Κάθε χρόνο στις 9 Νοεμβρίου η Ελληνορθόδοξη Εκκλησία μας γεραίρει και τιμά την λατρευτή μνήμη του Αγίου Νεκταρίου, ενός από τους πιο αγαπητούς αγίους του ορθόδοξου έθνους μας. Αν εμείς οι Έλληνες (σ’ Ελλάδα και Κύπρο) είχαμε υπουργούς Παιδείας με φρόνημα ορθόδοξο, θα αφιέρωναν το τρέχον έτος στην μνήμη του Αγίου Νεκταρίου! Αντί των «ελληνόφωνων» κυβερνητών ευτυχώς τουλάχιστον το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, όπως ανακοίνωσε επίσημα ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής κ.κ. Θεόδωρος, αφιέρωσε τη φετινή χρονιά 2020 στη μνήμη του Αγίου, ο οποίος συνέδεσε το βίο του επί μακρόν με την Αλεξανδρινή Εκκλησία, υπηρετώντας ως Πατριαρχικός Επίτροπος στο Κάιρο.
Μάλιστα όπως πολύ εύστοχα είπε ο Πατριάρχης : «Οι Άγιοι δεν ζούνε μόνο στις τοιχογραφίες και στις εικόνες. Ζούνε κοντά μας, κάθε στιγμή. Ζητούμε τις πρεσβείες του Αγίου Νεκταρίου για να προστατεύει πάντοτε την Ελλάδα και την Κύπρο….»
[Η Κύπρος, η νήσος των Αγίων, αυτός ο αγιόφιλος και αγιοφίλητος μαρτυρικός τόπος της Ελληνορθόδοξης Εκκλησιαστικής Παράδοσης, σεμνύνεται για τους πολυάριθμους ναούς της (παλαιότερους και νεόδμητους), αφιερωμένους προς δόξαν Θεού και πνευματικήν ωφέλειαν των πιστών στον θαυματουργό Άγιο Νεκτάριο Πενταπόλεως, (που συναντάμε σε όλες τις επαρχίες της …..ακόμη ελεύθερης Κύπρου).]
Tις περισσότερες φορές γνωρίζουμε τους Αγίους της Εκκλησίας μας μέσα από τα πολυποίκιλα θαύματά τους ή τα περί την πίστη, βοηθητικά της πνευματικής ζωής έργα τους και πολύ λιγότερο από τις επιστημονικές τους γνώσεις και μελέτες, από τους αγώνες τους για την ανόρθωση του Γένους και την αναμόρφωση της Πατρίδας μας.
Η ενασχόληση πολλών Αγίων της Εκκλησίας με τα κλασσικά έργα και την εν γένει πνευματική μας κληρονομιά, το ασταμάτητο ενδιαφέρον με το οποίο την περιέβαλαν καθώς και τα συμπεράσματα και οι διαπιστώσεις τους από την μελέτη των προγόνων μας αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, μας δίνουν σήμερα μέσα στο βόρβορο της παρακμής, αγωνιστική ελπίδα και αισιοδοξία ώστε να αντέξουμε τα δεινά στα οποία οδηγείται αργά και μεθοδικά η πατρίδα μας και κάθε Έλληνας που θέλει να παραμείνει Πρόσωπο αντί να καταντήσει ξενόδουλος, άβουλος λογιστικός αριθμός.
Οι αναφορές του Αγίου Νεκταρίου στους αρχαίους Έλληνες σοφούς έχουν τεράστιο εύρος και βάθος, έτσι που προκαλούν ανυπόκριτο θαυμασμό, όχι μόνο για τις τεράστιες γνώσεις του αλλά και για το πως τις αξιοποίησε ο άγιος παιδαγωγός και λόγιος ιεράρχης, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πραγματική αναβάθμιση της εκπαίδευσης και στην ανύψωση της παιδείας, σε μια εποχή ιδιαίτερα κρίσιμη για τον Ελληνισμό.
Ήταν βαθύτατος γνώστης τόσο της Θύραθεν Παιδείας όσο και της Ορθόδοξης Θεολογίας. Ανέλαβε (1894-1908) Διευθυντής στη Ριζάρειο Σχολή (μετά τη Θεολογική Σχολή Αθηνών σημαντικότερο ίδρυμα για την εκκλησιαστική ζωή της Ελλάδας), όπου και ήταν ο ίδιος υπεύθυνος γιά τη διδασκαλία των Ελλήνων και Λατίνων κλασσικών. Εισήγηθηκε τη διδασκαλία των «Ηθικών» του Πλουτάρχου, των αρχαίων τραγωδιών, των κλασσικών συγγραφέων και των Ελλήνων Πατέρων. Μάλιστα η ελληνική πολιτεία, αναγνωρίζοντας το συγγραφικό του έργο, του ανέθεσε το έργο του κριτή στα τότε Διδασκαλεία και στα Εκπαιδευτήρια της Μέσης Εκπαίδευσης.
