Το περιβόητο πρόγραμμα Erasmus (αρχικά γνωστό ως «Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την κινητικότητα των φοιτητών») είναι πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημιουργήθηκε το 1987. Το όνομα του προγράμματος προέρχεται από τον Ολλανδό ανθρωπιστή φιλόσοφο Έρασμο, που είναι γνωστός ως γενναίος αντίπαλος του δογματισμού, ο οποίος έζησε και εργάστηκε σε πολλά μέρη της Ευρώπης ώστε να διευρύνει τις γνώσεις του και να αποκτήσει νέες γνώσεις.
Το Erasmus+ ή Erasmus Plus είναι το νέο πρόγραμμα που συνδυάζει όλα τα τρέχοντα προγράμματα της Ένωσης για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό, το οποίο άρχισε τον Ιανουάριο του 2014.

Την παραμονή των Χριστουγέννων, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσαν ότι είχαν συνάψει συμφωνία που σφραγίζει τη μελλοντική τους σχέση μετά το Brexit.
Και ως ένα ιδιαίτερο και κακόγουστο χριστουγεννιάτικο δώρο στους φοιτητές, ο Βρετανός Πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον αποφάσισε ατάραχος ότι το Erasmus θα μπορούσε να διαλυθεί επειδή ήταν «εξαιρετικά ακριβό».

Αυτό σημαίνει ότι στο μέλλον θα είναι πολύ πιο δύσκολο για τους Βρετανούς φοιτητές να περνούν κάποιο χρόνο της σπουδών τους σε κάποιο άλλο ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο. Αντίστοιχα με τον ίδιο τρόπο, οι περισσότεροι φοιτητές σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση θα χάσουν μια ευκαιρία για σπουδές τους στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Προφανώς κάτι τέτοιο δεν το θέλουν οι φοιτητές στην Ευρωπαϊκή Ένωση και επίσης αυτό δεν είναι εκείνο το οποίο ψήφισαν οι Βρετανοί φοιτητές το 2016. Οι νεαροί Βρετανοί ψήφισαν κατά συντριπτική πλειοψηφία να παραμείνουν στην Ένωση.

Πριν αποφασίσει αιφνιδιαστικά να αποσυρθεί εκπλήσσσωντας τους νεαρούς συμπατριώτες του, ο ίδιος ο Μπόρις Τζόνσον δήλωσε δημόσια ότι η συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο Erasmus «δεν απειλείται».
Επιπλέον, το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να αποχωρήσει από την ΕΕ, αλλά δεν εγκαταλείπει την Ευρώπη. Οι Βρετανοί φοιτητές έχουν ηθικό δικαίωμα να συνδεθούν με την πατρίδα τους και οι Ευρωπαίοι φοιτητές θα πρέπει να συνεχίσουν να αισθάνονται ευπρόσδεκτοι στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Δυστυχώς, η ΕΕ απέθεσε εντελώς τη μοίρα του Erasmus στα χέρια των οπαδών του Brexit. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ήταν αποκλειστική απόφαση της βρετανικής κυβέρνησης να εγκαταλείψει το Erasmus.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επανέλαβε επίσης αυτό το συναίσθημα, μιας ουδέτερης ιδιότυπης «παραίτησης» δηλώνοντας ότι - δυστυχώς - το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε να μην συμμετάσχει στο Erasmus.

Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι επίσης η ΕΕ αποφάσισε να μην πιέσει περισσότερο ενάντια σε αυτήν την ιδέα, αξιοποιώντας όλες τις επικοινωνιακές της δυνατότητες και τα ποικίλα κατάλληλα λογικά επιχειρήματα.
Σε τελική ανάλυση, η ΕΕ φαίνεται πως ωφελείται περισσότερο από το σύστημα του προγράμματος Erasmus, διότι στέλνει περισσότερους φοιτητές σε βρετανικά πανεπιστήμια από το αντίστροφο. Το γιατί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν έχει πιέσει περισσότερο απέναντι στην ιδέα της βρετανικής κυβέρνησης είναι μάλλον ασαφές.
Το Ηνωμένο Βασίλειο απαίτησε ζήτησε χρονικά περιορισμένη και μερική πρόσβαση στο Erasmus, κάτι που θα ήταν άνευ προηγουμένου.

