Μέρος 1

Σχηματοποιείται μια ιδιότυπος «σύμπραξη» Ρωσίας-Λευκορωσίας

Η οικονομική ολοκλήρωση και οι πολιτικές μεταρρυθμίσεις θα ενισχύσουν την επιρροή της Ρωσίας στην Λευκορωσία, αλλά οι προκύπτουσες διαβρώσεις της κυριαρχίας της Λευκορωσίας δεν θα μετατρέψουν την Ρωσία και την Λευκορωσία σε ένα μόνον ενιαίον κράτος ή δεν θα οδηγήσουν σε μία de facto προσάρτηση της Λευκορωσίας. Οι λεπτομέρειες για το τι θα λάβει η Ρωσία σε αντάλλαγμα για την συνεχιζομένη οικονομική και πολιτική στήριξή της προς το καθεστώς της Λευκορωσίας θα εμφανισθούν κατά την διάρκεια της τρεχούσης τριμηνίας. Ωστόσον, ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλέξανδρος Λουκασένκο πιθανότατα θα αποτρέψει τις πλέον προβληματικές αμβλύνσεις της εθνικής κυριαρχίας της πατρίδος του, (όπως θα ημπορούσαν να είναι νέες ρωσικές βάσεις, μόνιμα ρωσικά στρατεύματα ή ένα ενιαίο ρωσολευκορωσικό νόμισμα). Ένα πρώτο σχέδιον τροποποιήσεων του συντάγματος της Λευκορωσίας (που λήγει τον Αύγουστο) πιθανότατα θα μειώσει την τεραστίαν επιρροή του Λουκασένκο, αυξάνον τον ρόλο του κοινοβουλίου και καθιερώνον μια σαφεστέρα διαδικασία διαδοχής.

Το κύριον αίτημα της Μόσχας θα είναι επίσης η «αποπροσωποποίηση» του καθεστώτος της Λευκορωσίας, για να καταστεί δυνατή η αβλαβής αποχώρηση του Προέδρους Λουκασένκο - ακόμη και αν αυτή είναι χρονικώς απομεμακρυσμένη - με δυνατότητα διατηρήσεως της ρωσικής επιρροής στην χώρα. Η Ρωσία θα εξασφαλίσει μεγαλυτέρα «ευθυγράμμιση» με την Λευκορωσία στους ενεργειακούς πόρους, καθώς και στα φορολογικά και τελωνειακά συστήματα, μεταξύ 26 άλλων διαδιακστικών «οδικών χαρτών». Ωστόσον, το Μινσκ θα αντισταθεί στις προσπάθειες της Μόσχας να αποκτήσει κρατικές επιχειρήσεις της Λευκορωσίας, συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών δραστηριοτήτων μαζικής παραγωγής και επεξεργασίας ποτάσας (υδροξειδίου του καλίου) και διυλίσεως πετρελαίου, οι οποίες τώρα υπόκεινται σε κυρώσεις της ΕΕ.

Συνολικώς, η ολοκλήρωση των «χαρτών πορείας απαρτιώσεως» θα ενισχύσει την ρωσικήν επιρροή στην χώρα μέσω γραφειοκρατικής και οικονομικής ευθυγραμμίσεως των δύο κρατών, επιτρέπουσα στην Ρωσία να ελέγχει την Λευκορωσία μέσω επιλογών χαμηλού κόστους, ώστε η Λευκορωσία να εξαρτάται οικονομικώς από την Ρωσία χωρίς επικίνδυνον αλλαγή ισχύος ή παρέμβαση ασφαλείας. Οι σχεδιαζόμενες ανανεωμένες μαζικές διαμαρτυρίες δεν θα υλοποιηθούν αισίως, καθώς οι Λευκορώσοι που αντιτίθενται στον Πρόεδρο Λουκασένκο θα παραμείνουν εκφοβισμένοι και διχασμένοι, σχετικώς με τον τρόπον αντιμετωπίσεως της κρίσεως.

