Η αυξανόμενη σημασία της Μέσης Ανατολής για την Κίνα υπογραμμίστηκε σε πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γουάνγκ Γι στο Ιράν και στην Τουρκία, εν μέσω αντιπαλότητας και των τριών αυτών χωρών με τις ΗΠΑ. Το Πεκίνο υπέγραψε με την Τεχεράνη συμφωνία μεγάλης στρατηγικής σπουδαιότητας, ενώ με την Άγκυρα τέθηκαν οι βάσεις για ευρεία προσέγγιση στον οικονομικό τομέα.

Το ενδιαφέρον της Κίνας για την Μέση Ανατολή καθοδηγείται παραδοσιακά από το πετρέλαιο, το Πεκίνο έχει επιδιώξει τα τελευταία χρόνια να επεκτείνει τους τομείς συνεργασίας και επιρροής του στην περιοχή. Το Ιράν και η Τουρκία, μαζί με αρκετές άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής, έχουν ενταχθεί στην πρωτοβουλία Chinese One Belt One Road (ή άλλως ο νέος «δρόμος του μεταξιού») και η επίσκεψη του Γουάνγκ Γι στην Τεχεράνη και Άγκυρα επιβεβαίωσε την σημασία που αποδίδει η Κίνα στην συνεργασία της με Ιρανούς και Τούρκους.

Η στρατηγική συμφωνία διάρκειας 25 ετών του Πεκίνου με την Τεχεράνη περιλαμβάνει επενδύσεις 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Ιράν με αντάλλαγμα πετρέλαιο και, το σπουδαιότερο, δέσμευση συνεργασίας στον στρατιωτικό τομέα, στην αμυντική βιομηχανία και στον τομέα των μυστικών υπηρεσιών. Όπως αναφέρει η καλά πληροφορημένη εφημερίδα Times of Israel, «η συμφωνία μειώνει την πίεση στο Ιράν εν όψει πιθανών διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, μειώνει προφανώς την αμερικανική επιρροή στην Μέση Ανατολή».

Η επίσκεψη του Γουάνγκ Γι στην Τουρκία επιβεβαιώνει τον ρόλο της Τουρκίας ως σημαντικού παράγοντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής, ανεξαρτήτως των διαφορετικών προσεγγίσεων που υπάρχουν στο θέμα των μογγολικής καταγωγής μουσουλμάνων Ουιγούρων της κινεζικής επαρχίας Σινγιάνγκ.
Το Πεκίνο πιστεύει ότι είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι σχέσεις του με την Τουρκία, καθώς και με το Ιράν, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η παγκόσμια εκστρατεία της Ουάσιγκτον κατά της Κίνας.

Η Τουρκία έχει στρατηγική σημασία για τους οικονομικούς διαδρόμους της Κίνας προς την Ευρώπη, καθώς βρίσκεται σε εμπορικούς δρόμους που εκτείνονται από την δυτική Κίνα έως της κεντρική Ασία, την Κασπία Θάλασσα και την Ευρώπη, αντανακλώντας τον αρχαίο Δρόμο του Μεταξιού. Από την πλευρά της η Τουρκία ελπίζει ότι η λειτουργία των εμπορικών διαδρομών και των μεταφορικών συνδέσεων θα ενισχύσει την περιφερειακή της επιρροή, ενώ οι χρηματοδοτικές δραστηριότητες και οικονομικοί δεσμοί με την Κίνα που ανέρχονται σε δισεκατομμύρια δολάρια θα την βοηθήσουν να ανακάμψει από την πρόσφατη οικονομική κρίση.

Οι στρατηγικές σχέσεις Κίνας-Ιράν-Τουρκίας συνεχώς εξελίσσονται και αναβαθμίζονται, η εμβάθυνση και το εύρος αυτών των σχέσεων και η συμπόρευση αυτών των χωρών με την Ρωσία προφανώς σηματοδοτούν νέα γεωπολιτικά δεδομένα στην Μέση Ανατολή και γενικότερα στην Ευρασία. Το Ιράν είναι βασικός πυλώνας αυτής της συμπόρευσης και σημαντικό φρούριο αντίστασης ενάντια στην περικύκλωση της Ρωσίας από τον νότο. Επίσης Μόσχα και Πεκίνο κατανοούν ότι το Ιράν που ηγείται του σιιτικού τόξου της Μέσης Ανατολής δεν δημιουργεί πρόβλημα στην Ρωσία και την Κίνα, τουναντίον εξυπηρετεί τα συμφέροντα τους στην περιοχή, ενώ ταυτόχρονα η Τουρκία μπορεί να δράσει ως εξισορροπητική δύναμη στον σουνιτικό πληθυσμό των μουσουλμανικών επαρχιών της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Κίνας.

Από την πλευρά της η Άγκυρα γνωρίζει ότι Ρωσία και Κίνα είναι οι μόνες χώρες που μπορούν να την ισχυροποιήσουν στρατηγικά μετά την διαφαινόμενη απομάκρυνση της από την Δύση, ενώ για την Τεχεράνη η Ρωσία και Κίνα είναι οι μόνες χώρες που ανταποκρίνονται πλήρως στις στρατιωτικές, τεχνολογικές και οικονομικές της ανάγκες, ιδιαίτερα μετά την άρνηση όλων των δυτικών χωρών τα τελευταία 20 χρόνια να την ενισχύσουν στον αμυντικό, βιομηχανικό και εμπορικό τομέα.

Tα νέα γεωστρατηγικά-γεωοικονομικά δεδομένα που διαμορφώνονται στην Μέση Ανατολή αναθεωρούν εκ θεμελίων την πολιτική των ΗΠΑ, η δυναμική προσέγγιση Ιράν-Τουρκίας-Ρωσίας-Κίνας μετατοπίζει τις ισορροπίες που διαμορφώθηκαν τον 20ο αιώνα. Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής αποδυναμώνεται, Ρωσία, Κίνα και Ιράν με διαφαινόμενο συντελεστή την Τουρκία μετατοπίζουν το κέντρο βάρους της παγκόσμιας ισορροπίας που μέχρι πρότινος ισοσταθμιζόταν μεταξύ Δυτικής Ευρώπης και ΗΠΑ.

Η επιστροφή του Ψυχρού Πολέμου, αυτή την φορά με αποκλειστική υπαιτιότητα των ΗΠΑ, δείχνει την δεινή γεωπολιτική θέση στην οποία έχει περιέλθει η αυτοαποκαλούμενη Δύση.

Γ. Λιναρδής