Αυτή είναι μια ιστορία δημοσιογράφων, μόλις πενήντα χρόνια πριν.
Και τότε τα ΜΜΕ ήταν στρατευμένα, και τότε εξυπηρετούσαν συμφέροντα.
Και τότε οι ιδιοκτήτες ήταν μια παρέα ολιγαρχών που συναναστρέφονταν με πολιτικά συμφέροντα.
Η ειδοποιός διαφορά όμως ήταν ότι, οι κρατικοί θεσμοί, αν και υπο διάβρωση, λειτουργούσαν. Οι δημοσιογράφοι, αν και υπάλληλοι, είχαν επαγγελματική συνείδηση. Σήμερα, πενήντα χρόνια μετά με λύπη μας βλέπουμε ότι, άπαντες, έχουν καμφθεί και αλωθεί από την διαφθορά και την απαξίωση.
Η εφημερίδα «The New York Times» (ιδρύθηκε το 1851 έχει κερδίσει 130 βραβεία Pulitzer) και η εφημερίδα «The Washington Post» (ιδρύθηκε το 1877, έχει κερδίσει 47 βραβεία Pulitzer) είναι δύο από τις παλαιότερες των ΗΠΑ. Ιδιοκτήτες τους ήταν και είναι, τράπεζες και ιουδαϊκών συμφερόντων lobbies. Τον Αύγουστο του 2013, η Post αγοράστηκε από τον ιδιοκτήτη του Amazon, Jeff Bezos.
Η Washington Post ήταν και η εφημερίδα των δημοσιογράφων Bob Woodward και Carl Bernstein που απεκάλυψαν το σκάνδαλο Watergate (1972), υπεύθυνο για την πτώση του προέδρου Nixon.
Πίσω στο 1971, η εφημερίδα «The New York Times» δημοσίευσε μια άκρως απόρρητη αναφορά για τον πόλεμο του Vietnam, την περίφημη “Report of the Office of the Secretary of Defense Vietnam Task Force» ή ευρέως γνωστή ως «The Pentagon Papers».
Με δυο λόγια η αναφορά αυτή, μεγαλύτερη των 4.000 σελίδων, εξέταζε συνολικά την εμπλοκή των ΗΠΑ στο Vietnam ρίχνοντας ευθύνες σε όλες τις κυβερνήσεις (Eisenhower, Kennedy, Johnson, Nixon) για το ότι γνώριζαν πως ο πόλεμος δεν μπορούσε να κερδηθεί αλλά το απέκρυπταν από τον Αμερικανικό λαό.
Την αναφορά είχε διατάξει ο Robert McNamara, μια εμβληματική φυσιογνωμία της πολιτικής των ΗΠΑ τις δεκαετίες 1950-1970, υπεύθυνος για την οργάνωση πολλών δομών του στρατού, των υπουργείων και των μυστικών υπηρεσιών.
Ο McNamara, είχε χάσει την εμπιστοσύνη του στον πόλεμο του Vietnam και παρήγγειλε αυτή την εκτεταμένη μελέτη, ώστε να μπορέσει να επηρεάσει τα κέντρα αποφάσεων για την λήξη του πολέμου, αλλά η άκρως απόρρητη αναφορά διέρρευσε, προκαλώντας μια τεράστια πολιτική αναταραχή στην αμερικανική κοινωνία, οδηγώντας μεταξύ άλλων και στην παραίτηση McNamara.
Το πρίσμα κάτω από το οποίο θέλω να αναφερθώ σε αυτή την υπόθεση, είναι αυτό της ελευθερίας και αυτονομίας του Τύπου.
Όταν η εφημερίδα «The New York Times» δημοσίευσε την απόρρητη αναφορά, η κυβέρνηση κινητοποίησε την Δικαιοσύνη και απαγόρευσε στην εφημερίδα να συνεχίσει τις δημοσιεύσεις με απειλή φυλάκισης, υπό τον νόμο περί «κατασκοπίας και εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ».
Η ανταγωνίστρια «The Washington Post», θεωρώντας την κίνηση αυτή ευθεία προσβολή στην αυτονομία του Τύπουκαι στην First Amendment (Amendment I) του Συντάγματος των ΗΠΑ που εγγυάται την ελευθερία του Τύπου, άρχισε να δημοσιεύει εκείνη, την άκρως απόρρητη αναφορά, και υπέστη τις ίδιες επιπτώσεις.
Η κυβέρνηση κινήθηκε εναντίον της δικαστικά, την κατηγόρησε με τον ίδιο νόμο και απείλησε με φυλάκιση τους ιδιοκτήτες, εκδότες και δημοσιογράφους.
Φυσικά δεν αντιμετωπίζω το ζήτημα με αφέλεια.
Η ανάγκη προστασίας της ελευθερίας του Τύπου, πιθανότατα δεν ήταν το μόνο κίνητρο, ίσως υπήρχαν και (κρυφά) πολιτικά ή και οικονομικά συμφέροντα που ήθελε η εφημερίδα να στηρίξει, εναντίον της κυβέρνησης Nixon.
