Τις τελευταίες ημέρες σφοδρές εχθροπραξίες έχουν ξεκινήσει μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στον διαφιλονικούμενο θύλακα Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο Νότιος Καύκασος κινδυνεύει να γίνει νέο πεδίο πολέμου με εμπλοκή της Ρωσίας, της Δύσης και της Τουρκίας. Οι στρατιωτικές συγκρούσεις που ξέσπασαν την περασμένη Κυριακή είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο πολλών στρατιωτών και από τις δύο πλευρές, Ερεβάν και Μπακού αλληλοκατηγορούνται για το ποιος ξεκίνησε τις εχθροπραξίες στην αυτόνομη περιοχή Ναγκόρνο Καραμπάχ που υποστηρίζεται από την Αρμενία.

Η Αρμενία σύμφωνα με δήλωση του πρεσβευτή της στην Μόσχα είναι «έτοιμη να ζητήσει πρόσθετη στρατιωτική βοήθεια από την Ρωσία, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει λόγος για αυτό. Ωστόσο πιστεύουμε ότι η Ρωσία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στον Καύκασο και είναι ικανή να χρησιμοποιήσει πολιτικές μεθόδους για να θέσει τέρμα στην αιματοχυσία». Ο πρεσβευτής της Αρμενίας Βαρντάν Τογκανάν τόνισε επίσης ότι Μόσχα και Ερεβάν συνεχίζουν να ενισχύουν την ήδη υφισταμένη αμυντική συνεργασία και αν προκύψει ανάγκη θα ενεργοποιηθεί η ρωσική στρατιωτική βοήθεια.

Το Ναγκόρνο Καραμπάχ (Ορεινό Καραμπάχ) ήταν παλαιότερα μια αυτόνομη διοικητική περιφέρεια της Σοβιετικής Ένωσης με κατοίκους στην πλειοψηφία τους χριστιανούς Αρμένιους. Σήμερα αποτελεί μια de facto αυτόνομη Δημοκρατία του Νοτίου Καυκάσου που κατοικείται στην πλειοψηφία από Αρμένιους, de jure όμως είναι μέρος του Αζερμπαϊτζάν. Βρίσκεται περίπου 270 χλμ δυτικά της πρωτεύουσας Μπακού του Αζερμπαϊτζάν και πολύ κοντά στα σύνορα με την Αρμενία, αποτελώντας ουσιαστικά θύλακα μέσα στο Αζερμπαϊτζάν.
Έχει έκταση 4.400 τετραγωνικών χιλιομέτρων, πληθυσμό 150.000 κατοίκων και πρωτεύουσα του είναι η πόλη Στεπανακέρτ.
Η αντιπαράθεση για το Ναγκόρνο Καραμπάχ σαφέστατα και έχει γεωστρατηγικό βάθος και ορίζοντα, αλλά δεν πρέπει να απεμπολήσουμε και τα εθνοτικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά στοιχεία αυτής της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων.
Το ξέσπασμα των συγκρούσεων εξέπληξε Δύση και Ανατολή, η μόνη χώρα που έχει πάρει ξεκάθαρη θέση είναι η Τουρκία, η οποία λόγω φυλετικής και θρησκευτικής συγγένειας με του Αζέρους τοποθετήθηκε εναντίον των χριστιανών Αρμενίων. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, οι σχέσεις μεταξύ Τούρκων και Αρμενίων είναι παραδοσιακά κακές, καθώς η αιώνια διαμάχη για την τουρκική γενοκτονία του 1915 εναντίον των Αρμενίων δεν μπορεί να σβηστεί από την ιστορία.

Η αρμενική περιοχή Ναγκόρνο Καραμπάχ, η οποία de jure ανήκει στο Αζερμπαϊτζάν, απομακρύνθηκε από αυτό πριν από 30 χρόνια, μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά από πολλά χρόνια συγκρούσεων στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το 1994 υπογράφτηκε εκεχειρία μεταξύ των αντιμαχομένων πλευρών, μια εκεχειρία που τις τελευταίες ημέρες δοκιμάζεται σκληρά.
Η διεθνώς μη αναγνωρισμένη αυτόνομη Δημοκρατία του Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν είχε κανένα λόγο να ξεκινήσει τις εχθροπραξίες, γιατί εκτός από την αναγνώριση της αυτονομίας της περιοχής από το Μπακού δεν υπάρχει καμία άλλη απαίτηση από το Αζερμπαϊτζάν. Ισχύει όμως το αντίθετο, διότι το Μπακού απαιτεί από την περιοχή να τεθεί υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν.

Αυτό υποδηλώνει ότι το Μπακού ευθύνεται για το ξέσπασμα των εχθροπραξιών, κάτι που επιβεβαιώνεται από δηλώσεις του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν ότι το Ναγκόρνο Καραμπάχ ήρθε η ώρα να ενταχθεί στην χώρα του.
Ο Τούρκος πρόεδρος εξέφρασε την υποστήριξη του στους φυλετικά συγγενείς Αζέρους, σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες η Άγκυρα έχει στείλει 4.000 μισθοφόρους από την Συρία στα σύνορα Αζερμπαϊτζάν-Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι οποίοι συμμετέχουν στις μάχες.

Όλα δείχνουν ότι το Αζερμπαϊτζάν δημιούργησε την τρέχουσα κρίση η οποία μπορεί να μετατραπεί σε πόλεμο.
Η κατάσταση μέχρι στιγμής είναι ασαφής και οι εικασίες πολλές. Ωστόσο, δεδομένου ότι αυτή η περιοχή είναι, πρώτον, στενά συνδεδεμένη με την Ρωσία η οποία θα προσπαθήσει να επέμβει κατευναστικά και δεύτερον, οι δυτικών συμφερόντων ενεργειακές διαδρομές από την Κασπία προς την Ευρώπη θα επηρεαστούν πολύ σοβαρά σε περίπτωση πολεμικών συγκρούσεων στην περιοχή, το πιθανότερο σενάριο είναι αποκλιμάκωση της σύγκρουσης.

Ήδη η ΕΕ δήλωσε ότι θα συνεργαστεί με όλες τις πλευρές για να αποτρέψει την σύγκρουση, ενώ το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών κάλεσε την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν να επιλύσουν τις διαφορές τους μέσω διαλόγου.
Οι ΗΠΑ επίσης καταδίκασαν την κλιμάκωση, και οι δύο υποψήφιοι των αμερικανικών εκλογών του Νοεμβρίου δήλωσαν ότι οι εχθροπραξίες πρέπει να σταματήσουν αμέσως. Επιπλέον οι κυβερνήσεις Γαλλίας και Γερμανίας καθώς και το ΝΑΤΟ ζήτησαν την αποκλιμάκωση της κρίσης.

Γ. Λιναρδής