Ωστόσο, δεδομένου ότι το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει τμήμα της πανεπιστημιακής έρευνας μέσω του προγράμματος «Ορίζοντας 2020», όπου τυπικά είναι ανεπηρέαστος δικαιούχος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα μπορούσε να έχει ως βασική απαίτησή της την πλήρη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο Erasmus.
Μήπως ο Μπόρις Τζόνσον από εμμονή ή εγωπαθητική στάση θα είχε διακινδυνεύσει ένα Brexit χωρίς συμφωνία μόνο λόγω του Erasmus; Αυτό είναι λογικά απίθανο.

Όμως ανεξάρτητα από το πώς φθάσαμε έως εδώ, δεν είναι πολύ αργά γιά να σώσουμε το Erasmus από το Brexit.
Όποιος έχει παρακολουθήσει προσεκτικά την πρώτη πρωτοβουλία πολιτών της Ένωσης, αντιλαμβάνεται σαφέστατα και άμεσα ότι οι φοιτητές είναι ο πολιτικός ναρκωμένος γίγαντας της Ευρώπης.
Όταν το Νοέμβριο του 2012 το Erasmus κινδύνεψε να μείνει δίχως τα αναγκαία κεφάλαια, αυτός ο γίγαντας ξύπνησε και απέδειξε την ικανότητά του να αλλάξει την Ευρώπη.

Οι Ευρωπαίοι φοιτητές ενώθηκαν γρήγορα με διασημότητες διεθνούς ακτινοβολίας όπως ο Ισπανός κινηματογραφιστής Πέδρο Αλμοδοβάρ και το Erasmus σώθηκε γρήγορα. Αυτό το γεγονός καταδεικνύει σαφώς ότι το Erasmus έχει μεγάλες δυνατότητες συλλογικής κινητοποίησης. Το ερώτημα λοιπόν δεν είναι αν το Erasmus μπορεί να σωθεί από το Brexit. Το ερώτημα είναι εάν αρκετοί φοιτητές συνειδητοποιούν ότι κατέχουν την κλείδα της σωτηρίας του.

Υπάρχει μια τελευταία ευκαιρία να σωθεί το Erasmus. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει ακόμη να δώσει τη σύμφωνη γνώμη του για τη συμφωνία. Θα μπορούσε λοιπόν να εξαρτήσει αυτή του τη συγκατάθεση από την πλήρη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο Erasmus.
Το Ευρωκοινοβούλιο υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους ένθερμους υποστηρικτές του προγράμματος.

Στην πραγματικότητα, το ζήτημα της διεκδίκησης της σωτηρίας του κερδίζει έδαφος μεταξύ των Ευρωβουλευτών, αλλά μέχρι στιγμής εκδηλώθηκαν μόνο με μιαν έκκληση προς την Επιτροπή να «διερευνήσει» πρόσφορους τρόπους επανένταξης της Σκωτίας και της Ουαλίας στο πρόγραμμα. Μάλλον το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει εν προκειμένω να αυξήσει την πίεσή του και να διευρύνει τη στόχευσή του.

Το Κοινοβούλιο θα ήταν απόλυτα κατάλληλο και αρμόδιο να απαιτήσει να συνεχισθεί το Erasmus χωρίς διακοπή για όλους τους φοιτητές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Βρετανίας. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί αλλαγές σε κάποια συμφωνία που έχει ήδη διαπραγματευτεί η Επιτροπή και το Erasmus πραγματικά δεν αξίζει να θυσιαστεί στον βωμό του Brexit.

Απλά το Κοινοβούλιο χρειάζεται μια μικρή .... ώθηση προς τη σωστή κατεύθυνση.
Οι φοιτητές μπορούν να γράψουν στους ευρωβουλευτές ότι θέλουν, ότι έχουν ανάγκη να συνεχιστεί το Erasmus με το Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη και μετά το Brexit. Αξίζει να το προσπαθήσουν όλοι οι νυν Ευρωπαίοι φοιτητές για τους ίδιους και γιά όλους όσους ακολουθούν, όπως έπραξαν γαλήνια, αποφασιστικά και έξυπνα, εκείνοι οι φοιτητές που διέσωσαν το πρόγραμμα το 2012.

Επίσης η διάσωση του χρησιμότατου προγράμματος θα ωφελήσει και όλους εκείνους τους Βρετανούς φοιτητές που παρασύρθηκαν εκτός ΕΕ ενάντια στη θέλησή τους και έγιναν ακούσια θύματα του τελευταίου .... «ανερυθρίαστου» ψέματος του Μπόρις Τζόνσον για το Brexit.

Α. Κωνσταντίνου