Περισσοτέρα στρατιωτική δραστηριότης στην Ανατολικήν Ουκρανία

Οι εκτεταμένες συνδεδυασμένες διακλαδικές ασκήσεις της Ρωσίας και της Λευκορωσίας «Δύση 2021», τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, θα επαναρχίσουν τις εντάσεις με το ΝΑΤΟ, η δε Ρωσία θα αυξήσει περισσότερον την στρατιωτικήν της παρουσία στα σύνορα της Ουκρανίας. Η Ρωσία πιθανότατα θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει την «Δύση 2021» («Zapad 2021») για να τοποθετήσει μόνιμα πρόσθετα στρατεύματα στη Λευκορωσία, αλλά οι νέες μόνιμες ρωσικές δυνάμεις στη Λευκορωσία, εάν υπάρχουν, θα είναι σε μεγάλον βαθμό συμβολικές. Η «Δύση 2021» θα προσομοιώσει μια κλιμάκωση με την Ουκρανία, αν και άλλες στρατιωτικές περιοχές, (συμπεριλαμβανομένης και της ζώνης ευθύνης του Βορείου Στόλου), θα συνεισφέρουν δυνάμεις ή θα διενεργήσουν τις ιδικές τους ανάλογες ασκήσεις, περίπου την ιδία στιγμή.

Η Μόσχα θα αφήσει πρόσθετες μονάδες καθώς και νέες υποδομές στην Δυτική Ρωσία, ώστε να διευκολύνει τις μελλοντικές εξελίξεις στην ουκρανική μεθοριακή περιοχή. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολόντυμιρ Ζελένσκι αυτομάτως θα προειδοποιήσει για μια συσσώρευση στερατιωτικής ισχύος παρομοία προς εκείνην που παρετηρήθη κατά τις προπαρασκευαστικές ασκήσεις τον παρελθόντα Απρίλιο, συσσώρευση η οποία θα εξαναγκάσει τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις ευρωπαϊκές χώρες να επιβεβαιώσουν την πολιτική τους υποστήριξη προς την Ουκρανία. Παρά τον εγχώριον σκεπτικισμό ως προς την διαχειριστική του δεινότητα, ο Ζελένσκι δεν θα αφήσει την «Συμφωνία του Μινσκ», καθώς οι Δυτικοί υποστηρικτές του, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και η Γερμανία θα θέλουν να αποφύγουν να προκαλέσουν την Ρωσία. Ο Ζελένσκι θα χρησιμοποιήσει την διάθεση των Ουκρανών ενάντια στους φιλο-Ρώσους πολιτικούς και στους ολιγάρχες της Ουκρανίας με σκοπόν να αυξήσει την δημοτικότητά του κατά την διάρκεια του σιωπηλού τρόμου που επάγουν οι διενεργούμενες δραστηριότητες της «Δύσεως 2021». Ωστόσον, το ουκρανικό κοινοβούλιο πιθανότατα θα επιβραδύνει την εκδήλωση κάποιας ουσιαστικής δράσεως λόγω της εμμενούσης επιρροής των Ουκρανών ολιγαρχών, (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων του κόμματος του Ζελένσκι), επιρροή που παριστά ένα θεμελιώδες σημείον τριβής στις σχέσεις της Ουκρανίας με τη Δύση. Ένας ασθενέστερος αγών εναντίον της διαφθοράς στην Ουκρανία θα ημπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επομένη δόση ενός κρισίμου δανείου του ΔΝΤ, η οποία αναμένεται τον Σεπτέμβριο.

Εν εξελίξει κίνδυνοι στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία

Οι διασυνοριακές διαφορές στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία μάλλον θα μειωθούν, αλλ΄ όμως η πιθανότης αιφνιδίας ασταθείας θα παραμείνει. Η εύθραυστος ειρήνη θα διατηρηθεί στο πολύπαθο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθώς η Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν - μαζί με τους αντιστοίχους Ρώσους και Τούρκους υποστηρικτές τους - προς το παρόν μεριμνούν για να την διατηρήσουν. Η επανεκλογή του πρωθυπουργού της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν τον Ιούνιο θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση της τρεχούσης συμφωνίας καταπαύσεως του πυρός στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αν και τα υπάρχοντα ασαφή σύνορα σημαίνουν ότι δεν ημπορούν να αποκλεισθούν αιφνίδιες αναζωπυρώσεις της ενόπλου πάλης.

