Η προφανής υποστήριξη της Τουρκίας στην αρμενοαζερική σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ επαναφέρει στο προσκήνιο τον προβληματισμό για την γενικότερα αυξανόμενη πολυδύναμη τουρκική παρεμβατικότητα : Μια συμφωνία για τη διεξαγωγή των πρώτων παλαιστινιακών εκλογών μετά από 15 χρόνια, η οποία κανονίστηκε από την Τουρκία κατέδειξε μια καινοφανή διάθεση συνεργασίας μεταξύ των αντιτιθεμένων ενθέρμων πολιτικών Παλαιστινίων αντιπάλων των «Κατεχομένων Εδαφών», καθώς και ένα νέο διαμεσολαβητικό ρόλο για την Άγκυρα, ενόψει της αναθερμάνσεως των σχέσεων Ισραήλ-Αραβικού Κόλπου.

Στις 23 και 24 Σεπτεμβρίου, συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη υψηλού επιπέδου εκπρόσωποι των παλαιστινιακών κομμάτων Φατάχ και Χαμάς για μια διήμερη συζήτηση που διοργανώθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας ! Μετά τη συνάντηση, ένας εκπρόσωπος της Χαμάς ανεκοίνωσε ότι τα δύο κόμματα - τα οποία έχουν εμπλακεί σε αντιπαραθέσεις για χρονικό διάστημα περισσότερο από μια δεκαετία - συμφώνησαν να ξεκινήσουν προγραμματισμό εκλογών εντός έξι μηνών.

Υπενθυμίζεται ότι η αναπάντεχη εκλογική νίκη της Χαμάς το 2006 έθεσε σε κίνδυνο την πολιτική κυριαρχία που είχε οικοδομήσει μεθοδικά η Φατάχ επί πολλά χρόνια. Έκτοτε, οι δύο πλευρές ενεπλάκησαν σε μιαν έντονη πολιτική διαμάχη, με κομβική αντιπαράθεση το πότε και πώς θα διεξαχθεί ο επόμενος γύρος των εκλογών.
Γιατί όμως ενέχει ουσιώδη σημασία αυτό το γεγονός ; Οι νέες ειρηνευτικές συμφωνίες του Ισραήλ με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν έχουν αυξήσει την κοινή συναίσθηση της Χαμάς και της Φατάχ ότι εγκατελείφθησαν από τους παραδοσιακούς προστάτες του ανεξαρτήτου παλαιστινιακού κράτους. Παρά την έντονη πολιτική αντιπαλότητα τους, τα δύο κόμματα ανησυχούν βαθιά για τη μειωμένη διπλωματική και οικονομική υποστήριξη των Κατεχομένων εδαφών από τα γειτονικά κράτη του Αραβικού Κόλπου, τα οποία παραδοσιακά υπήρξαν σημαντικοί σύμμαχοι των Παλαιστινίων. Αυτό το δρώμενο δημιούργησε ένα σπάνιο περιθώριο συμβιβασμού μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ, με σκοπό την αποφυγή περαιτέρω απομόνωσης από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν και ενδεχομένως και άλλα αραβικά κράτη, καθώς «ομαλοποιούνται» οι δεσμοί αυτών των χωρών με το Ισραήλ.

• Το παλαιστινιακό υπουργείο Οικονομικών αναφέρει ότι από τον Μάρτιο του 2020 δεν έχει λάβει καμία οικονομική βοήθεια από καμία χώρα του Αραβικού Κόλπου
• Επίσης από τις αρχές του 2020 το επίπεδο της συνολικής ξένης βοήθειας που έλαβε η Παλαιστινιακή Αρχή έχει μειωθεί κατά 50%, εν μέρει λόγω της κινήσεως των ΗΠΑ να διακόψουν κάθε βοήθεια προς τους Παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας από τον Φεβρουάριο του 2019

Εν τω μεταξύ η Τουρκία, αξιοποιεί αριστοτεχνικά τη μεταβαλλόμενη περιφερειακή δυναμική που δημιουργήθηκε από τις «συμφωνίες ομαλοποίησης», ώστε να ενισχύσει τα διαπιστευτήριά της ως προασπιστή της παλαιστινιακής υπόθεσης. Η Σαουδική Αραβία, το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που έπαιζαν κάποτε ισχυρό ρόλο στη διαμεσολάβηση μεταξύ της Χαμάς και της Φατάχ, τα τελευταία χρόνια έχουν μειώσει την ενεργό συμμετοχή τους στις παλαιστινιακές πολιτικές υποθέσεις. Το γεγονός αυτό, άφησε συνακόλουθα ένα ικανό κενό επιρροής που τώρα επιδιώκει να το καλύψει η Άγκυρα, όπως αποδεικνύεται από τον επιτήδειο ρόλο της στη φιλοξενία των προσφάτων συνομιλιών οι οποίες οδήγησαν στην «εκλογική συμφωνία».

