Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε την Τρίτη (20 Απριλίου) ότι στέλνει 651.000 εμβόλια κατά του κορωναϊού BioNTech / Pfizer στις έξι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, οι οποίες δεν αποτελούν μέρος του ευρωπαϊκού συγκροτήματος.

«Αυτό πρέπει να εκληφθεί ως σημαντικό σημάδι ότι η ΕΕ και τα κράτη μέλη της ενδιαφέρονται για αυτήν την περιοχή», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ο Ούγγρος Επίτροπος «Διεύρυνσης της ΕΕ», Ολιβέρ Βάρχεϊ.
Η παράδοση των εμβολίων θα ξεκινήσει τον Μάϊο και θα συνεχισθεί με μηνιαίες χορηγίες έως τον Αύγουστο.
Η κατανομή μεταξύ των χωρών θα βασίζεται στις επιδημιολογικές ανάγκες και όχι στην πληθυσμιακή αναλογία τους.

Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες δόσεις θα παραδοθούν στην Αλβανία, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στα Σκόπια, όπου μόνο ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού έχει εμβολιασθεί άπαξ. Συμφώνως προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν, 145.000 δόσεις θα διατεθούν στα Τίρανα, 214.000 στο Σεράγεβο και 119.000 στα Σκόπια. ΟΙ υπόλοιπες θα δοθούν στο Κοσσυφοπέδιο (95.000 δόσεις), στο Μαυροβούνιο (42.000) και στη Σερβία (36.000).

Ενώ τα εμβόλια προορίζονται πρωταρχικά για ιατρούς - νοσηλευτές και άλλες ευάλωτες ομάδες, οι ίδιες οι αποδέκτριες χώρες θα αποφασίσουν για τη στρατηγική της διαθέσεως. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Επίτροπο Βάρχεϊ, είναι προς το συμφέρον τους να ξεκινήσουν την εκστρατεία εμβολιασμού με τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας, ώστε το προσωπικό αυτό να μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται για να εκτρέψει την πανδημία.
Στην Αυστρία, παρά τις εθνικές επικρίσεις για την αργή κάλυψη εμβολιασμού, η Βιέννη διευκόλυνε τη νομική ρύθμιση για τις συμβάσεις μεταξύ του παραγωγού εμβολίων BioNTech / Pfizer και των γειτονικών χωρών στα Δυτικά Βαλκάνια, ενώ επιπλέον προ-χρηματοδότησε τον εμβολιαμό.

Ωστόσο, το κόστος των δόσεων θα επιστραφεί από την ΕΕ από το πακέτο των 70 εκατομμυρίων ευρώ που εγκρίθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο για την κάλυψη του κόστους των εμβολίων, το οποίο διασφαλίστηκε βάσει των συμφωνιών αγοράς της ΕΕ για την περιοχή αυτή.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Αλεξάντερ Σάλενμπεργκ εδήλωσε : «Σε τελική ανάλυση, κενά σημεία στο χάρτη των εμβολιασμών, όπου και αν ευρίσκονται, αποτελούν κίνδυνο για όλους μας».

Εν τω μεταξύ, η έλλειψη εμβολίων στα Δυτικά Βαλκάνια έχει επίσης προκαλέσει έναν αγώνα επιδείξεως γεωπολιτικής πρωτοπορείας. Ο αγώνας αυτός αφορά πρωτίστως στον εμβολιασμό των Ευρωπαίων και παριστά έναν ανταγωνισμό μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Αυτός ο ανταγωνισμός έχει χαρακτηρισθεί ως «ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος».

Τα περισσότερα σχόλια σχετικά με τον ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών παραγωγής εμβολίων επικεντρώνονται στην εύλογη επιρροή τους και στην «ήπια ισχύ» που επιφέρει η δυνατότητά τους αυτή. Ο κύριος στόχος των χωρών που αγοράζουν εμβόλια είναι να σώσουν ζωές. Αλλά σε έναν κόσμο ρεαλιστικής πολιτικής, οι σχέσεις με τις χώρες προελεύσεως ή τις χώρες δωρητές, συγκροτούν επίσης συμμαχίες, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν για άλλες διπλωματικές προτεραιότητες.
Αυτή είναι η θεωρία πίσω από τη «διπλωματία εμβολίων». Ωστόσο, η διπλωματική μόχλευση είναι μόνον ένα μέρος της ιστορίας. Η διπλωματία των εμβολίων αφορά επίσης και στην επικύρωση των βασικών αρχών των προγραμμάτων αυτών των εμβολίων. Με άλλα λόγια, η Ρωσία και η Κίνα δεν πωλούν απλώς εμβόλια - προωθούν μιαν επιστημονική και κοινωνική «αξία» που υπονομεύει αριστοτεχνικά τα διεθνή κανονιστικά θέσμια. Αυτή η ιδεολογική σύγκρουση καθιστά την αναγωγική μεταφορά στον Ψυχρό Πόλεμο καταλληλότερη από ό, τι συνειδητοποιούν οι ειδικοί αναλυτές.