Εν τω μεταξύ, το Αζερμπαϊτζάν θα εντείνει τις προσπάθειές του για την νομιμοποίηση και διασφάλιση των εδαφικών κερδών του στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, εισάγον πρόσφορες δυτικές επενδύσεις στην περιοχή ώστε να ενισχύσει την διεθνή αναγνώριση και αποδοχή. Ομοίως, η συνοριακή σύγκρουση του Απριλίου μεταξύ Κιργιζιστάν και Τατζικιστάν είναι απίθανον να επαναληφθεί, αλλά τα περιφερειακά σύνορα που έχουν απομείνει από την Σοβιετική εποχή και είναι γεμάτα με αλληλοεμφιλοχωρούντες ασταθείς θύλακες, σημαίνουν ότι οι συγκρούσεις σε απομονωμένες περιοχές παραμένουν πάντα πιθανές. Στην Γεωργία, η συμφωνία μεσολαβήσεως της ΕΕ ώστε το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολιτεύσεως να τερματίσει τον διενεργούμενο αποκλεισμόν / «μποϊκοτάζ» του κοινοβουλίου, θα μειώσει τον κίνδυνον αιφνιδίας πολιτικής αναταραχής στην χώρα.

Οι επερχόμενες κοινοβουλευτικές εκλογές στην Ρωσία κομβικές για τις ευρύτερες εξελίξεις.

Η ρωσική κυβέρνηση δεν θα αντιμετωπίσει ουσιαστικές προκλήσεις στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, λόγω της επιτυχούς εκτεταμένης καταστολής των διαφωνούντων (που εξεκίνησε πέρυσι), αλλά είναι πιθανή η καταδίκη της κατασταλτικής πολιτικής της από την Δύση. Είναι επίσης δυνατή μια αύξηση της «διαρροής εγκεφάλων» από την Ρωσία στο εξωτερικόν. Η σύνθεση της Ρωσικής Κρατικής Δούμας δεν αναμένεται να αλλάξει ουσιαστικώς μετά τις εκλογές. Η πρωτοβουλία «Έξυπνη Ψηφοφορία» (Умное голосование) του ηγέτη της αντιπολιτεύσεως Αλεξέϊ Ναβάλνυ, η οποία επιδιώκει να παγιώσει τις ψήφους εκείνων που αντιτίθενται στο κυβερνών κόμμα «Ηνωμένη Ρωσία», θα ημπορούσε να επιτύχει μερικές τακτικές νίκες στις προσεχείς εκλογές, αλλά δεν θα έχει μεγαλύτερο στρατηγικό αποτέλεσμα. Οι ρωσικές αρχές θα αποτρέψουν την ορθή λειτουργία της «Έξυπνης ψηφοφορίας» πριν από τις εκλογές, παρεμποδίζουσες την λειτουργία της και με φυλάκιση όσων σχετίζονται με αυτήν.

Ακόμα και τα νέα ψευδο-αντιπολιτευόμενα κόμματα είναι απίθανο να εισέλθουν στο νέο κοινοβούλιο. Αν όμως το κάνουν, θα έχουν μικρά επίδραση στην γενικοτέρα πολιτική κατάσταση της χώρας. Η αποτυχία νέων ουσιαστικών φωνών να φθάσουν στην Δούμα πιθανότατα θα οδηγήσει σε νέο κύμα απογοητεύσεως μεταξύ των νεοτέρων Ρώσων και σε αύξηση του αριθμού των νέων που επιδιώκουν να μεταναστεύσουν για πολιτική ελευθερία και οικονομικές ευκαιρίες. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι πλέον ή βέβαιον πως θα καταγγείλουν τις μαζικές παραποιήσεις της εκλογικής διαδικασίας, τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την χρήση εκφοβισμού από τις αρχές, οι οποίες, μαζί με άλλα θέματα, θα εμποδίσουν την βελτίωση των σχέσεων της Μόσχας με την Ουάσινγκτον και τις Βρυξέλλες. Ενδέχεται, μικρές και εν πολλοίς αποδιοργανωμένες διαμαρτυρίες στο εσωτερικόν της Ρωσίας να ακολουθήσουν τις κοινοβουλευτικές εκλογές, αλλά το όντως συγκλονιστικόν αποτέλεσμα σχεδόν ενός έτους καταστολής σημαίνει ότι, τέτοιες διαμαρτυρίες θα είναι σχετικώς ασήμαντες, καθώς οι υποστηρικτές της αντιπολιτεύσεως φοβούνται την ποινική δίωξή τους.