Η τουρκική κυβέρνηση προφανώς θα συνεχίσει να επιδιώκει να φιλοξενήσει και μελλοντικούς γύρους περαιτέρω «συνομιλιών συμφιλίωσης» μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, καθώς προσπαθεί συστηματικά να αυξήσει την πολιτική της επιρροή και μόχλευση στους Παλαιστινίους, αλλά και να διευρύνει τη δημοτικότητά της στον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο, στον οποίον το ζήτημα της παλαιστινιακής αυτονομίας αποτελεί από πάρα πολύ καιρό μοχλό δραστηριοποίησης και κινητοποιήσεων.
Συνεπώς, στα πλαίσια μιας άρτια δομημένης και λειτουργικής εθνικής διπλωματικής πολιτικής, είναι επιβεβλημένο να παρατηρούμε συστηματικά και να αξιολογήσουμε στο εγγύς ή απώτερο μέλλον :

• Τις πολυαναμενόμενες παλαιστινιακές εκλογές. Οι εκλογές δεν είναι εγγυημένες, καθώς η Χαμάς δήλωσε σαφώς ότι τα δύο κόμματα πρέπει ακόμη να ολοκληρώσουν μια συγκεκριμένη συμφωνία. Ωστόσο, το γεγονός πως η συνάντηση της Κωνσταντινουπόλεως ξεκίνησε την έως τώρα απίθανη συζήτηση (καταργώντας ένα από τα πιο στάσιμα αδιέξοδα μεταξύ των δύο κομμάτων) άνοιξε την πόρτα για την πρώτη ψηφοφορία των παλαιστινιακών εδαφών μετά χρονικό διάστημα περισσότερο από μια δεκαετία.

• Πιθανές πρόσθετες προόδους των σχέσεων μεταξύ Φατάχ και Χαμάς. Και ναι μεν τα δύο μέρη παραμένουν διχασμένα γύρω από έναν αποδεκτό στρατηγικό «χάρτη περαιτέρω πορείας» για ένα παλαιστινιακό κράτος, όμως η πρόσφατη προσωρινή συμφωνία για τις εκλογές έχει αποδείξει ότι είναι δυνατός ο συμβιβασμός. Με τη βοήθεια της Τουρκίας, η υποστηριζόμενη και βελτιωμένη καλή θέληση μεταξύ Φατάχ και Χαμάς μπορεί να ανοίξει το δρόμο για ευρύτερη πρόοδο και σε άλλες δύσκολες αποφάσεις, που αφορούν στην παλαιστινιακή ηγεσία και στην εθνική πολιτική.

• Την επόμενη νέα γενιά παλαιστινίων ηγετών. Οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για τις εκλογές μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς θα προσφέρουν ικανές ενδείξεις για το ποιος βρίσκεται από κάθε κόμμα στην ισχυρότερη θέση για να αναλάβει την μακροχρόνια ηγεσία της Παλαιστινιακής Αρχής.

• Τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις με το Ισραήλ. Ο εκ μέρους της Χαμάς ευρύτερος εναγκαλισμός της βίας ως εργαλείου αντίδρασης εναντίον του Ισραήλ και συνάμα ως μέσου οικοδόμησης λαϊκής νομιμότητας παραμένει ο μεγαλύτερος διαφοροποιητής της από τη Φατάχ, η οποία προτιμά τις ειρηνικές διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ για την εδραίωση της παλαιστινιακής πολιτείας. Η Χαμάς και η Παλαιστινιακή Αρχή υπό την ηγεσία της Φατάχ έχουν εκφράσει παρόμοιους φόβους για την ισραηλινή επιδίωξη προσάρτησης της Δυτικής Όχθης (περιφρονώντας βεβαίως τις παλαιστινιακές ανησυχίες).
Προφανώς τα δύο μέρη θα συνεχίσουν επίμονα να αντιτίθενται γύρω από τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης των ισραηλινών απειλών.

Α. Κωνσταντίνου