Στον Β΄ Τόμο του συγγράμματός του «Ιερών και Φιλοσοφικών Λογίων Θησαύρισμα» (1896), εξηγεί για ποιό λόγο επέλεξε σαν θέμα μελέτης του την Ελληνική Φιλοσοφία και γιατί το θεωρεί «ως θέμα πολλής σπουδαιότητος διά τους Έλληνας» : Ο πόθος του να αθροίσει «ο,τι υγιές περί Θεού, περί ψυχής και περί αρετής» δίδαξαν οι πρόγονοί μας, τον οδήγησε να θησαυρίσει τις σοφές γνώμες των σοφών Ελλήνων. Από τη μελέτη αυτή επείσθη ότι «οι Έλληνες σοφοί, εν όλω και εν μέρει, υπήρξαν διδάσκαλοι της αληθείας, ότι ταύτης εγένοντο ερασταί και ταύτην επεζήτησαν και ότι ο έρως της γνώσεως της αληθείας ην ο προς την αληθή φιλοσοφίαν αυτούς άγων· ούτος ήγαγεν κατά μικρόν το Ελληνικόν έθνος προς την ευκρινεστέραν γνώσιν της αληθείας και τελευταίον προς την αποκαλυφθείσαν αλήθειαν».
Ο Έλληνας, κατά τον Άγιο, γεννήθηκε κατακτητής του Πνεύματος, ενώ στην ιστορική του πορεία ουδέποτε ζήτησε δούλους, αλλά ελεύθερους «συνοδοιπόρους ζωής». Αγάπησε με πάθος ως κορυφαίο αγαθό την Ελευθερία και η Θεία αυτή αγάπη του έγινε καθοριστικό ελατήριο όλων των ορμών του, μορφοποιώντας και τον εθνικό χαρακτήρα που παρέμεινε αναλλοίωτος μέσα στους αιώνες. Ο εθνικός χαρακτήρας μας ήταν αδύνατον να μην ενθουσιαστεί από τις αρχές του χριστιανισμού και να μην τον υποστηρίξει με τους αγώνες και το αίμα του.
Ο χριστιανισμός, γράφει ο Άγιος Νεκτάριος, ήταν αγάπη και επαγγελλόταν να διδάξει τους ανθρώπους την αλήθεια με την τέλεια και πλήρη της μορφή, να ενισχύσει και ανυψώσει τη φιλοσοφία στην ύψιστή της περιωπή, να της αποκαλύψει τα μυστήρια που μένουν σ’ αυτήν καλυμμένα, να παράσχει τη λύση των αιωνίων προβλημάτων, να άρει την αχλύ από τον νού των ανθρώπων, να ερμηνεύσει τα αισθήματά τους, να τους διδάξει καθετί που επιθυμούσαν να μάθουν και να γνωρίσουν, να τους ξυπνήσει και να τους απαλλάξει από τη δεισιδαιμονία, να συνδέσει την ανθρωπότητα με το δεσμό της αγάπης και να την οδηγήσει προς τον Θεό.
Η «υγιαίνουσα φιλοσοφία», κατά τον Άγιο, είναι έργο της Θείας οικονομίας και με τη βοήθειά της ο άνθρωπος διδάχθηκε με πληρότητα τις ηθικές αρετές και συνέλαβε τις θείες ιδιότητες, ώστε να μπορέσει να εξομοιωθεί με τον Θεό.
Ήταν η ελληνική φιλοσοφία «συναίτιον αίτιον και συνεργός και αιτία καταλήψεως της αληθείας» που προετοίμασε αριστοτεχνικά και οδήγησε στιβαρά όχι μόνο το έθνος μας αλλά ολόκληρη την ανθρωπότητα να βρεί τον χριστιανισμό, δηλαδή την ολοκληρωτική πίστη τη θεμελιωμένη στη Θεία Αποκάλυψη. Η ελληνική φιλοσοφία υπήρξε προπαίδεια και ποδηγέτης στον χριστιανισμό.
