Σας προκαλώ, σας προκαλώ, να βρείτε φωτογραφίες των Ελλήνων στρατιωτών από την εποχή των επιχειρήσεων του Ελληνο-Ιταλικού Πολέμου, στις οποίες να μην χαμογελούν.
Ακόμη και οι τραυματίες στα νοσοκομεία, χαμογελούν…
Εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα, οι άνθρωποι δεν έβγαζαν “selfie” ούτε σήκωναν τις δραστηριότητές τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν υπήρχε δηλαδή εθισμός με τον «πολιτισμό της εικόνας».
Θα περίμενε λοιπόν κάποιος, τα φωτογραφικά αποτυπώματα μιας περιόδου αγώνα για ζωή ή θάνατο, μιας περιόδου κρυοπαγημάτων, ψείρας, σωματικής κούρασης και πόνου, μιας περιόδου ελλείψεων φαγητού και ύπνου, θα περίμενε κανείς να καταγράφουν ανθρώπους ταλαιπωρημένους και σκυθρωπούς. Κι όμως…
Αν κάνουμε σήμερα μιαν αυθόρμητη (κι όχι στημένη) φωτογραφική εκστρατεία στους δρόμους των Αθηνών, εκεί θα καταγραφούν άνθρωποι σκυθρωποί, σκυφτοί και ταλαιπωρημένοι. Στο σήμερα. Στο σήμερα των ανέσεων. Όχι τότε.
Το 1940 οι Έλληνες στρατιώτες, όπως κατέγραψε και το τραγούδι της εποχής: «με το χαμόγελο στα χείλη παν οι στρατιώτες μας εμπρός».
Οι άνδρες εκείνης της εποχής, με το χαμόγελο ντύθηκαν το χακί. Με το χαμόγελο χαιρέτισαν τις γυναίκες, τις μάνες και τα παιδιά τους, με το χαμόγελο ανέλαβαν υπηρεσία σε χιονισμένα χαρακώματα, σε κακοτράχαλα μονοπάτια.
Με το χαμόγελο πολέμησαν τέσσερις ξένους στρατούς (Ιταλούς, Γερμανούς, Αλβανούς, Βούλγαρους).
Με το χαμόγελο αψήφησαν υπερδυνάμεις.
Οι στρατιώτες εκείνης της εποχής έκαναν πράξη αυτό που έγραφε ο Παύλος Μελάς στο γράμμα του προς τους Ευέλπιδες: «να γίνετε άνδρες που πονούν αλλά δεν υποφέρουν».
Και ο φωτογραφικός φακός το αποτύπωσε, για να παίρνουμε εμείς σήμερα μαθήματα.
Εκείνοι δεν δίστασαν να χαμογελάσουν στον θάνατο, στον εχθρό και στην δόξα. Εμείς χάνουμε το χαμόγελό μας, για ένα iphone ή μια bmw.
Μάθημα ζωής το χαμόγελο του στρατιώτη που ταπείνωσε υπερδυνάμεις. Μάθημα ζωής το χαμόγελο που έλιωσε πάγους και χιόνια, που έκοψε πόδια και χέρια, που φόρεσε δάφνες στους άνδρες της εποχής και ιστορική ευθύνη σε όλους εμάς.
Όσο το σκέφτομαι, είμαι σίγουρος ότι όλοι χαμογελούσαν, πάντα.
Χαμογελαστός πρέπει να ήταν κι ο Λεωνίδας όταν είπε το «μολών λαβέ», χαμογελαστός πρέπει να ήταν κι ο Αυξεντίου στην σπηλιά που σκοτώθηκε, χαμογελαστός πρέπει να ήταν κι ο Μπικάκης στην Κύπρο…
Εμείς γιατί χάσαμε το χαμόγελό μας;
Αχιλλέας Ξανθάκης