Διαμαρτυρίες περί τον εμβολιασμόν απειλούν την ρωσικήν οικονομία

Ο αυξανόμενος πληθωρισμός και το χαμηλό ποσοστόν εμβολιασμού θα περιορίσουν την οικονομική ανάκαμψη της Ρωσίας και θα αναγκάσουν πιθανότατα την κυβέρνηση να δώσει εντολή αναγκαστικής διενεργείας των εμβολίων, λαμβάνουσα παραλλήλως υπ’ όψη πρόσθετα «μέτρα τονώσεως». Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου θα συμβάλουν στην οικονομικήν ανάκαμψη της Ρωσίας, αλλά ο πληθωρισμός και οι φόβοι περιβαλλοντικής υπερθερμάνσεως θα περιορίσουν την ανάπτυξη. Τα χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού και η αυξανομένη διστακτικότης περί αυτόν θα αναγκάσουν το Κρεμλίνο να λάβει (τουλάχιστον… εισαγωγικώς) μη δημοφιλείς αποφάσεις για υποχρεωτικούς εμβολιασμούς και νέα μέτρα «κλειδώματος» στους κυβερνητικούς γραφειοκράτες, στους περιφερειακούς κυβερνήτες και σε επιχειρήσεις, των οποίων οι ισχυρισμοί για οικονομικές ανάγκες δεν θα καθησυχάσουν τους απογοητευμένους Ρώσους.

Οι ρωσικές αρχές θα καταφύγουν σε όλο και πλέον απελπισμένα μέτρα, τόσον εξαναγκασμού όσον και πειθούς, (όπως π.χ. λαχειοφορίες – λοταρίες), ώστε να εμβολιασθούν άτομα επαρκή για την επίυευξη συλλογικής ανοσίας. Η διστακτικότης των Ρώσων απέναντι στα εγχωρίως ανεπτυγμένα εμβόλια θα αποδυναμώσει κάπως την ικανότητα της Μόσχας να χρησιμοποιεί τα εμβόλια της ως «γεωπολιτικόν εργαλείο» στο εξωτερικό.

Η αυξανομένη «Αρκτική» παρουσία της Ρωσίας … ψυχραίνει περαιτέρω τους αμερικανορωσικούς δεσμούς

Είναι μάλλον απίθανον ο διάλογος ΗΠΑ-Ρωσίας να σημειώσει οιανδήποτε σημαντική πρόοδο, ενώ η αυξανομένη δραστήριος παρουσία της Μόσχας στην περιοχήν της Αρκτικής θα ημπορούσε να αποτελέσει παράγοντα κλιμακώσεως των εντάσεων με την Δύση. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές της Ρωσίας και η κατάσταση στην Ουκρανία θα αποτρέψουν την βελτίωση των ρωσοαμερικανικών σχέσεων, ενώ οι πρόσθετες κυρώσεις των ΗΠΑ ή μια ρωσική «κυβερνοεπίθεση» στον κυβερνοχώρο θα ημπορούσαν να μειώσουν περαιτέρω τις πιθανότητες του από καιρού αναμενομένου διαλόγου.

Ενώ τον Ιούνιον εξεκκίνησε ο διάλογος σχετικώς με θέματα ελέγχου των όπλων και κυβερνοασφαλείας, κατά την σύνοδο κορυφής της Γενεύης, είναι απίθανο να υπάρξουν ταχέως συγκεκριμένες βελτιώσεις στις διμερείς σχέσεις κατά την τρέχουσα τρίτη τριμηνία του έτους. Αντιθέτως, η Ρωσία θα συνεχίσει την αύξηση της στρατιωτικής της παρουσίας στην περιοχή της Αρκτικής στο κρίσιμο διάστημα περί τα τέλη του θέρους (πριν από τις ασκήσεις του Βορείου Στόλο, οι οποίες έχουν προγραμματισθεί για το εφετινό φθινόπωρο, πιθανώς ταυτοχρόνως προς με τις εκτεταμένες σύνθετες ασκήσεις «Δύση» 2021. Επίσης η Ρωσία θα πιέσει για επανάληψη των συναντήσεων με στρατιωτικούς ηγέτες από τις Ηνωμένες Πολιτείες και από άλλες χώρες της Αρκτικής σε μια προσπάθεια να αντισταθμίσει την εξελισσομένη αύξηση των εντάσεων, οι οποίες οφείλονται στην αυξανομένη παρουσία των ρωσικών δυνάμεων στην εν λόγω περιοχή.

Α. Κωνσταντίνου