκό πύραυλο 3M22 Zirkon ο οποίος αναπτύσσει ταχύτητα 5 Mach, έχει εμβέλεια 400χλμ. και φέρει εκρηκτική κεφαλή 300 κιλών.

O κινεζικός υπερ-υπερηχητικός πύραυλος cruise DF-17 που αναπτύσσει ταχύτητα 7 Mach είναι πολύ πιο ταχύς από οποιοδήποτε υφιστάμενο αντιπυραυλικό σύστημα των ΗΠΑ στον Ειρηνικό-Ινδικό, μια ναυτική σύγκρουση στην περιοχή που έχει ορίσει η Κίνα ως Anti Access/Area Denial (A2/AD) θα έχει ως πιθανότατο αποτέλεσμα να καταλήξει ο στόλος των ΗΠΑ στον πάτο της Θάλασσας της Νότιας Κίνας και οι αμερικανικές εγκαταστάσεις ένας σωρός από παλιοσίδερα. Η Κίνα ήδη κάνει επιτυχείς δοκιμές του hypersonic οχήματος WU-14 το οποίο είναι σχεδιασμένο για να εκτοξεύεται από διηπειρωτικούς πυραύλους και θα κατευθύνεται στον στόχο με ταχύτητες 5 έως 10 Mach.

Οι επιτυχίες των ΗΠΑ σε αυτό τον τομέα των εξοπλισμών δεν είναι ενθαρρυντικές.
Το 2011 το Πεντάγωνο δοκίμασε με επιτυχία τον hypersonic πύραυλο AHW (Advanced Hypersonic Weapon), αφού το 2010 είχε αποτύχει με την εκτόξευση του HTV-2 (Hypersonic Technology Vehicle) από διηπειρωτικό πύραυλο, όχημα το οποίο ήταν σχεδιασμένο να αναπτύξει ταχύτητα 20 Mach. Σύμφωνα με πληροφορίες μια πρόσφατη δοκιμή του hypersonic οχήματος X-51A (Wave Rider) της Boeing, το οποίο ανέπτυξε ταχύτητα πάνω από 5 Mach, ήταν επιτυχής. Γεγονός είναι ότι όλες οι προσπάθειες βρίσκονται σε αναπτυξιακό στάδιο και η εισαγωγή υπερ-υπερηχητικών όπλων στο αμερικανικό οπλοστάσιο δεν θα γίνει πριν το τέλος της δεκαετίας.

Η εισαγωγή υπερ-υπερηχητικών οπλικών συστημάτων σε επιχειρησιακή λειτουργία αλλάζει το παγκόσμιο στρατηγικό τοπίο. Οι παράγοντες όπως συμπιεσμένος χρόνος αντίδρασης, αυξημένη επίδραση αποτροπής, αυξανόμενη ασάφεια περί συμβατικής ή πυρηνικής επίθεσης, μειώνουν την στρατηγική σταθερότητα μεταξύ των κρατών, ανεξάρτητα από το αν ή όχι τα κράτη διαθέτουν υπερ-υπερηχητικό οπλοστάσιο.
Η υπερ-υπερηχητική ταχύτητα και η σχεδόν ανύπαρκτη ορατότητα αυτών των οπλικών συστημάτων σε σύγκριση με τους προκατόχους τους, προκαλούν την πιο εμφανή αλλαγή στο στρατηγικό τοπίο.

Οι σημερινοί χρόνοι αντίδρασης για επιθέσεις με βαλλιστικούς πυραύλους κυμαίνονται μεταξύ είκοσι και τριάντα λεπτών της ώρας (π.χ. για μια επίθεση από την Ρωσία στις ΗΠΑ), ως εκ τούτου παρέχεται στις στρατιωτικές και πολιτικές αρχές ένα παράθυρο ευκαιρίας για να αποφασίσουν εντός αυτού του χρονικού πλαισίου.
Με τα υπερ-υπερηχητικά όπλα αυτός ο χρόνος μειώνεται σε ολίγα δευτερόλεπτα (Κίνα-Θάλασσα της Νότιας Κίνας), για μακρινές αποστάσεις (Ρωσία-ΗΠΑ) το πολύ σε πέντε λεπτά της ώρας, και αυτό όταν υπάρχουν εξελιγμένα διαστημικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Εάν δεν υπάρχουν αυτά, σήμερα δεν υπάρχουν, η λήψη των αποφάσεων και η αντίδραση συρρικνώνονται στο ελάχιστο ανθρωπίνως δυνατό.