Εδώ αξίζει, να μεταφερθεί επί λέξει τι έγραφε ο σοφός Έλληνας Άγιος Νεκτάριος στο προαναφερόμενο καθοδηγητικό σύγγραμμά του «Ιερών και Φιλοσοφικών Λογίων Θησαύρισμα»:
«…..Ελληνική φιλοσοφία. Δύο λέξεις· αλλά λέξεις μεσταί μεγάλων και υψηλών εννοιών. Εν αυταίς εγκολπούται η τελεία περί ανθρώπου έννοια· εν αυταίς συνάπτονται τα πέρατα της φιλοσοφικής ενεργείας· εν αυταίς περιλαμβάνεται το σύνολον των επιστημονικών αρχών· εν αυταίς εκφράζεται το πνεύμα της αναπτυχθείσης ανθρωπότητος· εν αυταίς χαρακτηρίζεται η τελεία του ανθρώπου εικών· εν αυταίς ομολογείται το μέγεθος του ανθρωπίνου νοός· το ύψος της ανθρωπίνης διανοίας, το βάθος των εννοιών, η ισχύς και το κάλλος του λόγου, η λεπτότης των διανοημάτων, η ευκρίνεια και η σαφήνεια αυτών, η δύναμις, η χάρις αυτών, και τέλος η θειότης του ανθρώπου».
…. Οι Έλληνες συγγραφείς υπήρξαν το υποκείμενον των μελετών μου· ωρμήθην διά φλέγοντος πόθου, όπως αθροίσω παν ο,τι περί Θεού, περί ψυχής, και περί αρετής υγιές ειρήκασι, και θησαυρίσω τας σοφάς των σοφών Ελλήνων γνώμας εν ενί τεύχει προς διδασκαλίαν των περί τας μελέτας ασχολουμένων. Εκ της μελέτης ταύτης και της διευθετήσεως της ύλης επείσθην, ότι οι Έλληνες σοφοί εν όλω και εν μέρει υπήρξαν διδάσκαλοι της αληθείας, ότι ταύτης εγένοντο ερασταί και ταύτην επεζήτησαν, και ότι ο έρως της γνώσεως της αληθείας ην ο προς την αληθή φιλοσοφίαν αυτούς άγων· ούτος ήγαγε κατά μικρόν το Ελληνικόν έθνος προς την ευκρινεστέραν γνώσιν της αληθείας και τελευταίον προς την αποκαλυφθείσαν αλήθειαν.
… Ο Έλλην εγεννήθη κατά θείαν πρόνοιαν διδάσκαλος της ανθρωπότητος· τούτο το έργον εκληρώθη αυτώ· αύτη ην η αποστολή αυτού· αύτη η κλήσις αυτού εν τοις έθνεσιν· μαρτύριον η εθνική αυτού ιστορία· μαρτύριον η φιλοσοφία αυτού· μαρτύριον η κλίσις αυτού· μαρτύριον αι ευγενείς αυτού διαθέσεις· μαρτύριον η παγκόσμιος ιστορία· μαρτύριον η μακροβιότης αυτού, εξ ης δυνάμεθα αδιστάκτως να συμπεράνωμεν και την αιωνιότητα αυτού, διά το αιώνιον έργον του Χριστιανισμού μεθ᾿ ου συνεδέθη ο Ελληνισμός· διότι ενώ όλα τα έθνη τα εμφανισθέντα επί της παγκοσμίου σκηνής ήλθον και παρήλθον, μόνον το Ελληνικόν έμεινε ως πρόσωπον δρων επί της παγκοσμίου σκηνής καθ᾿ όλους τους αιώνας· και τούτο, διότι η ανθρωπότης δείται αιωνίων διδασκάλων· μαρτύριον τέλος η εκλογή αυτού μεταξύ των εθνών υπό της θείας προνοίας, όπως εμπιστευθή αυτώ, την ιεράν παρακαταθήκην την αγίαν πίστιν, την θρησκείαν της αποκαλύψεως και το θείον έργον της αποστολής αυτής, το αιώνιον έργον της σωτηρίας διά της διαπλάσεως απάσης της ανθρωπότητος κατά τας αρχάς της αποκαλυφθείσης θρησκείας. Το έργον τούτο αληθώς ανετέθη τη Ελληνική φυλή· τούτο μαρτυρείται υπό της ιστορίας.»
ΙΑΚΩΒΟΣ ΝΑΥΚΛΗΡΟΥ