Ωστόσο, σε σχέση με τη Ρωσία και την Κίνα η ΕΕ υστερεί όσον αφορά στην παροχή δόσεων των εμβολίων στις χώρες των Βαλκανίων, οι οποίες βασίσθηκαν κυρίως στην υποστηριζόμενη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκατάσταση παγκοσμίου διανομής εμβολίων COVAX, που ήδη έχει προμηθεύσει την περιοχή με 258.600 δόσεις.

Η Σερβία, από την πλευρά της, ασκεί επίσης τη δική της διπλωματία εμβολίων στην περιοχή, χάρη σε μια καλοσχεδιασμένη στρατηγική, που περιλαμβάνει εμβόλια τα οποία αναπτύχθηκαν από τη Ρωσία και από την Κίνα.
Η χώρα των επτά εκατομμυρίων ανθρώπων έχει ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν επίπεδα εμβολιασμού στον κόσμο. Περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της έχει ήδη λάβει την πρώτη δόση και το 18% είναι πλήρως εμβολιασμένο, σύμφωνα με τον ιστότοπο «Our World in Data» (OWID), [που κατ΄ουσίαν είναι ένας πολυδύναμος ηλεκτρονικός εκδοτικός οργανισμός, βασιζόμενος σε μιαν ερευνητική ομάδα από το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης].
Τον περασμένο μήνα, το Βελιγράδι ανακοίνωσε την παράδοση 10.000 δόσεων του εμβολίου της AstraZeneca στο Σεράγεβο, όπου μέχρι στιγμής έχουν χορηγηθεί περίπου 15.000 δόσεις εμβολίου.

Ωστόσον, είχε επίσης δωρίσει 2.000 δόσεις «Sputnik V» στην Ποντγκόριτσα και 4.680 δόσεις του εμβολίου Pfizer / BioNtech στα Σκόπια. Τώρα η Σερβία εμβολιάζει και αλλοδαπούς, κυρίως από γειτονικές χώρες, δωρεάν.
Ενωρίτερα τον Απρίλιο, ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς ενέκρινε το κινεζικό εμβόλιο (εν μέσω αυξανόμενου σκεπτικισμού και δισταγμού στην χώρα του), σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει και άλλους να το προμηθευτούν.
Στο πεδίο της «διπλωματίας των εμβολίων» το Πεκίνο έχει ήδη εξασφαλίσει συμφωνίες κυρίως με χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, που έχουν αντιμετωπίσει δυσκολίες στην απόκτηση των δυτικών εμβολίων. Ωστόσο, οι ανησυχίες περί χαμηλής αποδόσεως και οι καθυστερημένες παραδόσεις του εμβολίου ενδέχεται τώρα να υπονομεύσουν τη εν λόγω διπλωματία του Πεκίνου.

Το εμβόλιο «Sinovac» (επίσης γνωστό ως «CoronaVac») που αναπτύχθηκε από την «Sinopharm» μια κρατική εταιρεία στο Πεκίνο, μέχρι στιγμής έχει λάβει τις περισσότερες εγκρίσεις με διαδικασία έκτακτης ανάγκης παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένων της Βενεζουέλας, του Περού, της Αργεντινής, της Αιγύπτου, της Ουγγαρίας, της Σερβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Η Σερβία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εμβολιασμού στην Ευρώπη, κυρίως λόγω των αγορών μεγάλων ποσοτήτων του εμβολίου της Sinopharm. Ο Πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς εμβολιάσθηκε με αυτό την περασμένη εβδομάδα, σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνει και άλλους συμπατριώτες του να εμβολιασθούν, εν μέσω του διαχύτου ισχυρού σκεπτικισμού.

Η γειτονική Ουγγαρία είναι το μόνο κράτος μέλος της ΕΕ που ενέκρινε τη χρήση κινεζικού εμβολίου και προβαίνει σε γενικευμένη χρήση του, με τον πρωθυπουργό της Βίκτορ Ορμπάν να είναι μεταξύ εκείνων που ήδη έχουν εμβολιασθεί.
Επίσης, αρκετές χώρες έχουν εγκρίνει τον εμβολιασμό με Sinovac για χρήση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως η Βραζιλία, η Χιλή, η Ινδονησία, το Μεξικό και η Τουρκία.
Για παράδειγμα, στη Χιλή, τα εθνικά προγράμματα εμβολιασμού δεν επιταχύνθηκαν έως ότου η Κίνα έστειλε τέσσερα εκατομμύρια δόσεις στα τέλη του Ιανουαρίου. Η λατινοαεμερικανική χώρα έχει πλέον το τρίτο υψηλότερο κατά κεφαλήν εμβολιασμό στον κόσμο. Εν τω μεταξύ, η Τουρκία προσφάτως αντιμετωπίζει καθυστερήσεις στις αποστολές από την Sinovac, με τους υποψηφίους προς εμβολιασμό να απομακρύνονται λόγω έλλειψης δόσεων.

Από την αρχή της πανδημίας, η ΕΕ έχει διαθέσει 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ για την παροχή ιατρικού εξοπλισμού έκτακτης ανάγκης, όπως μάσκες ή αναπνευστήρες και για ενίσχυση των εγκαταστάσεων υγειονομικής περιθάλψεως.

Α. Κωνσταντίνου