Για να αντισταθμιστεί, έστω οριακά, αυτή η απώλεια λήψης απόφασης και χρόνου αντίδρασης θα πρέπει να γίνει αυτοματοποίηση αυτών των διαδικασιών μέσω συστημάτων εξελιγμένης τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence), τεχνολογίας που σήμερα βρίσκεται στα σπάργανα. Συνεπακόλουθα αυτό σημαίνει ότι τα αντίποινα μπορεί να διεξαχθούν χωρίς ο αμυνόμενος να γνωρίζει αν η επίθεση γίνεται με συμβατικά ή πυρηνικά όπλα, χωρίς να γνωρίζει αν η επίθεση είναι πραγματική, δεδομένου ότι τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης είναι επιρρεπή σε σφάλματα και ενδέχεται να εκδίδουν προειδοποιήσεις λόγων τεχνητών σφαλμάτων.
Αυτό σημαίνει ότι αυξάνεται εκθετικά ο κίνδυνος κλιμάκωσης και συνεπώς πολέμου. Δηλαδή μειώνεται τόσο η στρατηγική σταθερότητα, όσο και η γεωπολιτική σταθερότητα μεταξύ των κρατών.

Πέραν της ασάφειας λόγω του μειωμένου έως ανύπαρκτου χρόνου αντίδρασης και της ασάφειας αν η επίθεση πραγματοποιείται με συμβατικές ή πυρηνικές κεφαλές, υπάρχει και η αβεβαιότητα του προορισμού της επίθεσης.
Ο στόχος στην περίπτωση των υπερ-υπερηχητικών όπλων, δηλαδή ποια χώρα δέχεται επίθεση, είναι άγνωστος.
Σε σύγκριση με τους βαλλιστικούς πυραύλους των οποίων ο στόχος καθορίζεται από μια φυσική καθορισμένη πορεία, στις πολλαπλές υπερ-υπερηχητικές ιπτάμενες κεφαλές που απελευθερώνονται από τους ICBM oι στόχοι είναι άγνωστοι και πολλοί, καθώς αυτά τα hypersonic οχήματα μπορούν να κάνουν ελιγμούς και να αλλάξει το κάθε ένα από αυτά πορεία κατά την πτήση.

Τέτοιες ασάφειες σχετικά με τις κεφαλές, τους προορισμούς και τους στόχους της πρώτης επίθεσης (first strike) μπορούν να οδηγήσουν στα χειρότερα, ειδικά όταν πρόκειται για τις δυνατότητες δεύτερης επίθεσης-αντιποίνων. Αυτές οι δυνατότητες είναι πρωταρχικοί στόχοι του αμυνόμενου για κάθε πυραυλική εισβολή και τα μόνα εργαλεία του για να ανταποδώσει επαρκώς. Κατά συνέπεια, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων θα πρέπει να λαμβάνουν γρήγορες αποφάσεις υπέρ ή κατά των στόχων αντιποίνων, δεδομένου ότι τα πυρηνικά όπλα είναι όπλα της κατηγορίας «use it or lose it».

Τα υπερ-υπερηχητικά όπλα φέρνουν την επανάσταση στην διοίκηση και τον έλεγχο των στρατιωτικών δυνάμεων και την γεωπολιτική δυναμική. Η απόκτηση κυριαρχίας στην εφαρμογή της υπερ-υπερηχητικής τεχνολογίας έχει σημαντικότατες γεωπολιτικές συνέπειες, δημιουργώντας μια ανισορροπία ισχύος, όπως δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ στην ιστορία του 20ου αιώνα. Η εγγυημένη ικανότητα πρώτης επίθεσης (first strike) ανατρέπει τις τρέχουσες στρατηγικές πυρηνικής αποτροπής και σίγουρα αυξάνει την διεθνή αστάθεια.

Οι μεγάλες δυνάμεις που υστερούν σε αυτό τον τομέα στρατιωτικής τεχνολογίας κινδυνεύουν να εγκλωβιστούν στην «παγίδα του Θουκυδίδη» με οδυνηρές συνέπειες για την ανθρωπότητα.

Γ. Λιναρδής

tweet

🤞 Εγγραφείτε στην λίστα φίλων !

Διακριτική ενημέρωση για σημαντικά άρθρα της Ιστοσελίδας μας

fb-share-icon
Insta
Tiktok