Όμως, να σημειώσω εδώ κάτι εξαιρετικά σημαντικό:
Η ιδιοκτησία της εφημερίδας «The Washington Post» αμφιταλαντεύτηκε πολύ πριν αποφασίσει την δημοσίευση της απόρρητης έκθεσης και αυτό που τελικά την ανάγκασε να προχωρήσει, ήταν η απειλή σχεδόν ολόκληρου του δημοσιογραφικού επιτελείου να παραιτηθεί, αν δεν δημοσίευαν τα έγγραφα !!!
Την επομένη ημέρα, τουλάχιστον άλλες δέκα εφημερίδες των ΗΠΑ (μεταξύ των οποίων μεγάλα ονόματα όπως: The St.Louis Post, The Christian Science Monitor, The Tallahassee Democrat, The Boston Globe, The Detroit Free press, The Philadelphia Inquire) δημοσίευσαν την ίδια αναφορά, προκαλώντας ευθέως την κυβέρνηση των ΗΠΑ και υποστηρίζοντας την ελευθερία των δημοσιογράφων, να δημοσιεύουν την αλήθεια.
Η δικαστική διαμάχη με την διαδικασία του κατεπείγοντος, έφθασε σε λίγες ημέρες στο Ανώτατο Δικαστήριο, των ΗΠΑ. Εκεί οι δύο κατηγορούμενες εφημερίδες αθωώθηκαν και η άκρως απόρρητη αναφορά, που εξέθετε τέσσερις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, επετράπη να δημοσιευθεί, αφού αποκάλυπτε ότι οι κυβερνήσεις δεν είχαν πει την αλήθεια στον λαό !!!
Το σκεπτικό της απόφασης από τον Ανώτατο Δικαστή έχει πολύ μεγάλη σημασία, για τότε, αλλά ειδικά για σήμερα. Σήμερα που όλα πολτοποιούνται, προς όφελος μιας παγκοσμιοποίησης που για να επιβληθεί σβήνει τις αξίες και τα ιδανικά, ισοπεδώνει συνειδήσεις και προσωπικότητες.
O Ανώτατος Δικαστής των Ηνωμένων Πολιτειών Justice Hugo Black (πρώην πολιτικός, Γερουσιαστής των Δημοκρατικών) είπε στην απόφασή του:
«Στην Πρώτη Τροπολογία οι Ιδρυτές Πατέρες του Κράτους των Ηνωμένων Πολιτειών, έδωσαν στον ελεύθερο Τύπο την προστασία που πρέπει να έχει για να εκπληρώσει τον ουσιαστικό ρόλο του στη δημοκρατία μας.
Ο Τύπος είναι για να υπηρετήσει τους κυβερνούμενους, όχι τους κυβερνήτες.
Η εξουσία της κυβέρνησης να λογοκρίνει τον Τύπο καταργήθηκε, έτσι ώστε ο Τύπος να παραμείνει για πάντα ελεύθερος να επικρίνει την κυβέρνηση.
Ο Τύπος προστατεύεται, έτσι ώστε να μπορεί να αποκαλύπτει τα μυστικά της κυβέρνησης και να ενημερώνει τον κόσμο. Μόνο ένας ελεύθερος και ανεξέλεγκτος Τύπος μπορεί να εκθέσει αποτελεσματικά την εξαπάτηση στην κυβέρνηση».
Οι αξίες που εφαρμόζει ο καθένας από εμάς, στην επαγγελματική και προσωπική του πολιτεία, είναι κι αυτές που ουσιαστικά, διαμορφώνουν το πολιτικό σύστημα, αλλά και τον βαθμό ποιότητος της κοινωνίας που ζούμε.
Οι προσωπικές επιλογές του κάθε ένα από εμάς, τελικά διαμορφώνουν την ιστορία.
Η αποδοχή από τον Τύπο χρηματικών πακέτων κάθε είδους, είναι δωροδοκία και η ανοχή είναι συνενοχή.
Η διατήρηση των αξιών ως συνδετικό κρίκο στην λειτουργία του κράτους, ξεκινάει και τελειώνει σε κάθε έναν κρατικό λειτουργό, σε κάθε έναν πολίτη ξεχωριστά. Τι ανεχόμαστε, καθορίζει και το τι θα μας επιβάλλουν.
Σημειώστε εδώ ότι ο Ανώτατος Δικαστής Hugo Black ήταν στο παρελθόν πολιτικός και δεν έγινε μετά την απόφασή του, σαν ανταμοιβή.
Είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να κρατάμε τις αξίες μας, αλλά είναι απαράδεκτο τουλάχιστον να μην προσπαθούμε.
“Ο Τύπος είναι για να υπηρετήσει τους κυβερνούμενους , όχι τους κυβερνήτες”.
Κάντε συγκρίσεις, με τότε και τώρα…
Αχιλλέας Ξανθάκης